همه آبشارهای ایران

مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تازه‌ترین گزارش خود به اجرای توافقات پادمان معاهده منع گسترش هسته‌ای و مفاد مرتبط با سه قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل درباره ایران از ادامه فعالیت‌های آبشارهای نصب شده ایران تحت نظارت آژانس خبر داد.
متن کامل گزارش محمد البرادعی که امروز در میان نمایندگان ۳۵ عضو شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار گرفت به شرح زیر است:
اجرای توافقات پادمان ان‌پی‌تی و مفاد مرتبط با قطعنامه‌های ۱۷۳۷ (۲۰۰۶)، ۱۷۴۷ (۲۰۰۷) و ۱۸۰۳ (۲۰۰۸) شورای امنیت سازمان ملل در جمهوری اسلامی ایران
● گزارش مدیر کل
۱) مدیر کل آژانس در ۲۲ فوریه ۲۰۰۸ درباره اجرای توافقات پادمان ان‌پی‌تی و مفاد مرتبط با آن در قطعنامه‌های ۱۷۳۷ (۲۰۰۶)، ۱۷۴۷ (۲۰۰۷) شورای امنیت سازمان ملل در جمهوری اسلامی ایران (ایران) ارایه کرد (GOV/۲۰۰۸/۴) این گزارش که شامل تحولات مرتبط با آن از آن تاریخ تاکنون به شمار می‌ر‌ود به شورای حکام آژانس و شورای امنیت که در قطعنامه ۱۸۰۳ (۲۰۰۸) خود به تاریخ ۳ مارس ۲۰۰۸ از مدیر کل خواسته گزارش‌ دیگری درباره این موضوع طی ۹۰ روز ارایه کند، ارایه شده است.
الف) فعالیت‌های کنونی مربوط به غنی‌سازی
۲) ایران از زمان گزارش قبلی تاکنون به کار واحد IR-۱ اولیه حاوی ۳ هزار دستگاه در مرکز غنی‌سازی سوخت (FEP) ادامه داده است. کار نصب در چهار واحد دیگر نیز ادامه داشته است. در ۷ ماه می ۲۰۰۸،‌ به دو آبشار ۱۶۴ دستگاهی (IR-۱) در یکی از این چهار واحد گاز UF۶ تزریق شد و آبشاری دیگر در همین واحد بدون ترزیق گاز UF۶ در شرایط خلاء قرار گرفت. نصب ۱۵ آبشار در ‌آن واحد ادامه دارد. همه مواد هسته‌ای در مرکز غنی‌سازی سوخت بعلاوه آبشارهای نصب شده تحت محدودیت‌ها و نظارت آژانس قرار دارد. از زمان فهرست برداری فیزیکی (PIT) در ۱۲ دسامبر ۲۰۰۷ و ۶ می ۲۰۰۸، دو هزار و ۳۰۰ کیلوگرم گاز UF۶ به آبشار‌های در حال کار تزریق شدند. این مقدار، جمع کل مقدار گاز UF۶ تزریق شده به آبشارها از زمان عملیات در فوریه ۲۰۰۷ به ۳ هزار و ۹۷۰ کیلوگرم رسیده است.
۳) ایران در ۱۰ آوریل ۲۰۰۸ درباره طرح‌های خود برای نصب نسل جدید سانتریفیوژهای غیرحساس (IR-۳) در مرکز ‌غنی‌سازی سوخت آزمایشی (PFEP) به اطلاع آژانس رساند. آژانس در ۱۹ آوریل ۲۰۰۸،‌ تایید کرد که دو سانتریفیوژ از نوع IR-۳ در مرکز PFEP نصب شده است. در فوریه ۲۰۰۸، بازرسان آژانس یادآور شدند که ایران همچنین ۲۰ سانتریفیوژ از نوع IR-۱ را که در یک آبشار ۲۰ دستگاهی کار می‌کردند را به مدت زمانی کوتاهی به مرکز غنی‌سازی سوخت آ‌زمایشی منتقل کرده و بعد از آن این دستگاه ها از آن مرکز جابجا شدند.
۴) ایران بین ۲۸ ژانویه و ۱۶ ماه می ۲۰۰۸ حدوداً در کل ۱۹ کیلوگرم گاز UF۶ به آبشار ۲۰ دستگاهی، تنها واحد متشکل از دستگاه های از نوع IR-۲، آبشار ۱۰ دستگاهی از نوع IR-۲ و یک دستگاه تکی از سانتریفیوژ نوع IR-۳ در مرکز غنی‌سازی سوخت آزمایشی ترزیق کرده است. همه مواد در این مرکز PFEP، بعلاوه منطقه آبشاری تحت محدودیت‌ها و نظارت آژانس قرار دارند.
