افغانستان ،‌پاکستان و طالبان

هفته گذشته پاکستان شاهد تحولا‌ت غیرمنتظره‌ای بود. دولت این کشور به نخست وزیری یوسف رضا گیلا‌نی که مواضع متفاوتی نسبت به دولت سابق این کشور در راستای مقابله با پدیده افراط‌گرایی وطالبان دارد و همواره برگفتگو با شبه نظامیان تندرو در برابر توسل به استفاده از زور تاکید داشته است برخلا‌ف انتظار و تحت فشارهای فزاینده خارجی (آمریکایی‌ها) ضمن نقض توافقنامه‌های آتش بس با شبه نظامیان تندروی قبایلی وابسته به طالبان دست به اجرای یک عملیات گسترده نظامی علیه آنها زد . این حملا‌ت از جهاتی قابل تامل است. از یک سو پاکستان اخیرا با انتقادات شدیدی از سوی افغانستان کشور همسایه خود در راستای مقابله با طالبان قرار گرفته که می‌توان در این زمینه به سخنان شدیداللحن و انتقادات حامد کرزای رئیس جمهوری افغانستان اشاره داشت که تهدید به حمله به داخل خاک پاکستان کرده بود و از سوی دیگر، می‌توان به وضعیت بحرانی افغانستان جنگ‌زده تحت کنترل نیروهای خارجی به رهبری آمریکا اشاره داشت که گویا سال جاری مرگبارترین وخشونت‌بارترین سال حضور آنها درا ین کشور از سال ۲۰۰۱- همزمان باحمله نظامی به افغانستان- است. سازمان پیمان آتلا‌نتیک شمالی با تاکید بر درخواست‌های مکرر خود مبنی بر اعزام نیروهای بیشتر به افغانستان به خصوص استقرار این نیروها در دو ولا‌یت مهم قندهار و خوست، ‌برقدرت طالبان معترف است.
حدس وگما‌ن‌هایی وجود دارد مبنی براینکه این دو ولا‌یت سرانجام سقوط خواهند کرد. فرماندهی ناتو تنها عامل ممانعت از تحقق چنین امری را عملیات مشترک با ارتش پاکستان در مناطق مرزی با افغانستان اعلا‌م کرده است. اسلا‌م آباد تحت فشار واشنگتن مقدماتی را برای همکاری در دستور کار قرار داد و هفته گذشته عملیاتی را علیه شبه نظامیان طالبان در منـاطق قبـایلی اجـرا کرد. فرمانـــــــدهی محلی طالبـان که در مناطق قبایلی پاکستان مستقر است، این کشور را مجبور ساخته بود تا به گفتگو متوسل شود و ناتو را در میادین جنگ افغانستان که در حال حاضر بدترین دوران از سال ۲۰۰۱- همزمان با حمله آمریکا به این کشور و سرنگونی رژیم طالبان- را پشت سرمی گذارد، تنها بگذارد. پیشتر ،‌طالبان کنترل ولا‌یت هلمند را در پی عملیات مشترک آمریکا و انگلیس در منطقه گرمسر در جنوب این ولا‌یت از دست داده بود. طالبان با حرکت به ولا‌یت قندهار و خوست به عملیات نظامی آمریکا و انگلیس واکنش نشان داد. عملیات آزاد سازی زندانیان از زندانی در ولا‌یت قندهار در ماه گذشته میلا‌دی که توسط طالبان و با استفاده از بمب‌گذاران انتحاری و شبه نظامیان مسلح انجام گرفت، اولین عملیات طالبان پس از حرکت آن از ولا‌یت هلمند به قندهار بود. بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ زندانی (برخلا‌ف ادعای رسانه‌ها که آن را یک هزار و ۱۰۰ نفر اعلا‌م کرده بودند) از زندان فرار کردند. از آن زمان ، ترورهای بیشتری در مناطق قبایلی در ولا‌یت قندهار انجام گرفته است . در نتیجه محلی ها و وفاداران قبایل به سمت طالبان متمایل شدند . اکنون طالبان در چندین منطقه از جمله < پنجاوی> و < زیر> و اطراف ولا‌یت قندهار رو در روی ناتو قرار گرفته است . طالبان همچنین اقدامات قابل توجهی را در ولا‌یت خوست انجام داده است . بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ تن از نیروهای طالبان از وزیر ستان شمالی در پاکستان به سمت خوست در افغانستان حرکت کرده و با کمک افراد محلی پایگاه هایی را تاسیس کردند . طالبان دیگر نیازی به عقب نشینی به مخفیگاه خود در مناطق قبایلی پاکستان به هنگام حملا‌ت ناتو ندارد . آنها در حال حاضر از پایگاه های امنی در خوست برخوردارند . این برای اولین بار است که طالبان به این برتری تاکتیکی دست می یابد . نیروهای مجاهدین ضد شوروی در سال ۱۹۸۸ - یک سال پیش از عقب نشینی شوروی از افغانستان که از سال ۱۹۷۹ این کشور را به اشغال خود درآورده بود - در چنین موضع و موقعیت مشابهی قرار داشتند .
بنابراین ناتو اکنون مشتاق احیای ایده همکاری با پاکستان برای تضمین امنیت مرز شرقی افغانستان است . ناتو در یک طرف مرز قرار خواهد گرفت و پاکستان در طرف دیگر، خطوط ارسال تجهیزات و منابع طالبان در افغانستان را سرکوب می کند . طالبان ‌از پایگاه های گسترده ای در مناطقی همچون وزیرستان شمالی و وزیرستان جنوبی در پاکستان برخوردار است . فشار آمریکا بر پاکستان به منظور لغو توافقنامه های آتش بس با شبه نظامیان در پاکستان و اجرای عملیات علیه آنها بسیار شدید و جدی بود به طوری که پاکستان اخیراً دستور لغو توافقنامه های صلح با شبه نظامیان در < دره سوات> در استان سرحد پاکستان را صادر کرد . اما واکنش طالبان هم بسیار جدی و خشونت آمیز بود . حامیان بیت الله محسود جنگ سالا‌ر قبیله ای طرفدار طالبان دهکده جندالله در ۷۰ کیلومتری شرق وانا - شهر اصلی وزیرستان جنوبی - را تصرف کردند و سپس ۳۰ تن از اعضای کمیته صلح دولتی را ربودند و اکثر آنها را به قتل رساندند . طالبان برای اولین بار و با ورود به شهر پیشاور قدرت خود را به معرض نمایش گذاشت . طالبان همچنین ۱۶ عضو یک جامعه مسیحی را در پیشاور ربود و سپس آزاد کرد . اکنون این ایده وجود دارد که آیا طالبان در صدد تصرف دره پیشاور است یا خیر. طالبان همچنین این پیام را به اسلا‌م آباد داده است که عملیات نظامی آن در مناطق قبایلی را پاسخ خواهد داد و آماده چنین کاری است .

منبع : روزنامه آفتاب یزد