تئاتر خشونت در عراق بازیگران بی شمار دارد

عراق در طول چهار سالی که از حمله امریکا به این کشور می گذرد بیشتر شاهد درگیری گروه های شبه نظامی با نظامیان امریکایی و انگلیسی بوده ولی مدتی است که اتفاقات جدیدی در این کشور در حال رخ دادن است که پیگیری تحولات آن برای سرویس های اطلاعاتی غربی و همه آنانی که پیگیر مسائل عراق هستند بسیار حائز اهمیت شده است؛ انشعاب و زد و خوردهای داخلی در گروه های شبه نظامی عراق،از آنجایی که تئاتر خشونت های عراق بازیگران بسیاری دارد پیگیری انشعاب های گوناگون گروه های شبه نظامی و متحدان آنها کار بسیار دشواری است، این در حالی است که انشعاب های اخیر و درگیری هایی که به تازگی میان گروه های شبه نظامی بومی و گروه های وابسته به القاعده رخ داده پیگیری تحولات این گروه ها را مشکل تر ساخته است.
هر چند که به وجود آمدن انشعاب در میان گروه های شبه نظامی سبب کاهش خشونت های این کشور نشده است ولی آنچه مسلم است این است که ادامه یافتن چنین وضعی سبب به وجود آمدن چالش هایی در خصوص یکپارچگی درونی گروه های شبه نظامی خواهد شد. در حال حاضر شکاف های به وجود آمده میان گروه های شبه نظامی بومی عراق مانند «سپاه انقلاب ۱۹۲۰» و درگیری های مسلحانه اخیر القاعده با قبیله های سنی که از همپیمانان سابق همدیگر بوده اند سبب به وجود آمدن نگرانی هایی در میان شورشیان عراقی شده است.
هر چند برخی گروه های شورشی که از تداوم این وضع نگران شده اند خواستار اتحاد گروه های شبه نظامی شده اند ولی با وجودی که القاعده نیز خواستار تابعیت و وفاداری تمام گروه ها در عراق شده و تلاش های بسیاری در این خصوص صورت گرفته گروه های شورشی در عراق به سوی انشعاب و پراکندگی بیشتر پیش می روند.
● انشعاب در سپاه انقلاب ۱۹۲۰
مشهود ترین نمونه یی که در خصوص انشعاب در این گروه می توان به آن اشاره کرد اطلاعیه یی بود که خود این گروه در اواسط ماه مارس گذشته در خصوص تقسیم این گروه به دو شاخه منتشر کرد. به موجب این اطلاعیه که یک شاخه همچنان نام سپاه انقلاب ۱۹۲۰ را برای خود محفوظ نگاه داشت و شاخه دیگر خودش را «حماس عراق» نامید.
این انشعاب تنها نتیجه مشاجرات داخلی این گروه نبود بلکه به علت اختلافاتی بود که در خصوص رابطه این گروه با القاعده به وجود آمد. برای مثال در ۲۷ مارس، «حارث ظاهر خمیس الدری» رهبر سپاه انقلاب ۱۹۲۰ به خاطر انتشار اخباری در خصوص مذاکرات وی با دولت عراق و همچنین خودداری وی از متعهد ماندن به گروه «دولت اسلامی عراق» که یکی از شاخه های القاعده در عراق است به دست نیروهای القاعده کشته شد در حالی که اعضای قبیله وی و سپاه انقلاب ۱۹۲۰ هرگونه تماسی بین او و دولت عراق را منکر می شوند.
چنان که پیداست حماس عراق به فعالیت سیاسی بیشتر علاقه داشته و شاید بر آن است تا از نمونه سازمان حماس فلسطین الگوبرداری کند. به هر حال گروه سپاه انقلاب ۱۹۲۰ به شدت مشارکت شاخه حماس در فعالیت های سیاسی را تقبیح کرد و از گروه دولت اسلامی عراق حمایت کرد. منازعات اخیر در عراق منعکس کننده اختلافات بزرگتری است که «ایمن الظواهری» مرد شماره دو القاعده با گروه فلسطینی حماس دارد.
● تمسخر القاعده
عناصر سپاه انقلاب ۱۹۲۰ که حالا حماس عراق شده اند تنها گروهی نیستند که با گروه «دولت اسلامی عراق» اختلاف و دعوا دارند. ارتش اسلامی و عناصر بعثی نیز همراه با تعدادی از قبایل با القاعده سر ناسازگاری دارند. گروه دولت اسلامی عراق واکنش های خیلی شدیدی علیه شخصیت ها و گروه هایی که با «ابو عمر البغدادی» رهبر خود بیعت نکرده اند نشان داده است که این امر با واکنش شدید عناصر شورشی بومی عراق رو به رو شده است.