۵) نتایج نمونه‌های گرفته شده در مرکز غنی‌سازی سوخت FEP و مرکز PFEP نشان می دهد که این مراکز همانگونه که اظهار شده بود به فعالیت پرداخته‌اند. نمونه‌ها نشان دهنده اورانیوم با غنای پایین (تا ۴ درصد از نوع ایزوتوپ U-۲۳۵)،‌ اورانیوم طبیعی و مواد اورانیوم تهی‌شده (کمتر از ۴ دهم درصد از اورانیوم U-۲۳۵) بودند. ایران سطح غنی‌سازی در مرکز غنی‌سازی سوخت را تا ۷/۴ درصد U-۲۳۵ اعلام کرده بود. از مارس ۲۰۰۷، ‌چهارده بازرسی‌ سرزده انجام شد.
ب) فعالیت‌های بازفرآوری
۶) آژانس به نظارت بر استفاده و ساخت سلول‌های در راکتور تحقیقاتی تهران (TRR)،‌ تاسیسات تولید رادیوایزوتوپ‌های "ژنون" و "یدین"،‌ "مولی‌بدنیوم" موسوم به تاسیسات "MIX" و راکتور تحقیقات هسته‌ای ایران (IR-۴۰) ، با وجود بازرسی‌ها و راستی‌آزمایی مربوط به اطلاعات مربوط به طراحی، ادامه داده است. نشانه‌ای دال بر فعالیت‌های مربوط به بازفرآوری در این تاسیسات مشاهده نشده است. ضمن این که ایران عنوان کرده فعالیت‌های تحقیق و توسعه (R&D) در این کشور در جریان نیست آژانس این امر را تنها در سه تاسیسات مورد تایید قرار می‌دهد چرا که تدابیر مربوط به پروتکل الحاقی در اختیار نبوده است.
ج) راکتور ‌آب سنگین و پروژه‌های مربوطه
۷) آژانس در ۱۳ ماه می ۲۰۰۸ اقدام به راستی‌آزمایی اطلاعات مربوط به طراحی در راکتور تحقیقات هسته‌ای ایران (IR-۴۰) کرده و عنوان کرد که عملیات عمرانی در این تاسیسات ادامه دارد. آژانس با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای به نظارت خود بر وضعیت مرکز تولید ‌آب‌ سنگین ایران ادامه داد.
۸) آژانس در ۱۰ ماه می ۲۰۰۸، راستی‌آزمایی اطلاعات مربوط به طراحی را در مرکز تولید سوخت (FMP) انجام داد. اگر چه روند تولید گلوله‌ها برای سوخت راکتور آ‌ب‌سنگین تقریباً‌ کامل شده است و برخی از گلوله‌های ‌آزمایشی تولید شده‌اند، تولید میله های سوختی و روند‌های سوار کردن سوخت هنوز فاقد تجهیزات اساسی است.
مدارک ارائه‌شده توسط اروپائیها درباره برنامه هسته ای ایران معتبر نیست
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش جدید خود مدارک ارائه‌شده از سوی برخی کشورهای غربی مبنی بر مطالعات ادعایی در ایران را فایل اینترنتی خواند که از سوی تهران قابلیت تحریف دارد.
▪ دیگر موضوعات عملی
ج ـ ۱) تبدیل اورانیوم
۹) از سوم فوریه ۲۰۰۸ تا ۱۲ می ۲۰۰۸ تقریباً ۱۱ تن اورانیوم به شکل UF۶ تولید شد. مقدار کل اورانیوم به این شکل که در تأسیسات تبدیل اورانیوم از مارس ۲۰۰۴ تولید شد به ۳۲۰ تن رسیده که تمام روند تولید این میزان تحت نظارت آژانس بوده است. ایران اظهار داشت که فعالیت‌های تحقیق و توسعه مرتبط با تبدیل اورانیوم را در اصفهان انجام نمی‌دهد.
ج ـ۲) اطلاعات طراحی
۱۰) آژانس در ۳۰ مارس ۲۰۰۷ از ایران خواست که تصمیم خود درباره تعلیق اجرای متن اصلاح‌شده بخش عمومی ترتیبات فرعی خود کد ۳/۱ را بازنگری کند اما پیشرفتی در این خصوص حاصل نشده است.
