ائتلاف جهانی علیه آنفلوآنزای مرغی

آنفلوآنزای مرغی به یکی از کابوس های بهداشتی جهان تبدیل شده و به ویژه در برخی از کشورها، هراس بزرگی را در دل ها افکنده است. با وجود شیوع دوباره این بیماری در یک ماه اخیر که در بعضی مناطق سبب کشتار وسیع در مرغداری ها شده است، دانشمندان همچنان بر این نکته تأکید می کنند تا زمانی که ویروس مولد این بیماری از قابلیت سرایت انسان به انسان برخوردار نشود، خطر بروز یک اپیدمی و همه گیری گسترده وجود نخواهد داشت و این بیماری فقط به طور پراکنده و محدود ممکن است قربانیانی را به جوامع تحمیل کند.
برای پیش بینی این موضوع که چطور ممکن است چنین قابلیتی در ویروس آنفلوآنزای مرغی پدیدار شود و فاجعه بزرگی را رقم زند و به طور کلی برای کشف راز کشنده بودن این نوع ویروس مولد آنفلوآنزا در پرندگان و انسان، دانشمندان چاره ای پیش رو ندارند جز آن که در گام نخست، دریابند این نوع ویروس مرگبار از چه اجزایی ساخته شده است و چه اسرار ژنتیکی را درون خود نهفته دارد؟ به این منظور، ژنتیکدانان، متخصصان زیست شناسی مولکولی و ویروس شناسان در بسیاری از آزمایشگاه های سراسر جهان، از مدت ها پیش برای رمزگشایی از اطلاعات و دیتای ژنتیکی ویروس مورد نظر،سرگرم تلاش شده اند و به موفقیت هایی نیز در این زمینه دست یافته اند.
●اسرار ژنومی
به لطف یکی از تازه ترین تحقیقاتی که در این زمینه انجام گرفته، دسترسی جامعه علمی جهان به اطلاعات ژنتیکی ویروس آنفلوآنزای مرغی به دو برابر افزایش یافته است و این پیشرفت بزرگ می تواند سرآغاز دستاوردهای بعدی در مقابله با این ویروس مهلک باشد.پژوهشگران به تازگی موفق شده اند نخستین تحلیل اساسی از ژنوم و گنجینه ژنتیکی ویروس آنفلوآنزای مرغی را در مقیاس کلان انجام دهند. در این فرآیند، دانشمندان نوعی تنوع ژنی جدید را در ژنوم این ویروس شناسایی کرده اند که به خوبی توضیح می دهد به چه علت ویروس آنفلوآنزای مرغی می تواند سبب بروز شیوع جدیدی در مناطق گوناگون شود و کشنده تر از سویه های پیشین خود عمل کند. جان اوبنور ، متخصص تحلیل ژنتیکی در بیمارستان تحقیقات کودکان در تنسی ایالات متحده آمریکا، می گوید ما در تحقیقات اخیر خود، مجموعه ای از ویروس های مولد آنفلوآنزای پرندگان را که در ۳۰ سال گذشته انتشار یافته بودند، به دقت بررسی کردیم و موفق به کشف و شناسایی آنها در تمام قاره های جهان شدیم.
وی می افزاید این بررسی بر روی جمعیت های پرندگان مبتلا به بیماری آنفلوآنزا، در سطح بسیارگسترده ای انجام شد و انواع گوناگونی مانند سویه H۵N۱ و نیز تمام ۲۵ سویه شناخته شده دیگر (۲۵ سروتیپ) را از این ویروس در بر گرفت. به گفته اوبنور ، این سویه ها یا سروتیپ های مختلف بیشتر ارتباط نزدیکی با اشکال زندگی میکروسکوپی آنها دارند و بر این اساس از یکدیگر به خوبی متمایز می شوند.
دانشمندان در تحقیقات اخیر خود موفق به رمزگشایی از بخش قابل توجهی از ژنوم ویروس مولد آنفلوآنزای پرندگان شده اند و شناسایی دقیق ۲ هزار و ۱۹۶ ژن جدید و نیز ۱۶۹ ژنوم کامل جدید، محصول بررسی های اخیر در این زمینه است. نتایج این تحقیقات به طور مشروح، در شماره اخیر ژورنال ساینس منتشر شده است.
●اطلاعات کافی نیست
کارشناسان فراوانی در آزمایشگاه های گوناگون سراسر جهان سرگرم تلاش بی وقفه برای مقابله با این ویروس مرگبار هستند و اطلاعات ژنتیکی تازه به دست آمده از این ویروس به زودی در دسترس سایر محققان جهان نیز قرار خواهد گرفت تا ائتلاف جهانی علیه آنفلوآنزای مرغی بتواند هرچه زودتر به نتیجه مطلوب و نهایی برسد.آدولفو گارسیا- ساستر ، میکروبیولوژیست دانشکده پزشکی مانت سینای در نیویورک، تأکید می کند با وجود اطلاعاتی که تاکنون توسط دانشمندان فعال درآزمایشگاه های مختلف جهان گردآوری شده است، اطلاعات بسیار کمی درباره تنوع ویروس های مولد آنفلوآنزای مرغی در طبیعت وجود دارد. وی می افزاید آشکار است که پرندگان مخزن این نوع ویروس هستند و بدون داشتن درکی درست و کامل از تنوع موجود در این مخزن، نخواهیم توانست منبع ویروس هایی که از توان ایجاد همه گیری گسترده برخوردارند، شناسایی کنیم.
