نیمه دوم قرن را دریاب

بیشتر زنان تصور می كنند ابتلای آنها به مشكلاتی از جمله دردهای استخوانی، ناراحتی های قلبی و جسمی با رسیدن به سن ۵۰ سالگی طبیعی است و حتی عده ای در انتظار این مشكلات هستند.
به نظر می رسد قبل از هر چیز مرور وضعیت موجود میانسالان كشور ضروری باشد. بررسی های جمعیت كنونی میانسال كشور نشان می دهد كه ابتلا به افسردگی در بین میانسالان، زیر ۵درصد و این آمار بین زنان ۲ تا ۳ برابر مردان است. همچنین اضطراب دربین جمعیت میانسال ۲ تا ۸ درصد و بین زنان میانسال ۳ تا ۵برابر مردان است. اختلالات روانی در بین میانسالان كمتر از ۳۰درصد و بین زنان میانسال ۲ تا ۴ برابر مردان و فشار خون تا ۴۰ درصد و بین زنان و مردان میانسال تقریباً مساوی است. ۱۱ تا ۳۰ درصدمیانسالان سیگار می كشند. اما شمار مردان میانسال سیگاری ، بیشتر از زنان است. ۵ تا ۱۱درصد میانسالان به دیابت مبتلا هستند . این رقم در بین زنان میانسال ، یك تا ۲ درصد بیشتر است. ۱۰ تا ۱۳ درصد میانسالان به پوكی استخوان دچارند. این بیماری در بین زنان یك تا ۳درصد بیشتر از مردان است.
۴میلیون زن ۴۵ تا ۶۰ ساله در كشور زندگی می كنند كه باید یك سوم عمر خود را در دوران یائسگی سپری كنند و مسلماً توجه به این زمان طولانی به علت حفظ و بهبودكیفیت زندگی زنان از اهمیت بسیاری برخوردار است.
گزارش بررسی بار بیماری ها كه در سال ۸۴ منتشر شد نشان داده است كه یائسگی پس از بیماری های قلبی، علت عمده سپری شدن سال های عمر با ناتوانی در گروه های سنی ۴۵ تا ۶۰ ساله است. این امر با توجه به جمعیت قابل توجه زنانی كه در سنین یائسگی قرار دارند باید مورد توجه قرار گیرد. سؤال مهم این است كه زنان چگونه می توانند عوارض این دوران را به حداقل برسانند.
یائسگی ، دوران گذار از زمان باروری به زمان ناتوانی تولید مثل است. با توجه به این كه در حال حاضر طول عمر زنان افزایش یافته و بیماری های عفونی و مرگ و میرها كمتر شده است، می توان گفت بسیاری از زنان به سن یائسگی می رسند. بر این اساس اداره میانسالان وزارت بهداشت از حدود یك سال پیش برای تحت پوشش قراردادن جمعیت ۲۵ تا ۶۰ساله كشور تشكیل شده است.
دكتر «مطهره علامه»، كارشناس میانسالان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی در گفت وگو با «ایران» عوارض یائسگی را به علت خطرات مزمن ناتوان كننده آن برای زنان مهم عنوان می كند و می گوید: «گرگرفتگی، تپش قلب، اختلالات خواب، اختلالات خلقی، مشكلات قاعدگی ، خونریزی های غیرطبیعی، مشكلات دستگاه های ادراری- تناسلی ، اختلال حافظه، مشكلات قلبی و عروقی و پوكی استخوان از مهم ترین عوارض یائسگی است.»
وی با بیان این كه تعداد قابل توجهی از زنان كشور در سنین ۴۵ تا ۶۰ سالگی یعنی در دوره گذار یائسگی قرار دارند می گوید: «سن متوسط یائسگی زنان در ایران حدود ۵۰سالگی است اما بسیاری از علائم و مشكلات مربوط به آن، قبل از قطع قاعدگی شروع می شود.»