۱۱) ایران در مارس و آوریل ۲۰۰۸ اطلاعات اصلاح‌شده طراحی برای FEP و PFEP را ارائه داد که نشان می‌داد سانتریفیوژها در واحد ۱۸ آبشاری (A۲۶) جدید در FEP نصب می‌شود و این که انواع جدید سانتریفیوژهای IR-۲ و IR-۳ در PFEP نصب خواهد شد. این تغییرات چشمگیر هستند و در این حد باید با آژانس مذاکره می‌شد زیرا بر اساس کد ۳/۱ بخش عمومی ترتیبات فرعی، ۶۰ روز پیش از اصلاحاتی که قرار بود کامل شوند، بود. این آژانس می‌تواند اطمینان دهد که تمامی اقدامات حفاظتی لازم از جمله بازدارندگی و نظارت پیش از این که UF۶ در سانتریفیوژهای جدیداً نصب شده به کار رود، انجام شد.
ج ـ ۱ ) دیگر موضوعات
۱۲) تمامی محموله‌های سوخت که از روسیه برای استفاده در نیروگاه هسته‌ای بوشهر وارد شد از فوریه ۲۰۰۸ تحت مهر و موم کامل آژانس قرار دارند.
۱۳) آژانس در دوم آوریل ۲۰۰۸ از ایران خواست برای شفاف‌سازی به این نهاد دسترسی به مکان‌های بیشتر را که با ساخت سانتریفیوژها، تحقیق و توسعه در زمینه غنی‌سازی اورانیوم، استخراج معدن اورانیوم و تهیه آن در ارتباط هستند، فراهم سازد. ایران تا این زمان با این درخواست آژانس موافقت نکرده است.
د) ابعاد نظامی احتمالی
۱۴) علاوه بر اجرای پروتکل الحاقی ایران، برای این که آژانس بتواند تا با توجه به غیبت مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام نشده در این کشور تضمین‌های لازم را ارائه دهد، تهران باید پرسش‌های مرتبط با مطالعات ادعایی را پاسخ دهد، اطلاعات بیشتر درباره شرایط دستیابی به مدرک فلز اورانیوم را ارائه دهد، تهیه و فعالیت‌های توسعه و تحقیق نظامی موسسات و شرکت‌های مرتبطی را که می‌توانند با برنامه هسته‌ای ارتباط داشته باشند، شفاف‌سازی کند، و همچنین تولید تجهیزات و قطعات هسته‌ای توسط شرکت‌های متعلق به صنایع دفاعی را توضیح دهد.
۱۵) طی نشست ۲۱ تا ۲۲ آوریل ۲۰۰۸ در تهران، ایران با پاسخگویی به مطالعات ادعایی،تهیه و فعالیت‌های توسعه و تحقیق نظامی موسسات و شرکت‌های مرتبط و همچنین پرسش‌هایی که در نامه‌های هشتم و دوازدهم فوریه ۲۰۰۸ آژانس موافقت کرد. آژانس در نهم می درخواستی برای شفاف‌سازی‌های بیشتر در خصوص ماهیت برنامه هسته‌ای ایران ارائه کرد. ایران نیز پاسخ به این پرسش‌ها را در ۲۳ می ۲۰۰۸ ارائه داد که هم‌اکنون توسط آژانس مورد بررسی قرار دارد.
۱۶) در نشست‌های بعدی تهران در ۲۸ تا ۳۰ آوریل و ۱۳ تا ۱۴ می ۲۰۰۸ نیز آژانس برای بررسی ایران، اطلاعات مربوط به مطالعات ادعایی درباره پروژه نمک سبز، آزمایش مواد منفجره با حساسیت بالا و پروژه پوشش کلاهک موشکی را ارائه کرد. این اطلاعات شامل این مواردی می‌شد که ایران در فوریه ۲۰۰۸ از بررسی آن امتناع کرده بود. این اطلاعات که از سوی چند کشور عضو به آژانس ارائه شده بود، به نظر می‌رسد از چند منبع در دوره‌های زمانی متفاوت جمع‌آوری شده و به طور کلی نامتناقض است. آژانس بیشتر این اطلاعات را تنها به شکل الکترونیکی به دست آورده است و مجاز به ارائه کپی به ایران نبود.