به گفته این میکروبیولوژیست، تلاش هایی که برای کشف اسرار ویروس مولد آنفلوآنزای پرندگان انجام می شود را می توان با تلاش های مربوط به رمزگشایی از ژنوم سویه های گوناگون مولد آنفلوآنزای انسانی یا آنفلوآنزای سایر جانوران تلفیق کرد؛ به طوری که در نتیجه چنین تلفیقی، خواهیم توانست بهتر به این نکته پی ببریم که چه صفات و ویژگی هایی سبب ایجاد یک ویروس مختص پرندگان یا انسان و یا دیگر ویروس های اختصاصی می شود.
●نقشه راه
بررسی ها و تحقیقات ژنتیکی اخیر نه فقط موجب دو برابر شدن دیتا و اطلاعات ژنتیکی موجود در دسترس دانشمندان در ارتباط با ویروس مولد آنفلوآنزای مرغی شده، بلکه اطلاعات پیشین مربوط به ژنوم ویروس های مشابه را نیز تقویت کرده است. رمزگشایی از توالی های ژنتیکی رشته های DNA ویروسی، به مفهوم شناسایی ترادف کدهای ژنتیکی یا به بیان دقیق تر، توالی قرارگیری بازهای مولکول های DNA به دنبال یکدیگر است. در واقع، هرچه دانشمندان اطلاعات بیشتری درباره این ترادف و توالی ژنتیکی به دست آورند، ساختار و عملکرد ویروس مورد نظر را بهتر خواهند شناخت و از قدرت بیشتری برای مقابله با آن برخوردار خواهند شد.به این ترتیب، رمزگشایی کامل از ژنوم این ویروس، به مفهوم کسب اطلاعات کاملی از تنوع و اشکال گوناگون ماده ژنتیکی این عامل بیماریزا است و در اختیار داشتن این اطلاعات به طور کامل، به دانشمندان امکان می دهد به بررسی دقیق واکنش های میان تک ژن های موجود در ژنوم ویروس با یکدیگر بپردازند. همچنان که کلیتون ناوی ، متخصص تحلیل ژنتیکی و از نویسندگان گزارش اخیر در ژورنال ساینس تأکید می کند، ژن های منفرد نمی توانند تصویر بزرگی در اختیار ما بگذارند.
وی تصریح می کند: به طور کلی، با نگاهی دقیق به جزئیات این ژن ها، می توانیم مطالب زیادی درباره چرخه زندگی ویروس مورد نظر بیاموزیم و دریابیم هر گروه از ژن ها از چه منظری دارای اهمیت هستند. در واقع، این هدف نهایی است و در نهایت ایده بهتری از شیوه تکامل و تغییر این قبیل ویروس ها به دست خواهیم آورد. به این ترتیب، دانشمندان در خواهند یافت که کدامین تغییرات ژنتیکی سبب ظهور سویه های کشنده تری از ویروس مولد آنفلوآنزای پرندگان می شود و کدام تغییرات ژنی ممکن است بتواند به آنهاقابلیت و امکان سرایت انسان به انسان را اعطا کند. دستیابی به این اطلاعات از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است؛ به طوری که با داشتن درکی درست از این موضوع، می توان نقشه راه جدیدی را برای مقابله با این ویروس مرگبار تهیه کرد و عملیات کارآمد و مؤثرتری را علیه آن سازمان بخشید.
●ویژگی های مولکولی
به گفته کلیتون ناوی ، نتایج حاصل از بررسی های انجام شده، به روشنی نشان می دهد ویروس های پرندگان از برخی ویژگی های مولکولی برخوردارند که ویروس های انسانی فاقد آن هستند. این متخصص تحلیل ژنتیکی تصریح می کندویژگی های منحصر به فرد ویروس های طیور، به آنها اجازه می دهد با سلول های انسانی وارد واکنش های ویژه ای شوند و به طور بالقوه می توانند بسیار زیان آور باشند.در واقع، نتایج تحقیقات اخیر چشم انداز جدیدی از شیوه عملکرد ویروس های پرندگان در بدن انسان تصویر می سازد؛ چشم اندازی که پیش از این برای دانشمندان آشکار نبوده است. پژوهشگران امیدوارند با بهره گیری از اطلاعات و دیتای ژنتیکی به دست آمده از این قبیل ویروس ها بتوانند ژن های مرتبط با شدت تهاجم و درجه مرگبار بودن آنها را به دقت شناسایی کنند.
بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت، حدود ۱۵۱ نفر تاکنون به ویروس H۵N۱ آلوده شده اند و از زمان گزارش نخستین انتقال این ویروس به انسان در سال ۲۰۰۳ تاکنون، دست کم ۸۲ نفر در اثر ابتلا به این ویروس مولد آنفلوآنزای مرغی، در کشورهای مختلف جهان از پا درآمده اند. دانشمندان امیدوارند ائتلاف جهانی آنان علیه انواع سویه های این ویروس مرگبار، به زودی به نتیجه مطلوب برسد و از نگرانی جوامع مختلف جهان در این زمینه بکاهد.
منبع: نشنال جئوگرافیک
ترجمه: فرهاد رضائی

منبع : روزنامه همشهری