اثری ضعیف از کارگردانی قوی!

ـ نویسنده فیلمنامه: محمدرضا گوهری
ـ کارگردان: محمد مهدی عسکرپور
ـ بازیگران: رضا کیانیان- رضا عطاران و ...
هفت و پنج دقیقه آخرین ساخته محمدمهدی عسگرپور در بیست و هفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر، نظرات متفاوتی را برانگیخت و این سوال در اذهان پدید آمد که چرا این فیلم در خارج از ایران تولید شده است؟ داستان فیلم به گونه‌ای است که الزام تولید آن در خارج از ایران ضروری به نظر نمی‌رسد و کارگردان با هماهنگی می‌توانست، ضمن ایجاد تغییراتی در فیلمنامه، از لوکیشن‌های داخلی بهره بگیرد.
وقتیکارگردانی ایـــــــــــــــــرانی، فیلمنامه‌ای ایرانی را در خارج از کشور می‌سازد چنین به نظر می‌رسد که رویدادهای نهفته در متن اثر، چنین الزامی را ایجاب می‌نماید و شخصیت‌ها به لحاظ ویژگی‌های خاصی که دارند، باید در خارج از ایران قرار گیرند، اما در فیلم “هفت و پنج دقیقه” چنین الزامی ضروری به نظر نمی‌رسد و ساخت آن با بهره‌گیری از لوکیشن‌های داخلی نه تنها به فوندانسیون اصلی صدمه‌ای نمی‌زد بلکه بر جذابیت‌های بصری آن می‌افزود و حضور بازیگران مطرح سینمای ایران در کشش دریافتگران تاثیری اساسی‌تر داشت.
فیلم قدمگاه محمدمهدی عسگرپور، به عنوان یک پدیده در سینمای ایران مطرح شد و ثابت کرد که کارگردان با نگرشی اندیشمندانه و هنرمندانه به موضوع نگریسته و از سطحی نگری برحذر بوده است، اما اقلیما تولید دیگر این کارگردان آن چنان که باید مورد توجه قرار نگرفت و با نظرات موافق منتقدان سینمایی همراه نشد. آخرین تولید عسگرپور نیز علی‌رغم اینکه از موضوعی خاص بهره‌مند است، در اکران جشنواره بیست و هفتم، با استقبال مناسبی مواجه نگردید و مطمئنا در اکران عمومی نیز با اقبال ویژه‌ای روبرو نخواهد شد.
مشخص نیست چرا این کارگردان خوشفکر و خوشنام که در مسائل مدیریتی سینما نیز نقشی تعیین کننده دارد، به سراغ موضوع‌هایی بکر و ناب رهسپار نمی‌شود و از سوژه‌هایی که بارها به شیوه‌ای هنرمندانه‌تر توسط کارگردان‌هایی مورد بهره‌برداری قرار گرفته، استفاده می‌کند؟
موضوع مهاجرت، هم توسط چند کارگردان ایرانی و هم چند کارگردان خارجی در قالب ساختارهایی مدرن‌تر و زیباتر، ساخته شده و مورد استقبال نیز واقع شده، اما تولید فیلمی با این سوژه نه چندان بکر و ناب از کارگردانی که یکی از مدیران با سابقه به شمار می‌رود، بعید و تعجب‌آمیز به نظر می‌رسد.
فرهاد توحیدی نیز گویا، گسستی انکار ناپذیر با سوژه‌های نو و بکر یافته و تنها با پرسه زدن در فیلم‌های خارجی و تورق کتب نه چندان مطلوب، به دنبال سوژه‌ برای نگارش فیلمنامه است و بدیهی است که چنین امری از یک فیلمنامه نویس مطرح کشور، عجیب به نظر می‌رسد. خلق فیلمنامه کارپر مشقت و مرارت انگیزی است و پژوهش در درون شخصیت‌های خلق شده، به مراتب مرارت انگیزتر. شخصیت‌های موجود در فیلمنامه هفت و پنج دقیقه اصلا باورپذیر نیستند و گویا از فضای فیلم، فرسنگ‌ها فاصله دارند.
انگیزه‌ها آن گونه که باید منطقی جلوه‌گر نمی‌شوند.
چنین رویدادهایی اگر در درون ایران، رخ می‌داد طبیعی‌تر و باورپذیرتر نمود می‌یافت و دریافتگران ارتباط بهتری را برقرار می‌کردند. بازی بازیگران خارجی بسیار ضعیف بوده و بازیگران ایرانی، اگرچه حضوری مستمر ندارند، بسیار درخشان‌تر، تجلی می‌یابند. البته با انتظاری که از رضا کیانیان وجود دارد، بازی قابل قبولی ارائه نداده و چنین بازی‌هایی از هنرمند محبوبی چون او بعید به نظر می‌رسد و مطمئنا اگر رضا کیانیان با چنین بازی‌هایی در آثار دیگر ظاهر شود، کم کم خاطره بازی‌های خوب او در اذهان محو خواهد گردید و ارزش و اعتبار خویش را از دست خواهد داد.
شخصیت‌های خلق شده در فیلمنامه، گویا با مکان و رویدادگاه، عجین نیستند و آن گونه که باید، جامعه شناسانه و روانشناسانه مورد تجزیه و تحلیل قرار نگرفته‌اند. شتابزدگی و سطحی نگری کاملا در نگارش فیلمنامه مشهود است و هرگز نمی‌توان چنین رخدادی را در کشوری همچون فرانسه متصور شد. حضور رضاکیانیان و رضا عطاران نیز در قالب حقیقی نمود نمی‌یابد و بذله‌گویی‌های عطاران، غیر واقعی جلوه‌گر می‌شود و طنازی، بازی او را به حاشیه می‌راند.
به هر حال نقاط قوتی نیز در فیلم هفت و پنج دقیقه وجود دارد که به تصاویر فصل‌های پایانی می‌توان اشاره کرد و پلان سکانسی که هنگام جدایی رضا کیانیان با آن هنرپیشه زن خارجی وجود دارد، تصویر زیبا و چشم‌نوازی را عیان می‌سازد و بویژه عبور زن از پیاده‌رویی که در مسیری سر بالایی است، تداعی‌گر ناملایماتی است که در طی دوران زندگی خاکی، بر هر انسانی حاکمیت می‌یابد و بعد از عبور از چنین مسیرهایی و تحمل سختی‌ها، می‌توان به راحتی و آرامشی نسبی دست یافت.
در خاتمه به این نکته باید اشاره کرد که محمد مهدی عسگرپور، کارگردان توانایی در عرصه سینمای ایران است و باید از توانایی‌های خود درتولید آثارش به نحو احسن و اکمل استفاده نماید.

کامل نوروزی-عضو انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران

منبع : روزنامه رسالت