۱۷) یک مورد از مطالعات ادعایی به تبدیل اورانیوم دی‌اکسید به UF۴ است که به عنوان نمک سبز معروف شده است. مورد دوم نیز به توسعه و آزمایش تجهیزات آتش‌زا با ولتاژ بالا و سیم‌های ارتباطی انفجاری، آتش‌زن هم‌زمان چند چاشنی سیم انفجاری، ترتیبات آزمایشی زیرزمینی و آزمایش دست کم یک سیستم شوک انفجاری، تبدیلی و فضایی کامل که می‌تواند برای انفجار دستگاه هسته‌ای کاربرد داشته باشد، مربوط می‌شد. همچنین مورد سوم مطالعات ادعایی به توسعه بازسازی طرح هسته‌ داخلی کلاهک پوششی موشک شهاب ۳ برای تطبیق دادن با کلاهک هسته‌ای ارتباط داشت.
۱۸) ایران در ۱۴ می ۲۰۰۸ برآورد کلی خود را از اطلاعات ارائه شده از سوی آژانس تهیه کرد. ایران اظهار داشت که این مدارک نشان نمی‌دهد که جمهوری اسلامی در زمینه سلاح اتمی کار می‌کرده است. ایران همچنین گزارش داد که این مدارک صحت ندارند و ساختگی هستند. ایران بحث نکرد که بخشی از این اطلاعات در مدارک دقیق وجود داشت اما گفت که این فعالیت‌ها به کاربردهای نظامی متعارف مربوط می‌شد. ایران اعلام کرد که این مدارک شامل موارد نادرست بسیاری است و بسیاری دیگر بر اساس اطلاعات روزمره بنا شده‌ است. ایران همچنین اظهار داشت که جمهوری اسلامی برنامه تولید سلاح اتمی نداشت و نخواهد داشت.
۱۹) بر اساس این مدارک که نشان می‌دهد ایران برای توسعه قابلیت اضافی برای تبدیل دی‌اکسید اورانیوم ‌به UF۴ (نمک سبز) فعالیت می‌کرد. ایران گفت که هیچ تصمیمی برای اجرای چنین پروژه‌ای نداشت و این فن‌آوری را برای UCF لازم دارد.
۲۰) ایران درباره فعالیت ادعایی برای طراحی و ساخت یک چاشنی سیم انتقال انفجاری و آتش‌زنه مناسب با چاشنی اعلام کرد که آزمایش هم‌زمان با دو تا سه چاشنی را با دقت زمانی حدود یک میلیونیوم ثانیه انجام داد. اما ایران گفت که این آزمایش برای کاربردهای نظامی متعارف و همچنین غیرنظامی انجام شد.
۲۱) ایران درباره مدارک مرتبط با ارتباطات درون سازمانی میان پروژه نمک سبز و پروژه اصلاح موشک شهاب ۳ برای حمل کلاهک هسته‌ای اظهار داشت، از آنجا که این مدارک از سوی آژانس نشان داده نشد، نمی‌تواند در این باره اظهارنظر کند. هرچند این مدارک به آژانس نشان داده شده بود که به این نتیجه‌گیر منجر شد، متأسفانه در جایگاهی نبود که به ایران نشان دهد.
۲۲) در خصوص شش گزارش فنی مرتبط با تلاش‌هایی برای طراحی کلاهک پوششی محفظه حمل موشک شهاب ۳، ایران پاسخ داد که این فایل‌های الکترونیکی به راحتی قابل دستبرد و تحریف هستند. همچنین اظهار داشت که این مدارک کامل نیستند و ساختار این گزارش متفاوت است که تردیدهای جدی به صحت و سقم آن وجود دارد.
۲۳) آژانس هم‌اکنون به تخمین اطلاعات و توضیحات ایران می‌پردازد. ایران در این مرحله تمامی اطلاعات لازم آژانس را ارائه نکرده است و دسترسی به مدارک و اشخاص لازم برای تأیید بیانیه‌های ایران در دست نیست. در راستای تبادل‌نظر در ۱۴ می ۲۰۰۸، آژانس بر این عقیده است که ایران اطلاعات مضاعف به ویژه درباره مواد منفجره با حساسیت بالا و فعالیت‌های مرتبط با آزمایش موشک در اختیار دارد که می‌تواند ماهی این مطالعات ادعایی را روشن‌تر کند و این کشور باید آنها را به آژانس ارائه دهد.
۲۴) باید خاطر نشان کرد که آژانس هیچ اطلاعاتی - به جز سند فلز اورانیوم- درباره طرح واقعی یا تولید اجزای مواد هسته‌ای تسلیحات هسته‌ای یا اجزای کلیدی مشخص دیگر از قبیل چاشنی‌ها یا مطالعات فیزیک هسته‌ای مرتبط توسط ایران در اختیار ندارد. با نظر به سند فلز اورانیوم پیدا شده در ایران، پاکستان، در پاسخ به درخواست آژانس (GOV/۲۰۰۷/۵۸ پاراگراف ۲۵)، تایید کرده است که سندی مشابه در پاکستان وجود دارد.