آنان از اینکه القاعده دعوای محلی را در قالب آرمان های جهانی اسلام مطرح می کند از این گروه خشمگین بوده و لزوماً به این آرمان ها پایبندی ندارند. در همین خصوص ارتش اسلامی عراق در بیانیه مفصلی که در ماه آوریل روی سایت اینترنتی اش منتشر کرد القاعده را به کشتن تعداد زیادی از اعضای خود و تلاش برای بی اعتبار کردن این گروه از طریق یاغی گری و شورش متهم کرد.
آنها همچنین القاعده را متهم به انجام عملیات خارج از محدوده قوانین اسلامی و کشتن و غارت سنی های غیر نظامی بی گناه متهم می کنند. آنها همچنین این ادعای ابو عمر البغدادی را که «دولت اسلامی عراق» قوی ترین گروهی است که در داخل عراق فعالیت می کند تکذیب کردند و مدعی شدند که القاعده اعضای سایر گروه های شورشی عراق مانند «انصارالسنه» و «ارتش مجاهدین» را به قتل رسانده است.
ارتش اسلامی در این بیانیه همچنین پیروان القاعده را به کفاری تمام عیار تشبیه کرد و از رهبران القاعده مخصوصاً «اسامه بن لادن» خواست که دین و ایمان خود را خالص کرده و تنها به انکار اعمالی که مرتکب می شود اکتفا نکند و در عین حال رفتار خود را نیز تصحیح کنند. این مساله که گروه ارتش اسلامی بعد از مدت ها سکوت درباره اختلافات خود با القاعده حالا تصمیم گرفته که مسائل خود را علنی کند بسیار مهم و حائز اهمیت است.
این گروه همچنین از موضع خود در خصوص آمادگی برای مذاکره با نیروهای ائتلاف تحت شرایط خاص دفاع کرده است. در واقع گروه ارتش اسلامی آنقدر جسور شده که بنابر گزارش منابع رسمی دولت عراق از سایر گروه های عراقی مانند «ارتش راشدین»، «سپاه عمر» و «پیروان پرچم سیاه» خواسته است تا همه برای جنگ با القاعده متحد شوند.
این در حالی است که عناصر بعثی نیز علیه القاعده در عراق به پا خاسته اند. شبکه تلویزیونی الجزیره در ۱۸ مارس مصاحبه یی با دکتر «ابو محمد» سخنگوی حزب بعث در عراق انجام داد که وی در آن مصاحبه هرگونه تماسی بین بعثی ها و القاعده را تکذیب کرد و اظهار داشت که آیین سیاسی القاعده با مواضع حزب بعث که از گروه مقاومت ملی باقیمانده متفاوت است.
هر چند که بعثی ها همانند ارتش اسلامی و ارتش مجاهدین با القاعده مخالف هستند ولی این دو گروه به علت ادعایی که حزب بعث در خصوص شورش در عراق دارد با این گروه سر دعوا دارند.
● چالشی برای همبستگی گروه های مسلح
«انصارالسنه» که از گروه های قدرتمند شورشی در عراق است و حتی سابقه همکاری با القاعده را نیز دارد از سایر گروه های شورشی عراقی خواسته که از علنی کردن اختلافات خود با یکدیگر خودداری کنند و به آنها هشدار داده که انتشار گزارش در خصوص شکاف میان گروه های مسلح عراقی تاکتیک فریبنده یی است که دولت عراق و نیروهای ائتلاف به راه انداخته اند. در همین خصوص «ابو عبدالله» از رهبران انصارالسنه اظهار داشته که مقامات عراقی و امریکایی متوجه شده اند که گزینه دیگری برای آنها نمانده و تنها گزینه باقیمانده برای آنها متوسل شدن به نیرنگ، گمراه کردن و بازی با کلمات از طریق رسانه ها است.
در همین حال انصارالسنه ادعاهای اخیر مبنی بر اینکه با گروه «دولت اسلامی عراق» متحد شده را تکذیب می کند. هر چند که این گروه پیشنهاد کرده که گروه های شورشی با یکدیگر متحد شوند زیرا منفعت آنها در این است که یکپارچگی ظاهری خود را حفظ کنند. پیام این گروه از آن جهت که همه گروه ها را به اتحاد دعوت کرده اما بر استقلال خود هم تاکید می کند پیامی تناقض آمیز است.

محمدصادق امینی

منبع : روزنامه اعتماد