خشکی دهان

● چرا آگاهی از عارضه دهان خشک اهمیت دارد ؟
اگر فردی دچار یکی از ناراحتی های عصبی ، آشفتگی و اضطراب و برخی بیماریهای نادر بافت همبند ( مانند شوگرن و ... ) شود با عارضه خشکی دهان مواجه خواهد بود . در سنین بالا نیز به علت تغییرات فیزیولوژیک بدن عارضه خشکی دهان زیاد دیده می شود . سیگاری ها نیز یکی از شکایات شایعشان خشکی دهان است . در عین حال اگر شخص بیمار در تمام یا قسمت عمده اوقات ، دهان خشک داشته باشد ، این حالت می تواند برای او غیرقابل تحمل شده ومنجر به مشکلات شدید جسمانی گردد .
● دهان خشک
ـ می تواند در ذائقه ( مزه غذا ) ، جویدن ، بلعیدن و صحبت کردن مشکلات بوجود آورد .
ـ می تواند شانس پیشرفت پوسیدگی دندانی و دیگر عفونت ها را در دهان افزایش دهد .
ـ می تواند به عنوان یک علامت برای یک بیماری و یا وضعیت اساسی باشد .
ـ می تواند به واسطه داروهای خاص یا درمانهای دارویی ایجاد شود .
ـ ءدهان خشک یک جزء طبیعی از گذشت عمر محسوب نمی شود . اگر فردی تصور می کند که دهان خشک دارد ،‌باید به پزشک یا دندانپزشک مراجعه نماید یعنی کسانی که شخص بیمار می تواند آسایش و راحتی خود را مجدداً نزد آنها کسب نماید .
● دهان خشک چیست ؟
ـ دهان خشک وضعیتی است که بزاق به میزان کافی وجود ندارد یا بواسطه بیرون انداختن آب دهان ، محیط دهان خشک می شود .
▪ علائم مربوط به این عارضه :
ـ احساس خشکی و چسبندگی در دهان
ـ مشکل در جویدن ، بلع ، مزه کردن غذا و یا صحبت کردن
ـ احساس سوزش در دهان
ـ احساس خشکی در گلو
ـ لبهای ترک خورده
ـ زبان سخت و خشک
ـ زخمهای دهان
● یک عفونت در دهان
واژه علمی بکار رفته برای عارضه دهان خشک گزروستودیا ( Xerostomia ) می باشد . برخی از مردم احساس می کنند که عارضه دهان خشک را دارند در عین حال غدد بزاقی آنها سالم است . افراد دچار بیماریهای خاص نظیر بیماری آلزایمر ( فراموشی ) یا آنهایی که دچار آسیب های شدید شده اند ممکن است قادر نباشند مرطوب بودن دهان خود را حس نمایند و لذا ممکن است تصور نمایند که دهانشان خشک است حال آنکه واقعاً‌ اینطور نیست .
● چرا بزاق تا این حد اهمیت دارد ؟
▪ بزاق اضافه بر اینکه دهان را مرطوب نگه می دارد اعمال زیر را نیز انجام می دهد :
ـ کمک به هضم غذا
ـ محافظت از دندانها در برابر پوسیدگی
ـ پیشگیری از عفونت بوسیله کنترل باکتریها و قارچهای دهان
ـ فراهم آوردن امکان جویدن و بلعیدن برای شخص
ـ بدون بزاق کافی ، پوسیدگی های دندانی یا دیگر عفونت های دهان می توانند گسترش یابند . همچنین ممکن است مواد غذایی ضروری بدلیل مشکلات جویدن و یا بلع توسط بدن دریافت نشوند .
● دلایل بروز عارضه دهان خشک چیست ؟
زمانی که غدد بزاقی تولید کننده بزاق بطور صحیح فعالیت نکنند شخص بیمار دچار دهان خشک می شود . دلایل زیادی وجود دارد که نشان می دهد چرا این غدد ( غدد بزاقی ) درست عمل نمی کنند .
ـ عوارض جانبی برخی از داروها : بیش از ۴۰۰ نوع دارو می توانند ترشح غدد بزاقی را کاهش دهند . داروهای مربوط به فشار خون و افسردگی اغلب باعث ایجاد دهان خشک می شوند .
▪ بیماری :
برخی بیماری ها بر روی غدد بزاقی تأثیر می گذارند . سندرم شوگرن ( مجموعه علائم بیماری است شامل خشکی قرنیه ، التهاب حلق و بزرگ شدن غدد پاروتید و التهاب مزمن مفاصل ) آلودگی و بیماری ایدز ، بیماری قند ( دیابت ) و بیماری پارکینسون ( لرزش شدید عضلات ) همگی می توانند موجب بروز دهان خشک شوند .
▪ پرتو درمانی ( درمان با اشعه ) :
غدد بزاقی ممکن است در صورتی که در مسیر تابش اشعه به منظور درمان سرطان قرار بگیرند دچار آسیب شوند .
▪ شیمی درمانی
▪ آسیب های عصبی
● در خصوص دهان خشک چه کاری می توان انجام داد ؟
درمان دهان خشک بستگی به عامل ایجاد این عارضه خواهد داشت . اگر فرد احساس می کند که دهان خشک دارد باید به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کند .
اگر عارضه دهان خشک بوسیله دارو ایجاد شده باشد ، پزشک باید دارو را تغییر داده یا میزان مصرف آنرا تنظیم نماید . اگر غدد بزاقی درست عمل نمی کنند ولی هنوز مقداری بزاق تولید می نمایند ، پزشک یا دندانپزشک باید داروئی را تجویز نماید که کمک می کند تا غدد بزاقی بهتر عمل نمایند . پزشک یا دندانپزشک ممکن است به بیمار پیشنهاد نمایند برای مرطوب نگه داشتن دهان از بزاق مصنوعی استفاده نمایند .
● شخص بیمار در این ارتباط چه کاری می تواند انجام دهد ؟
▪ اغلب مواقع آب یا نوشیدنی های بدون قند ( شیرین ) مزه مزه کند .
▪ از خوردن نوشیدنی های حاوی کافئین مثل قهوه ، چای و برخی انواع سودا اجتناب کند . کافئین می تواند دهان را خشک نماید .
▪ در ضمن مصرف غذا ، آب یا نوشیدنی بدون قند ( شیرینی ) مزمزه کند . این اقدام جویدن و بلعیدن غذا را آسانتر می نماید . همچنین احساس مزه غذا را بهتر می کند .
▪ جویدن آدامس های بدون قند ( شیرینی ) یا مکیدن شیرینی های سفت بدون قند ( شیرینی ) برای تحریک جریان بزاق ، همچنین استفاده از مرکبات ، دارچین یا شیرینی های با طعم نعناع اقدام خوبی به شمار می روند .
▪ عدم استفاده از تنباکو یا الکل ،‌ این عوامل دهان را خشک می نمایند .
▪ باید دانست که غذاهای تند و یا شور ممکن است در یک دهان خشک در دو ناراحتی ایجاد نمایند.
▪ در هنگام شب از یک مرطوب کننده استفاده شود .

منبع : وب سایت رسمی دکتر ابراهیم رزم پا