۲۵) از آنجایی که آژانس هیچگونه فعالیت هسته‌ای را در کلاهدوز یا پارچین نیافته است (GOV/۲۰۰۳/۷۵ پاراگراف ۱۰, GOV/۲۰۰۵/۶۷ پاراگراف۴۱, GOV/۲۰۰۵/۸۷ پاراگراف۴۶, ۲۰۰۶/۱۵ پاراگراف ۳۲)، نقش موسسات نظامی مرتبط از قبیل مرکز مطالعات فیزیک، موسسه فیزیک کاربردی، و موسسه تحقیق آموزش و کارکنان آنها نیاز به شناسایی بیشتری دارند، همچنین با نظر به اینکه عناصر اصلی اجزای سانتریفیوژها در کارگاه سازمان صنایع دفاع تولید می‌شوند( GOV/۲۰۰۴/۱۱ پاراگراف۳۷ و GOV/۲۰۰۴/۳۴ پاراگراف۲۲). آژانس همچنین خواستار روشن شدن دلایل دخالت و درگیری موسسات نظامی مرتبط، در پشتیبانی از برنامه هسته‌ای است.
ه) خلاصه
۲۶) آژانس قادر بوده است تا عدم انحراف در مواد هسته‌ای اعلام شده از سوی ایران را تایید کند. ایران به بازرسان آژانس اجازه دسترسی به مواد هسته‌ای اعلام شده را داده و گزارش‌های بررسی مواد هسته‌ای را در رابطه با فعالیت‌ها و مواد هسته‌ای اعلام شده، در اختیار آژانس قرار داده است. اما ایران متن اصلاح شده قسمت کلی ترتیبات فرعی، کد ۳.۱ را درباره تهیه اولیه اطلاعات طراحی، اجرایی نکرده است.
۲۷) مطالعات ادعایی درباره پروژه نمک سبز، آزمایش مواد با قابلیت انفجار بالا و پروژه دستگاه حمل کلاهک موشکی هنوز جزء موارد نگران کننده باقی مانده‌اند. شفاف‌سازی این موارد برای ارزیابی ماهیت برنامه هسته‌ای ایران در گذشته و حال ضروری است. ایران توافق کرده‌ است تا درباره مطالعات ادعایی توضیحاتی ارائه کند. اما این کشور هنوز تاکید می‌کند که ادعاهای مطرح شده بی اساس و ساختگی هستند.
۲۸) ارزیابی کلی آژانس از ماهیت برنامه هسته‌ای ایران، در میان موارد دیگر، نیازمند تشخیص نقش سند فلز اورانیوم و توضیحات ایران درباره پشتیبانی برخی موسسات نظامی مرتبط از برنامه هسته‌ای که جزء مسائل باقیمانده هستند، است. ایران باید توضیحات واقعی را در دفاع از اظهاراتش درباره مطالعات ادعایی و سایر اطلاعات درباره انحراف نظامی احتمالی ارائه کند.
پاسخ‌های ایران به نامه آژانس مورخه ۹ می ۲۰۰۸ تا تاریخ ۲۳ می ۲۰۰۸ توسط آژانس دریافت نشده بود و هنوز مورد ارزیابی آژانس قرار نگرفته است. ایران باید اطلاعات، توضیحات و دسترسی درخواستی آژانس که در این گزارش مطرح شده را بدون تاخیر بیشتر فراهم کند. این نکته نیز باید مورد تاکید قرار گیرد که آژانس هیچگونه استفاده از مواد هسته‌ای در رابطه با مطالعات ادعایی نیافته است.
۲۹) ایران بر خلاف تصمیمات شورای امنیت سازمان ملل، فعالیت غنی سازی مرتبط خود را متوقف نکرده است و به عملیات غنی سازی در مرکز غنی سازی سوخت آزمایشی و مرکز غنی‌سازی سوخت و نصب دو آبشار جدید و نسل جدید سانتریفیوژها برای اهداف آزمایشی ادامه داده است. ایران همچنین به ساخت راکتور IR-۴۰ ادامه داده است.
۳۰) مدیر کل آژانس از ایران می‌خواهد تا تمام اقدامات لازم برای اعتمادسازی درباره ماهیت برنامه‌ هسته‌ای خود، شامل پروتکل الحاقی را در سریعترین زمان ممکن اجرایی کند.
۳۱) مدیر کل آژانس به طور مقتضی به ارائه گزارش ادامه خواهد داد.

منبع : دیپلماسی ایرانی