تئاتر دفاع مقدس و ظرفیتهای بین المللی شدن

تئاتر دفاع مقدس یا آن نوع تئاتری که ما امروز با عنوان تئاتر مقاومت از آن یاد می کنیم شیوه نمایشی از تئاتر جنگ است که بالطبع برخی ویژگی های مهمش را از مشخصات این ژانر می گیرد و موضوعات و مضامین محتوا و داستانش را بر اساس فرهنگ دفاع که مشخصاً از تهاجم و جنگ فاصله گرفته و حتی در برابر آنها موضع دارد انتخاب کرده است.
تئاتر دفاع مقدس یا تئاتر مقاومت ما با آن شاخصه های محتوایی و آن ساختار ویژه مضمون اگر چه تفاوتهای اندکی با تئاتر جنگ دارد، اما بخشی از این ژانر است. از سوی باید اعتراف کرد که در میان شکل ها، مضامین و شیوه های متفاوت نمایشی، تئاتر دفاع مقدس به واسطه نزدیک بودن به ارزشهای اعتقادی و مذهبی و همچنین به خاطر عمق فاجعه جنگ و تاثیرات مهم تاریخی و اجتماعی آن و دلایل بسیار دیگر از اهمیت و ارزش بسیار زیادی برخوردار است. و شاید بتوان آن را به همان اندازه که تاریخ و اتفاقات حماسه دفاع مقدس برایمان اهمیت دارد در بدنه تئاتر کشور نیز مهم و تأثیرگذار ارزیابی کرد.
جشنواره تئاتر دفاع مقدس ، جشنواره مقاومت، جشنواره تئاتر ایثار ، جشنواره پایداری مقاومت و جشنواره های دیگری از این دست در میان همه برنامه ها و جشنواره های مختلف تئاتری میزان اهمیت و ارزش این حوزه از تئاتر را برای مسئولین و مردم کشور ما به راحتی متذکر می شوند. در عین حال که همه این جشنواره ها به اهداف و خروجی های مشخص و معینی فکر می کنند و بخشی از این اهداف را هم میسر و ممکن می سازند، نکته مهم دیگر آنست که سطح وسیعی از هنرمندان تئاتر کشور را در بر می گیرند، در گیر می سازند و به تولید آثار متعددی منجر می شوند.
نکته دیگر در مورد همه این آثار شباهت موضوعی شان به برخی از اشکال هنری کاملاً نزدیک به آنهاست. شباهتی که با محوریت موضوع می تواند حتی از مرزهای تئاترها فراتر رفته و موضوعات و مضامین نزدیک را از کشورهای دیگری که مسائل و دغدغه های نزدیک به ما دارند را نیز در بر بگیرد. به عنوان مثال حالا سالهاست که موضوع دفاع و مقاومت ایران در زمینه های شعر، نقاشی، هنرهای تجسمی و عکس و ... مرزها را کنار گذاشته و کشورهایی مثل لبنان، فلسطین، ماجرای انتفاضه و آزادی لبنان و .... را نیز در برگرفته و تاریخ و وقایع مقاومت اسلامی و دفاع مقدس را در محدوده ای وسیعتر گسترش داده است.
تئاتر ایران، در کنار تئاتر کشورهایی مثل سوریه، لبنان و فلسطین می تواند اولین گامها را به سمت خروج از محدوده های کنونی و پیوستن به گستره ای وسیع تر بردارد. اضافه شدن مقاومت لبنان و فلسطین اولین قدم در جهت بین المللی شدن تئاتر دفاع مقدس است که طی سالهای اخیر در محافل و مجالس و برنامه های مختلف بارها و بارها مورد اشاره و تاکید قرار گرفته اند و مدتی است که ضرورت برگزاری آن مورد توجه بوده است. انتشار فراخوان دوازدهمین جشنواره بین المللی تئاتر مقاومت – فتح خرمشهر نقطه آغاز این حرکت است.
در واقع شاید کمترین و حداقل دستاورد چنین حرکتی دخالت دادن موضوعات متفاوت دیگر با محوریت یک رویکرد و همچنین مشارکت اشکال مختلف دیگر تئاتر در کنار شیوه های ایرانی تئاتر باشد. رویکردی که به طور کاملا مشخص و معلومی گسترش جنبه های مختلف تکنیکی و موضوعی تئاتر دفاع مقدس را بدنبال خواهد داشت و به طور خوشبینانه می توان توقع داشت که تئاتر دفاع مقدس ما را نیز با رشدی قابل توجه در تمامی حوزه ها مواجه ساخته و از همه مهمتر نگاه و پیام دفاع مقدس ما را در اشکال هنری آن نیز به خارج از محدوده مرزها بکشاند.
تئاتر دفاع مقدس به عنوان یک شکل تقریبا پویا طی سه دهه حیاتش همواره موضوعات جنگ تحمیلی و حماسه مقاومت رزمندگان را مطرح کرده و در باز خورد و انتقال با مخاطب ایرانی قرار داده است. اما این تئاتر تا کنون متاسفانه فرصت طرح مضامین و موضوعاتش را برای گستره وسیع تر مخاطبان، با سلایق و تجربیات متفاوت تر پیدا نکرده است.
ضمن اینکه تئاتر دفاع مقدس صرفنظر از نزدیکی اش به تئاتر منصوب به تئاتر مقاومت زیر مجموعه ای از یک ژانر بزرگ و مهم به نام تئاتر جنگ است که نمونه های بزرگی از نمایشهای مربوط به این حوزه را در تاریخ تئاتر جهان می توان مورد ارزیابی قرار داد.
علاوه بر این نمونه های خوب تکنیکی و چندین حوزه مهم تئاتر جنگ را می توان در کشورهای صاحب تئاتری چون ژاپن، آمریکا، آلمان و حتی فرانسه، چین و ... نیز سراغ گرفت.
تئاتر دفاع مقدس با قرار گرفتن در کنار این آثار که ژانر جنگ را شامل می شوند، می تواند ضمن حفظ موضوعیت و ارزشهای این حوزه در آثار خود در کنار دیگر نمایشهای تئاتر جنگ قرار بگیرد و ظرفیتها و توانایی های تکنیکی و برخی ویژگی های روایت مضمونی اش را نیز در کنار این نمایشها تقویت کند و حتی به عنوان نمونه ای از نمایش خاص ایرانی که ویژگی های حکمی و شرقی محتوا را در خود دارد، در میان آثار ژانر جنگ به شیوه و حوزه ای تاثیرگذار نیز تبدیل شود.
به هر حال آنچه بیش از هر چیز دیگر درباره تئاتر دفاع مقدس و ویژگی ها و قابلیت های آن مشخص است، آنکه، تئاتر دفاع مقدس می تواند با بین المللی شدن در قالب برگزاری جشنواره های تئاتری در مقایسه و رقابت با نمایشهای دیگر- غیر ایرانی- قرار بگیرد و ضمن کامل کردن کمبودها و کاستی هایش با دیگر اشکال نمایشی جهان آشنا شده و از همه مهمتر آنکه می تواند به شیوه ای تاثیرگذار از نمایش ایرانی در حوزه جنگ تبدیل شود .

منبع : تئاتر مقاومت