بررسی صنعت مخابرات در سال ۲۰۰۶

بیست و پنج سال پیش، تلفن‌های همراه ابزاری غیرمتعارف و نشان تشخص بودند؛ اما امروزه این نگاه تغییر کرده است؛ به‌گونه‌ای که تا پایان سال ۲۰۰، بیش از ۸/۱ میلیارد مشترک در سرتاسر جهان از خدمات تلفن‌های همراه (بی‌سیمی) استفاده می‌کنند. (این روند در جدول شمارهٔ ۱ نشان داده شده است.) این سرویس مخابراتی بی‌سیم (تلفن همراه) که در دسترس، قابل اطمینان و فراگیر است، تا حد زیادی راه دسترسی افراد به شبکه مخابرات جهانی را تغییر داده است.
در سطح جهان، ارائه خدمات تلفن همراه بسیار بیشتر از خدمات تلفن ثابت پیشرفت کرده است. بنابر تحقیقاتی که مؤسسهٔ INSIGHT، انجام داده است، نسبت درآمد حاصل از خدمات تلفن همراه به کل درآمدهای خدمات مخابراتی، در سال ۲۰۰۵، ۳/۴۶ درصد بوده است که این میزان در سال ۲۰۱۰، به ۶/۵۵ درصد خواهد رسید و تقریباً معادل یک تریلیون دلار خواهد بود.
پیش‌بینی می‌شود که رشد متوسط درآمد حاصل از خدمات مخابراتی در سال‌های ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵، که عاید اپراتورهای مخابراتی سرتاسر جهان شده است، در دو سال بعد از آن، یعنی ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ نیز ادامه یابد. طی دوران شکوفائی تکنولوژی در اواخر دهه نود، صنعت مخابرات، ۷۵۰ میلیارد دلار درآمد داشت؛ ولی در چند سال بعد، به‌دلیل بیکاری، ورشکستگی و حتی چند مورد رسوائی مالی، این روند سیر نزولی داشت؛ البته در سال ۲۰۰۵، صنعت مخابرات از این اوضاع نابسامان دور شد.
در جدول شمارهٔ ۱، برآورد و پیش‌بینی درآمدهای اپراتورهای مخابراتی به تفکیک مناطق جغرافیائی آورده شده است. پیش‌بینی می‌شود که میزان جهانی این درآمد، از کمتر از ۲/۱ تریلیون دلار در سال ۲۰۰۵ به بیش از ۵/۱ تریلیون دلار در سال ۲۰۱۰ برسد. در حالی‌که میانگین رشد سالانه جهانی، ۹/۵ درصد است، تفاوت‌های قابل توجهی میان مناطق مختلف وجود دارد.
آمریکای شمالی (NA)، کمترین رشد سالانه را یعنی در حدود ۹/۳ درصد داشته است. با این‌حال، هنوز موقعیت خود را به‌عنوان منطقه‌ای با بیشترین درآمد از خدمات مخابراتی در سال ۲۰۰۵، حفظ کرده است.
جدول ۱ـ پیش‌بینی درآمدهای اپراتورهای مخابراتی به تفکیک مناطق جغرافیائی
/۲۰۰۵/۲۰۰۶/۲۰۰۷/۲۰۰۸/۲۰۰۹/۲۰۱۰/CAGR
NA/۳۷۵.۹۸۰$/۳۹۰.۵۲۶$/۴۰۱.۷۲۶$/۴۱۷.۷۰۱$/۳۵.۵۱۶$/۴۵۵.۷۳۵$/۳.۹%
AP/۳۲۲.۴۱۶$/۳۵۶.۸۶۹$/۳۹۶.۴۱۱$/۴۳۱.۲۳۶$/۴۶۵.۳۸۶$/۵۰۲.۳۷۱$/۹.۳%
EMEA/۴۰۰.۲۲۶$/۴۱۶.۴۲۱$/۴۴۰.۸۵۶$/۴۶۲.۰۵۳$/۴۷۹.۱۸۲$/۴۹۸.۱۲۳$/۴.۵%
LAC/۷۰.۵۹۹$/۷۸.۸۲۸$/۸۶.۷۶۱$/۹۲.۶۳۸$/۹۸.۱۶۲$/۱۰۳.۶۴۷$/۱۰۳.۶۴۷$/۸.۰%
Total/۱.۱۶۹.۲۲۱$/۱.۲۲.۶۴۵$/۱.۳۲۵.۴۸۴$/۱.۱۰۳.۶۲۹$/۱.۴۷۸.۲۴۶$/۱.۵۵۹.۸۷۷$/۵.۹%
بازار ارائه خدمات مخابراتی در منطقه آمریکای شمالی به حالت اشباع رسیده است (اشباع‌ترین بازار جهان) و به همین دلیل، رشد مخابرات این منطقه، منوط به ارائه خدمات جدید مخابراتی است و نه رشد تعداد مشترکان، از سوی دیگر، بازار خدمات مخابرات در اروپا، خاورمیانه و آفریقا (EMEA)، رشد سالانهٔ نسبتاً بیشتری را یعنی در حدود ۵/۴ درصد داشته است که ناشی از رشد بازار ارتباطات سیار و همچنین رشد بازار مخابرات در کشورهای کمتر توسعه یافته شرق اروپا، خاورمیانه و آفریقا است.
