بنزین و تورم

بحران بنزین از مدت‌ها قبل قابل پیش‌بینی بود همانگونه كه بحران آب و برق نیز از همین الان قابل پیش‌بینی است اگر سیاست‌ها به همین روال ادامه یابد. در سال‌های گذشته هر زمانی كه كشور در آستانه یك تصمیم ریشه‌ای برای بنزین قرار می‌گرفت برخی از صاحبان نفوذ از اتخاذ این نوع تصمیمات به روش‌‌های مختلف جلوگیری می‌كردند.
آخرین مورد به حدود دو سال پیش مربوط می‌شود كه طرح موسوم به تثبیت قیمت‌ها در مجلس هفتم مورد تصویب قرار گرفت كه طرحی كاملا متضاد با علاج ریشه‌ای بحران بنزین و سایر بحران‌‌های پیش‌رو در حوزه آب و برق محسوب می‌شود.
طی دو سالی كه قیمت بنزین و سایر اقلام ۹گانه تثبیت شد به‌رغم وعده‌های داده شده هیچگونه تغییر محسوسی در روند تورم مشاهده نشد و به همین دلیل مدافعان طرح تثبیت در مقابل این پرسش به استدلالی دیگر روی آوردند مبنی براینكه قرار بود تورم وحشتناكی اتفاق بیفتد كه طرح تثبیت جلوی آن را گرفت! اما آیا واقعا نرخ تورم به بنزین ارتباط دارد؟
درچارچوب تحلیل اقتصادی، افزایش قیمت بنزین به منزله وضع مالیات برمصرف بنزین محسوب می‌شود. با توجه به اینكه افزایش مالیات نوعی سیاست انقباضی به شمار می‌رود بنابراین از نگاه تئوریك، افزایش قیمت بنزین، بك سیاست ضدتورمی است و نه تورم‌زا. به همین دلیل، هراس از تاثیرات تورمی افزایش قیمت بنزین را چنانچه فارغ از تنازعات جناحی و سیاسی بررسی كنیم ناگزیر باید به كمبود دانش نظری در حوزه اقتصادی مربوط بدانیم كه اصولا براساس تحلیل درستی از ریشه‌های تورم‌ بنا نشده است. با همین نگاه می‌توان اثبات كرد كه از لحاظ پیامدهای مخرب اقتصادی، بدترین تصمیم برای بنزین جیره‌بندی است. در وضعیت فعلی، سالانه حدود ۲‌هزار میلیارد تومان از نقدینگی كشور به مصرف بنزین اختصاص می‌یابد كه درصورت اتخاذ تصمیم جیره‌بندی به یك‌هزار و ۲۰۰‌میلیارد تومان كاهش خواهد یافت و معادل ۸۰۰‌میلیارد تومان نقدینگی آزاد شده به تقاضای كل اضافه خواهد شد كه تاثیرات تورمی آن را نباید نادیده گرفت. از سوی دیگر، درصد قابل توجهی از صاحبان خودرو‌ در كشور تمایل دارند بنزین را با هر نرخ موجود خریداری كنند و چنانچه نتوانند نیاز خود را از طریق شبكه رسمی تهیه كنند به بازار سیاه مراجعه خواهند كرد كه قاعدتا تنها منبع تامین بنزین در این بازار از طریق صاحبان خودروهای عمومی از جمله تاكسی‌ها خواهد بود.
هرچه رونق این بازار بیشتر شود به همان میزان می‌توان پیش‌بینی كرد كه صاحبان این خودروها فروش جیره بنزین خود را جایگزین شغل سابق خود كنند كه وضعیت حمل‌ونقل در تهران و شهرهای بزرگ را به شدت بحرانی خواهد كرد.
بنابراین مدافعان جیره‌بندی بنزین باید به ابهاماتی از این نوع پاسخ دهند كه آیا پیامدهای اقتصادی و حتی اجتماعی این نوع تصمیم را محاسبه كرده‌اند؟

علی میرزاخانی

منبع : رستاک