کنوانسیون تأسیس سازمان جهانی مالکیت معنوی( واپپو )

کنوانسیون وایپو با سند مؤسس سازمان جهانی مالکیت معنوی در ۱۴ ژوئیه ۱۹۲۷ در سال ۱۹۷۰ به مرحله اجرا در آمد و در استهکلم امضاء شد ،در سال ۱۹۷۹ اصلاح گردید. واپپو یک سازمان بین دولتی است که در سال ۱۹۷۴ به یکی از سازمانهای تخصصی سازمان ملل متحد تبدیل شد. خاستگاه وایپو به سالهای ۱۸۸۳ و ۱۸۸۶ بر می گردد یعنی سالهایی که به ترتیب« کنوانسیون پاریس برای حمایت از مالکیت صنعتی» و « کنوانسیون برن برای حمایت از آثار ادبی و هنری» منعقد شدند .در هر دو کنوانسیون مذکور، تأسیس یک « دفتر بین المللی» پیش بینی شده بود. این دو دفتر در سال ۱۸۹۳ با هم ادغام شدند و در سال ۱۹۷۰، بر اساس کنوانسیون وایپو ،« دفتر بین المللی مالکیت فکری» به عنوان دبیر خانه وایپو جایگرین آنها شد .
وایپو عمدتا دو هدف دارد هدف اول عبارت است از ارتقای حمایت از مالکیت فکری درسرتاسر جهان از طریق همکاری بین دولت ها و در صورت لزوم با همکاری سایر سازمانهای بین المللی.هدف دوم وایپو ایجاد همکاری اداری بین اتحادیه های تأسیس شده به وسیله معاهدات تحت نظارت وایپو است.
▪ وایپو برای تحقق هدف،علاوه بر انجام وظایف اداری،اتحادیه های مذکور،اقدامات زیر را هم انجام می دهد :
۱) اقدامات تجویزی یا هنجار آفرینی: وضع هنجارها و استانداردهایی برای حمایت از حقوق مالکیت فکری و اجرای آنها از طریق انعقاد معاهدات بین المللی،
۲) اجرای برنامه های اعطای کمکهای فنی حقوقی به کشورها در زمینه مالکیت فکری
۳) اقدامات مربوط به طبقه بندی و یکسان سازی بین المللی از طریق همکاری بین دستگاه های مسئول مالکیت صنعتی در زمینه مستند سازی حق اختراع،علائم تجاری و طرحهای صنعتی ،
۴) اقدامات ثبتی مانند ارائه خدمات مربوط به تقاضای های بین المللی برای ثبت حق اختراع،علایم بین المللی و طرحهای صنعتی .
▪ دولتهایی می توانند عضو وایپو بشوند که عضو یکی از اتحادیه های معاهدات تحت نظارت وایپو (یا اتحادیه ها) باشند یا یکی از این شرایط را داشته باشند:
۱) عضو سازمان ملل متحد،یکی از سازمانهای تخصصی سازمان ملل متحد یا آژانس بین المللی انرژی اتمی باشند.
۲) یکی از طرفهای اساسنامه دیوان بین المللی دادگستری باشند .
۳) از طرف مجمع عمومی وایپو برای الحاق به کنوانسیون وایپو دعوت شده باشند. دولتهایی که عضو وایپو می شوند،هیچ تعهدی در مورد سایر معاهدات تحت نظارت وایپو ندارند. الحاق به وایپو از طریق سپردن سند الحاق به کنوانسیون وایپو نزد مدیر کل این سازمان در ژنو انجام می گیرد .
در کنوانسیون وایپو به تأسیس سه رکن اصلی اشاره شده است: مجمع عمومی وایپو،کنفرانس وایپو و کمیته هماهنگی وایپو. مجمع عمومی وایپو از آن دسته از دولتهای عضو وایپو تشکیل می شود که عضو یکی از « اتحادیه ها» نیز هستند. جلسات عادی مجمع هر دو سال یکبار تشکیل می شود و وظایف اصلی آن از جمله عبارت اند از انتصاب مدیر کل معرفی شده از طرف کمیته هماهنگی،بررسی و تصویب گزارشات مدیر کل و گزارشات و فعالیت های کمیته فرهنگی،تصویب بودجه دو ساله مشترک« اتحادیه ها» و تصویب مقررات مالی وایپو .
کنفرانس وایپو از طرفهای کنوانسیون وایپو تشکیل می شود. جلسات عادی کنفرانس هم هر دو سال یکبار تشکیل می شود. این رکن از جمله مسئول تصویب اصلاحات کنوانسیون وایپو و کلیه مسائل مربوط به کمکهای ـ فنی ـ حقوقی است و برنامه دو ساله اعطای این کمک ها را تدوین می کند .این رکن همچنین به مسائل عمومی در حوزه های مالکیت فکری پرداخته و ممکن است توصیه هایی در مورد این مسائل ارائه دهد .
کمیته هماهنگی وایپو از آن دسته از اعضای وایپو تشکیل می شود که از میان اعضای کمیته اجرایی اتحادیه کنوانسیون پاریس و کمیته اجرایی اتحادیه کنوانسیون برن انتخاب می شود. جلسات عادی کمیته اجرایی اتحادیه کنوانسیون برن انتخاب می شود .جلسات عادی کمیته هماهنگی،سالی یکبار تشکیل می شود و وظیفه اصلی آن ارائه مشاوره به ارکان « اتحادیه ها»،مجمع عمومی،کنفرانس و مدیر کل درباره کلیه مسائل اداری و مالی مورد علاقه آنهاست، این کمیته همچنین مسئول تهیه پیش تویس دستور کار مجمع عمومی و پیش نویس دستور کار و پیش نویس برنامه و بودجه کنفرانس است. علاوه بر این،کمیته هماهنگی در صورت لزوم نامزدی را برای احراز سمت مدیر کل برای انتصاب از طرف مجمع عمومی معرفی می کند .
منابع اصلی تأمین بودجه عادی دفتر بین المللی وایپو عبارت اند از وجوه پرداختی استفاده کنندگان خصوصی خدمات ثبت بین المللی و حق عضویت دولت های عضو وایپو حق عضویت دولت های عضو بر اساس تقسیم آنها به ۱۴ طبقه یا گروه تعیین می شود .بالاترین حق عضویت به اعضای طبقه اول اختصاص دارد که ۲۵ واحد حق عضویت می پردازند و کمترین حق عضویت به اعضای طبقه ویژه سوم تعلق دارد که ۳۲/۱ واحد حق عضویت می پردازند. حق عضویت یک دولت در کلیه حالتهای زیر یکسان است: چه فقط عضو وایپو یا فقط عضو یک یا چند « اتحادیه » یا هم عضو وایپو و هم عضو یک یا چند « اتحادیه» باشند .
دبیر خانه وایپو به نام « دفتر بین المللی معروف » معروف است . مسوول اجرای دفتر بین المللی وایپو،مدیر کل این سازمان است که از طرف مجمع عمومی وایپو منصوب می شود و دو یا چند معاون دارد. دفتر مرکزی وایپو در شهر ژنو در سوئیس قرار دارد. این سازمان یک دفتر هم در سازمان ملل متحد در شهر نیویورک در آمریکا دارد .وایپو برای تسهیل تحقق اهداف و اجرای وظایف آن از امتیازات و مصونیت های ویژه سازمان های بین المللی و کارکنان آنها برخوردار شده و در این زمینه با کنفدراسیون سوئیس موافقت نامه ای در مورد دفتر مرکزی خود منعقد کرده است .

سپیده سمواتیان

منبع : قوه قضاییه دادستانی کل کشور