صنعت مخابرات در مناطقی مثل آمریکای لاتین و جزایر دریای کارائیب (LAC) و آسیا / اقیانوسیه رشد اقتصادی دو کشور مکزیک و برزیل سریع بوده است. همچنین، در اکثر کشورهای این منطقه، جمعیت طبقهٔ متوسط جامعه به سرعت زیاد شده است و خصوصی‌سازی نیز در صنایع کلیدی آن به‌طور روزافزونی صورت گرفته است. افزایش درخواست خدمات مخابراتی که در نتیجهٔ این پیشرفت‌ها به‌وجود آمده و اکثر آن در حوزهٔ ارتباطات سیار است، خود را در رشد سالانه بازار خدمات نشان می‌دهد که البته ترکیب این بازار از نظر انواع مختلف خدمات مخابراتی، متناسب با ترکیب جهانی است.
بازار خدمات مخابراتی در منطقهٔ آسیا / اقیانوسیه، در طول پنج سال گذشته، بیشترین رشد را و در حدود ۳/۹ درصد داشته است؛ بدین ترتیب، به بزرگ‌ترین بازار خدمات مخابراتی تبدیل خواهد شد و تا سال ۲۰۰۷ از آمریکای شمالی سبقت خواهد گرفت. عواملی مانند جمعیت فراوان تحت پوشش این خدمات، مخصوصاً در چین و هند، رشد زیاد میزان تولید ناخالص داخلی در کشورهای این منطقه و نیز حضور کشورهای پیشرفته‌ترری مثل ژاپن، کره جنوبی و تایوان که اقتصادشان تا حد زیادی به صنایعی با تکنولوژی بالا متکی است، رشد بازار مخابرات را در منطقهٔ AP تشدید می‌کند.
در پایان دوره‌ای که وضعیت بازارهای مخابرات در آن پیش‌بینی شده است، یعنی در سال ۲۰۱۰، میزان درآمد این بازارها در منطقه AP، در حدود ۲/۳۲ درصد از کل درآمد مخابراتی در جهان خواهد بود؛ در حالی‌که این میزان در منطقه آمریکای شمالی تا سطح ۲/۲۹ درصد کاهش خواهد یافت؛ همچنین نسبت درآمدهای اپراتورهای مخابراتی منطقه EMEA نسبت به میزان جهانی، تا رقم ۹/۳۱ درصد کم خواهد شد.
در منطقه آمریکای شمالی، اپراتورهائی که بر پایهٔ زیرساخت‌های تلویزیون کابلی به ارائه خدمات مختلف می‌پردازند و ارائه دهندگان سنتی خدمات مخابراتی، در تلاش برای تهیهٔ شبکه‌های همگرا با هم رقابت می‌کنند؛ شبکه‌هائی که قادر به ارائه صدا، تصویر و خدمات اطلاعاتی پر سرعت به مشتریان تجاری و مسکونی هستند. چشم‌انداز رقابت روزافزون فراهم کنندگان سیستم کابلی که با شرکت Bell در زمینهٔ تلفن ثابت (تجارت اصلی این شرکت) مشارکت می‌کنند، انگیزهٔ زیادی را برای شرکت SBC ایجاد کرده است تا شرکت AT&T را به سمت خود بکشاند و نیز شرکت Verizon را به جذب کردن شرکت MCI ترغیب کرده است. همچنین شرکت‌های غالب خدمات مخابراتی در زمینه FTTP سرمایه‌گذاری می‌کنند تا فضای رقابتی را که MSOها ایجاد کرده‌اند، تعدیل کنند. براساس یک مطالعه، پیش‌بینی شده است که هزینهٔ برنامه گسترش FTTP را حدود ۴۰ تا ۴۵ میلیارد دلار خواهد بود.
در آسیا، که رشد ناخالص داخلی، دو تا چهار برابر آمریکا و اروپای غربی است، نیاز مخابراتی مشترکان مسکونی و تجاری، سریع‌تر از دیگر مناطق در حال افزایش است و همچنان که رشد طبقات متوسط جامعه باعث افزایش خریدهای خدمات مخابراتی و سرگرمی می‌شود، برای ایجاد زیرساخت‌های باند وسیع سرمایه‌گذاری می‌شود.
اگر چه در کشورهای منطقه LAC شرایطی مشابه آسیا وجود دارد، میزان دسترسی مردم به اینترنت (در مقایسه با کل جهان) کمتر است. البته علیرغم مشکلات اقتصادی و سیاسی ناشی از نپرداختن بدهی‌ها، رکود اقتصادی و کاهش ارزش پول در کشورهای برزیل، مکزیک، آرژانتین و شیلی، چهار اقتصاد بزرگ در منطقه، انتظار می‌رود که بازار مخابراتی تا سال ۲۰۱۰، سالانه در حدود ۸ درصد رشد کند.
بازار خدمات ارتباطات سیار، مدت‌هاست که به‌عنوان پویاترین و پیشرفته‌ترین بخش صنعت مخابرات در جهان شناخته شده است و بسیار سریع‌تر از خدمات تلفن ثابت رشد کرده است. گسترش خدمات ارتباطات سیار در کشورهای در حال توسعه و امکان افزایش سرعت انتقال اطلاعات در این نوع از ارتباطات، باعث افزایش سرعت بی‌سابقه ضریب نفوذ خدمات تلفن همراه و رشد درآمدهای حاصل از آن در این کشورها شده است. همچنان نیز، با کاهش مداوم قیمت تجهیزات تلفن همراه و افزایش استفاده از تلفن همراه در کاربردهای اینترنتی، رشد این خدمات ادامه خواهد یافت و تا سال ۲۰۱۰، از رشد خدمات تلفن ثابت سبقت خواهد گرفت.

منبع : فصلنامه علمی تحلیلی مهندسی برق