اسیدهای چرب امگا

عادت های غذایی از زمان های بسیار دور تاكنون تغییر یافته است. این تغییرات بیشتر تحت تأثیر روش و نوع زندگی بوده است. نمونه بارز این مسأله در مصرف چربی ها مشاهده می شود. چربی ها كه یكی از مهم ترین گروه های غذایی هستند طی سال های متمادی دچار تغییرات زیادی شدند به طوری كه تا شروع انقلاب صنعتی مقدار كالری دریافتی ناشی از جذب چربی ها حداكثر ۲۴ تا ۲۲ درصد محاسبه شده بود و از آن زمان به بعد این مقدار به ۴۰ درصد افزایش یافت كه این افزایش به دلایل مختلف رخ داد. نظیر افزایش دریافت چربی های اشباع (كه به چربی های نوع بد معروف هستند.) افزایش در مصرف چربی های خانواده امگا شش و بالاخره كاهش مصرف چربی های غیراشباع از نوع امگا سه (كه به عنوان چربی های نوع خوب معروف هستند.) همراه با این تحولات چربی میزان مرگ ومیرهای ناشی از بیماریهای قلبی- عروقی به طور گسترده ای افزایش یافت. به نظر می رسد افزایش در مصرف چربی، به ویژه چربی های اشباع اثر مستقیمی در افزایش شیوع این بیماری ها داشته و از طرفی مصرف مداوم اسیدهای چرب خانواده امگا سه اثرات ممانعت كننده بر بیماری های قلبی- عروقی داشته است. فرحناز غفاری كارشناس مسئول آزمایشگاه روغن اداره كل آزمایشگاههای كنترل غذا و داروی وزارت بهداشت در این باره می گوید: اسیدهای چرب دارای سه نقش اساسی و كلیدی در اعمال بیولوژیكی بدن هستند.
۱ - در تشكیل دیواره سلولی شركت می كنند.
۲ -تأمین كننده انرژی بدن هستند.۳- پیش سازهای برخی پیام آورهای شیمیایی شناخته شده هستند.
نظیر: پروستاگلاندین ها، ترومبوكسان ها و لكوترین ها كه در واقع این پیام آوران شیمیایی برخی واكنش های مهم بدن را كه موجب رشد، تقسیم سلولی، فشار خون، انعقاد، ایمنی و التهاب پوستی می شوند، كنترل می كنند.
●عامل ضروری برای زندگی، تعادل دریافت امگا سه به امگا شش
ایكوزانوئیدها مواد فعالی هستند كه حتی در مقادیر خیلی كم اثرات بیولوژیكی قوی را به دنبال دارند. در ساخت این مواد مهم چربی ها نقش مهمی دارند تا جایی كه دو گروه مهم از اسیدهای چرب غیراشباع وجود دارند كه هر دوی آنها در بدن انسان به عنوان پیش سازهای ایكوزانوئیدها نقش مؤثری دارند.به گفته غفاری اسیدهای چرب خانواده امگا سه پیش سازهای ایكوزانوئیدهایی هستند كه خاصیت ضد انعقادی در خون ایجاد می كنند مانند ترومبوكسان A۳ و پروستا سیكلین PGI۳ . در مقابل اسیدهای چرب خانواده امگا شش پیش سازهای ایكوزانوئیدهایی هستند كه در امر انعقاد خون شركت دارند. در واقع هر دو نوع اسیدهای چرب در سیستم آنزیمی كه موجب تبدیل مكانیكی آنها به یكدیگر می شود در رقابت هستند.وی می گوید: وجود هر دو نوع اسیدهای چرب و همچنین ایكوزانوئیدهای فعال جهت فعالیت مطلوب بدن ضروری است. (ایكوزاپنتانوئیك اسید، دكوزا هگزانوئیك اسید) و باید تعادل بین آن دو همیشه حفظ شود.
متخصصین تغذیه نسبتی حدود پنج به یك را برای امگا شش به امگا سه توصیه می كنند، در حالی كه این نسبت در حال حاضر بین پانزده به یك تا بیست به یك متغیر است. این عدم تعادل بین اسیدهای چرب امگا شش و امگا سه، دریافت چربی بیشتر از مقدار توصیه شده در رژیم غذایی و دریافت بالای اسیدهای چرب اشباع موجب مستعد كردن فرد به مشكلات قلبی می شود؛ چرا كه در چرخه گردش خون این چربی، به لیپوپروتئین های اصلی خون متصل شده و به رگهای خون چسبیده و در نهایت موجب تجمع پلاك های چربی در جداره عروق می شود. ممكن است این پلاك ها از دیواره رگ ها كنده شده و به درون رگها آزاد و باعث لخته شدن خون شوند.
این كارشناس مسئول آزمایشگاه روغن در این باره چنین می گوید: به نظر می رسد اسیدهای چرب امگا سه با زنجیره بلند در رژیم غذایی موجب تحریك فرآیند ضدانعقادی شوند. بنابراین یك بدن سالم باید تعادلی بین اعمال انعقادی و ضدانعقادی داشته باشد.آمارها نشان می دهند حداقل ۵۰ درصد عامل مرگ ومیرهای ناگهانی در كشورهای پیشرفته، بیماریهای قلبی- عروقی هستند. این بیماریها اولین علت مرگ ومیر در ملل غربی به شمار می روند. خطر بروز بیماریهای قلبی- عروقی علاوه بر عوامل داخلی بدن (ژنتیك) به عوامل خارجی نظیر عادت ها و روش زندگی نیز بستگی دارد.
اطلاعات علمی نشان می دهند اسیدهای چرب امگا سه به طور چشم گیری در كاهش بروز بیماریهای قلبی- عروقی مؤثر هستند. بر اساس اظهارات غفاری آمار حاصله از كشورهای صنعتی نشانگر این مطلب است كه مصرف چربی بیش از مقدار توصیه شده است. علاوه بر آن جذب چربی های نوع خوب به ویژه اسیدهای چرب امگا سه خیلی پایین است (در حدود ۲۰/۰ گرم در روز) در حالی كه به طور متوسط مصرف ۲۵/۱ گرم در روز توصیه شده است.
غفاری در پایان این گزارش جملاتی را از ویلیام ماریس (۱۹۹۸) خاطرنشان می كند: پس از تجزیه و تحلیل تعداد بی شماری از مطالعات انجام شده اكنون ما می توانیم به صراحت نقش كاهنده اسیدهای چرب امگا سه با زنجیره های بلند را بر روی تری گلیسریدهای خون تأكید كنیم.

افسانه بهرامـــی

منبع : روزنامه همشهری