دكتر صالح پور، رئیس مركز تحقیقات بهداشت باروری و ناباروری دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی نیز دراین باره با بیان این كه یك سوم عمر زنان كشور در دوران یائسگی سپری می شود، می گوید: «آمار دقیقی درخصوص سن یائسگی در ایران وجود ندارد اما با توجه به تحقیقات پراكنده ای كه در استانها و دانشگاه های مختلف انجام شده ، این سن ۲+۵۰ سال در كشور تعیین شده است. بنابراین با توجه به این دوران گذر طولانی ، زنان باید شناخت كاملی نسبت به مشكلات این دوران داشته باشند.»
وی با بیان این كه هورمون های زنانه كه كار آنها محافظت از استخوان و جلوگیری از پوكی استخوان و سفت شدن عروق و حفاظت از پوست و دستگاه تناسلی است در دوره یائسگی از بین می رود، توضیح می دهد: «درگیرشدن با برخی از این مشكلات درهنگام یائسگی اجتناب ناپذیر است اما باید توجه داشت كه بسیاری از این مشكلات كیفیت زندگی را تغییر می دهد. برای مثال پوكی استخوان موجب افزایش احتمال شكستگی های مهره، تغییر وزن ، قوز درآوردن، كاهش ظرفیت تنفسی و قلبی و شكستگی های زودرس استخوانی می شود.»
دكتر علامه با اشاره به این كه به نظر می رسد اطلاعات زنان در خصوص یائسگی و علائم مربوط به آن ناچیز است ، می گوید: «از اهداف اداره میانسالان، ارائه اطلاعات به زنان در خصوص یائسگی و افزایش آگاهی آنان دراین زمینه است. چون یائسگی در خانواده ها نوعی تابوی فرهنگی محسوب می شود، به همین علت بسیاری از مشكلات زنان دراین سن كه به راحتی با مراجعه به پزشك قابل حل است باقی می ماند و معضلات دیگری هم به آن اضافه می شود. برخی زنان نیز با مخفی كردن این موضوع، موجب تشدید آنها می شوند.»
وی تأكید می كند: « یائسگی نیز به همان اندازه شروع قاعدگی ، امری طبیعی و فیزیولوژیك است اما به هیچ وجه به معنای پایان زندگی زنان نیست.»
كارشناس میانسالان وزارت بهداشت و درمان، آموزش شیوه زندگی سالم به زنان را مهمترین امر در كاهش عوارض یائسگی عنوان می كند و می گوید: «بسیاری از این عوارض با ورزش، حفظ وزن مناسب و تغذیه صحیح قابل پیشگیری است. ورزش علاوه بر كشش های عضلانی به سلامت قلب و عروق نیز كمك می كند. همچنین ورزش های افزایش دهنده توده های استخوانی از جمله پیاده روی، كوهنوردی، دوی سبك و استفاده از وزنه ها نیز بسیار مؤثر است.»
به گفته وی استفاده كافی از لبنیات و تغذیه مناسب، در كاهش عوارض دوران یائسگی بسیار مؤثر است. زنان باید روزانه ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ میلیگرم كلسیم دریافت كنند و خیلی بهتر است كه این میزان، از منابع غذایی و بدون نیاز به مصرف مكمل های دارویی دریافت شود. مصرف روزانه سه سهم لبنیات برای تأمین این نیاز، كافی است.»
دكتر علامه، ویتامین D را از دیگر نیازهای اصلی زنان می داند و می گوید: «مصرف كافی میوه، سبزیجات و غذاهای حاوی فیبر و كم كردن میزان مصرف چربی، غذاهای سرخ كردنی واستفاده بیشتر از ماهی در این مورد بسیار مؤثر است.»
وی با تأكید بر این كه سیگار كشیدن از مواردی است كه زنان باید ضرورتاً آن را ترك كنند، می گوید: «استعمال سیگار سن یائسگی را جلو می اندازد و به عوارض قلبی و عروقی در هنگام یائسگی نیز كمك می كند.»
● هورمون درمانی و كمك به كاهش عوارض یائسگی
دكتر علامه درباره نقش هورمون درمانی در كاهش عوارض یائسگی می گوید: «منابع علمی دنیا در این زمینه چالش دارند. در مصرف هورمون ها نمی توان بی رویه عمل كرد و حتماً باید با مشورت و با تشخیص پزشك و انجام اقدام های پیش زمینه ای، درمان را شروع كرد. برای برخی عوارض یائسگی مانند مشكلات دستگاه ادراری - تناسلی و در هنگام یائسگی زودرس تا زمان رخداد یائسگی هورمون درمانی موضعی و هورمون درمانی سیستماتیك توصیه می شود.»
