در برابر تند باد

نفت، واردات و صادرات سه مسیر عمده نفوذ بحران به کشور ما می‌باشند.
در وهله نخست، به نظر می‌رسد کشورهای دارای اقتصاد بسته از بحران‌های مالی و اقتصادی که دامنگیر کشورهای با اقتصاد باز می‌شود، در امان هستند. اما واقعیت این است که وقوع بحران در یک کشور و سرایت آن به کشورهای با سیستم اقتصاد آزاد، در نهایت کشورهای دارای اقتصاد بسته را نیز متأثر می‌سازد - اگرچه ممکن است شدت اثر بحران کمتر باشد.
کشور ما به رغم بسته بودن بازار پول و سرمایه، از سه معبر نفت خام، صادرات و واردات با اقتصاد جهانی در ارتباط است. از این رو، بحران ایجاد شده، با اثرگذاری بر سه عامل فوق، اقتصاد کشور را متأثر می‌سازد. همچنین به رغم عدم ارتباط بورس ایران با بورس‌های جهانی و تعیین قیمت برخی مواد اولیه از قبیل مس، روی و فولاد از طریق قیمت‌های جهانی، موجب شده که بازدهی بورس ایران نیز از تحولات اخیر بی‌تأثیر نباشد. ‌ ‌
به طور کلی، آثار بحران مالی آمریکا بر اقتصاد ایران را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:
آثار‌ ‌مستقیم: این بحران، از طریق تأثیر بر بازارهای مالی، اقتصاد کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد که برخی از آثار آن عبارتند از:
▪ ‌افزایش محدودیت سرمایه‌گذاری ذخایر ارزی و کاهش بازدهی آنها
▪ ‌افزایش محدودیت تأمین مالی خارجی
▪ ‌کاهش قیمت محصولات کانی و مواد اولیه و تأثیر آن بر بورس کالا و نیز شرکت‌های بورسی دارای تولیدات مواد اولیه
آثار غیر مستقیم: بحران مالی دنیا همچنین از طریق تأثیر بر بازار واقعی، اقتصاد کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد، چرا که از یک سو، از طریق قیمت نفت بر درآمد ارزی کشور اثرگذار است و از سوی دیگر، بر تجارت خارجی در بخش کالایی تأثیر می‌گذارد. کاهش درآمد ارزی در نتیجه کاهش قیمت نفت، بر منابع ارزی بودجه، حساب ذخیره ارزی و سرمایه‌گذاری ارزی دولت تأثیر منفی می‌گذارد. با کاهش منابع ارزی بودجه، دولت دچار کسری بودجه شده که میزان این کسری، به میزان کاهش قیمت نفت بستگی دارد. همچنین با در نظر گرفتن رشد شدید بودجه عمومی دولت، واردات کالا و خدمات و افزایش مخارج دولت در سال‌های اخیر، کاهش قیمت نفت موجب کسری بودجه ارزی، کسری بودجه عمومی و مشکل تأمین ارز برای بیش از ۷۰ میلیارد دلار کالا و خدمات خواهد شد. تجارت خارجی بخش واقعی اقتصاد نیز از طریق کاهش قیمت و میزان صادرات غیر نفتی، کاهش ارزش دارایی‌ها‌ی مالی کشور، کاهش شاخص بورس، کاهش ارزش واردات کالاهای مصرفی، کاهش تولیدات داخلی و بحران نقدینگی، تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
● فرصت‌ها ‌ ‌
در این بین، بحران اقتصادی حاکم بر جهان، فرصت‌هایی را نیز برای اقتصاد ایران فراهم کرده است که عبارتند از:
▪ ‌افزایش تمایل ایرانیان مقیم خارج از کشور به انتقال سرمایه‌ها و منابع مالی خود به ایران
▪ ‌امکان افزایش تمایل بیشتر بانک‌های بزرگ جهان به تعامل بیشتر با بانک‌های ایرانی
▪ ‌افزایش جذابیت سرمایه‌گذاری در ایران، به خصوص در پروژه‌های نفت و گاز
▪ ‌کاهش قیمت مواد اولیه، سرمایه‌ای و واسطه‌ای و فرصت‌های مناسب برای کشور جهت تأمین نیازهای سال جاری و بخشی از نیازهای سال آینده برای مواد اولیه، سرمایه‌ای و واسطه‌ای ‌ ‌
▪ ‌فرصت های مناسب در بورس ایران برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی در پرتفوی به شرط آماده شدن بستر لازم.
به منظور خنثی کردن اثرات منفی بحران بر اقتصاد کشور و استفاده بهینه از فرصت‌های پیش‌رو، توصیه‌های سیاستی زیر پیشنهاد می‌شود:
▪ ‌اصلاح عوارض صادراتی و وارداتی، با هدف افزایش صادرات و کاهش واردات
▪ ‌حمایت از بخش مسکن، به عنوان بخش محرک در اقتصاد
▪ ‌پرداخت تسهیلات به شرکت‌ها به منظور تکمیل طرح‌های توسعه و تأمین سرمایه در گردش (از محل سهم بخش خصوصی از حساب ذخیره ارزی)
▪ ‌تسریع در اجرای مصوبه کمیسیون اقتصاد در اعطای تسهیلات از محل منابع حساب ذخیره ارزی برای واردات مواد اولیه به کارخانه های تولیدی
▪ ‌تعریف پروژه‌های جدید سرمایه‌گذاری با سرمایه‌های خارجی، مانند احداث نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها .

منبع : اقتصاد ایران