● اجرای برنامه خدمات دوره یائسگی
دكتر علامه با اعلام این كه برنامه ارائه خدمات دوره یائسگی امسال در ۴ استان كشور به صورت آزمایشی اجرا می شود، می گوید: «برنامه ریزی ها برای اجرای این طرح انجام شده و در ۳ ماهه دوم امسال زنان ۴۵ تا ۶۰ سال در ۴ استان سمنان، قزوین، زنجان و مازندران ارزیابی كامل سلامتی می شوند و عوامل و علائم یائسگی آنها بررسی می شود.»
● فقط تغذیه
دكتر صالح پور، رئیس مركز تحقیقات بهداشت باروری و ناباروری دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی موضوع مهم برای زنان در هنگام رسیدن به دوران یائسگی را تغذیه سالم زنان می داند و می گوید: «در مورد سن یائسگی، تغذیه، نژاد و محل زندگی افراد بسیار مهم است. اما ارتباط بلوغ زودرس با زمان یائسگی، ثابت نشده است.»
● بیماری های مؤثر در یائسگی زودرس
دكتر صالح پور درباره بیماری های تأثیرگذار در یائسگی زودرس تصریح می كند: «بیماری های خود ایمنی تخمدان كه سبب از بین رفتن سریع آن می شود، اختلالات كروموزومی، درآوردن تخمدان و گاهی داروهای شیمی درمانی سبب یائسگی زودرس در زنان می شود.»
وی درباره نقش هورمون درمانی در جلوگیری از عوارض یائسگی بیان می كند: «مهم این است كه عوارض كمبود هورمون در بدن زنان یائسه را جبران كنیم. اگرچه هورمون ها اثرات خوبی چون جلوگیری از تصلب شرائین دارند اما مطالعات نشان داده است كه این هورمون ها می توانند فرد را مستعد سرطان هایی چون سرطان سینه، دستگاه گوارش و در صورت مصرف نادرست، مستعد سرطان رحم كنند.»
● ورزش را جزیی از زندگی خود كنید
دكتر صالح پور با تأكید بر این كه باید ورزش را از نوجوانی و جوانی، جزیی از زندگی زنان كرد، اظهار می كند: «این امر استخوان سازی و توده استخوانی زنان را بیشتر می كند و عضلات قوی تری برای آنها می سازد. همچنین تغییر رژیم غذایی و تغذیه با سبزیجات و لبنیات نیز به علت جذب كلیسم باید همواره مورد توجه خانواده ها قرار گیرد.»
به گفته وی مسأله مهم دیگر در این مورد استفاده مناسب از آفتاب است. با توجه به این كه هم اكنون پوشش زنان و زندگی آپارتمانی مانع بهره مندی مناسب زنان از نور آفتاب می شود، باید برنامه ریزی هایی برای استفاده زنان از فضای پارك ها برای استفاده مناسب از نور آفتاب صورت گیرد.
رئیس مركز تحقیقات بهداشت باروری و ناباروری دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی «نان» را از جمله موارد قابل توجه می داند و می گوید: «تركیبات اغلب نان های مصرفی مانع جذب كلیسم می شود و طبیعی است با این شرایط زنان در هنگام یائسگی خیلی سریع دچار پوكی استخوان و تصلب شرائین می شوند.»
«بهبود كیفیت زندگی» كلید طلایی است كه متأسفانه به دست كمتر فردی در جامعه می رسد. زنان یا بهتر بگوییم دختران جوان جامعه باید اكنون به فكر سلامت آینده خود باشند و از سویی زنان یائسه نیز باید همواره در سنین میانسالی تحت نظر قرار گیرند و برای خود پرونده میانسالی تشكیل دهند. اكنون كلینیك های میانسالی در مراكز مختلف بهداشتی و درمانی مرتبط با دانشگاه های كشور برای سالمندان راه اندازی شده است كه مراجعه به آنها كمك بزرگی برای رفع مشكلات زنان خواهد كرد.

منبع : روزنامه ایران