هیپنوتیزم

● مقدمه:
یکی از پدیده های علمی و در عین حال اسرار آمیز عصر ما هیپنوتیزم است. ممکن است که بار ها و بار ها این واژه به گوش شما رسیده باشد و یا بروی جلد کتاب و یا مجله ای آن را دیده باشید. بیشتر مردم با دیدن و یا شنیدن این نام به یاد فیلم ها و یا تخیلات خود می افتند و بیشتر آنها به دلیل نداشتن اطلاعات کافی تصویر فردی با نیروی خارق العاده ای را در ذهن مجسم می کنند. این در حالی است که پس از سالها پژوهش و تحقیق و بررسی در این زمینه توسط محققان و دانشمندان هنوز هم برخی از مردم با تصور و ذهنیتی نامناسبی از آن استقبال می کنند.
متأسفانه به دلایلی که در گذشته بعضی از مردم از هیپنوتیزم فقط برای سرگرمی و نمایش استفاده می کردند هنوز هم برخی از مردم با این نگرش با آن برخورد می کنند. این در حالی است که با گذشت سالها از تاریخچه هیپنوتیزم، هیپنوتیزم یک سیر تکامل علمی را در پیش داشته است و روز به روز به پیشرفت این دانش افزوده می شود و هم اکنون از هیپنوتیزم در جوامع پزشکی و در امور قضایی و مهمتر از همه در روان شناسی و روان پزشکی به عنوان یک پدیده علمی و شناخته شده استفاده می شود. متأسفانه سؤالات و مبهامات منفی نگرانه هنوز در میان مردم پرسه می زنند و این از کمبود اطلاعات کافی در این زمینه می باشد و این جانب از تمامی کسانی که در این زمینه از علم، مطالعه و تحقیق می کنند کمال تشکر را دارم و به تمامی افرادی که می خواهند به هیپنوتیزم روی آورند می خواهم که از دیدگاه کاملاً علمی این علم وارد شوند و ابهامات خوره های ذهنی را که حاصل نگرش و ذهنیت غیر معقولانه دسته ای از مردم می باشند را دور کنند و با شوق و ذوق کاملاً عینی به این علم روی آورند.
به امید آن روز که در هر خانه کتابی با نام هیپنوتیزم را بیابیم و دیگر با نظریه های افسانه ای و داستانی دسته ای از مردم که از روی نا آگاهی خود این افکار را در سر می پرورانند برخورد نکنیم و بتوانیم همراه با دانشمندان و محققان دیگر این علم گامی در جهت پیشبرد آن برداریم.
● هیپنوتیزم چیست؟
تا کنون در زمینه هیپنوتیزم دیدگاه های متنوع و مختلف ابراز شده است. با وجود همه پیشرفتهایی که در این علم حاصل شده است، بسیاری از مردم و از جمله افراد متخصص این مفهوم معانی متعددی دارد. بسیاری از مردم تصورات نا درستی از هیپنوتیزم دارند و با دید منفی به آن می نگرند، حال با وجود این، هیپنوتیزم چیست؟
تا کنون از هیپنوتیزم تعاریف زیادی به عمل آمده است. در اینجا می توان گفت که هیپنوتیزم یک حالت روحی خاص شبیه به خواب آلودگی است. یک حالت سرشار از آرامش و بدور از تفکرات گوناگون. در حالت هیپنوز تفکر فرد صرفاً معطوف و متمرکز بر سخنان هیپنوتیزور (هیپنوتیزم کننده) است. برخی از نضریه پردازان اعتقاد دارند که در حالت عادی فرد دارای یک توجه تعمیم یافته است و تقریباً به بسیاری از موضوعات اطراف خود یک توجه نسبی دارد و این توجه صرفاً روی موضوع خاص نیست و اگر هم بخواهد توجه خود را متمرکز کند، این تمرکز باعث قطع کلی توجه او از موضوعات اطراف نمی شود. از سوی دیگر در حالت هیپنوز میزان تلقین پذیری فرد، قدرت تخیلات و تصویر سازی ذهنی افزایش می یابد و هر اندازه درجه هیپنوز عمیق تر شود اندازه و شدت این ویژگیها بیشتر خواهد شد.
در یک تعریف آمده است، هیپنوتیزم یک حالت القای ارادی است که در آن میزان هوشیاری و آگاهی سوژه فوق العاده افزایش می یابد. این آگاهی بروی مطالبی متمرکز می شود که توسط هیپنوتیزور به ارائه می گردد. اگر این تمرکز بسیار شدید باشد همانطور که در هیپنوتیزم بسیار عمیق مشاهده می شود، بعد از بیداری فرد چیزی از زمان هیپنوز به یاد نمی آورد (مک گیل، ۱۳۷۹- صفحه ۱۵) .
پایفر ( ۱۳۷۸) در تعریف هیپنوتیزم می نویسد، هیپنوتیزم یک حالت روان شناسانه خاص است که با برخی از ویژگیهای فیزیولوژی مشخص می گردد و هر چند ظاهراً سوژه خواب به نظر می آید ولی در واقع او خواب نیست بلکه در سطحی از آگاهی است که با آنچه در شرایط عادی آگاهی مشاهده می شود متفاوت است. در این شرایط قدرت پذیرش و عکس العمل فرد افزایش زیادی پیدا می کند (صفحه ۲۸).
هیپنوتیزم قدرت ماورائی و جادوئی ندارد بلکه یک روش برای ایجاد و القای الگوهای رفتاری است و به همان صورت که در ذهن اثر می گذارد که در جریان عادی زندگی مؤثر واقع می شود، ولی اثر یا سرعت تأثیر آن خیلی بیشتر است.
بار دیگر به این سؤال برمی گردیم که هیپنوتیزم چیست؟ آیا یک نوع خواب است؟ مسلماً خیر، البته ظاهر فردی که در حالت خواب است با فردی که هیپنوتیزم شده است به یکدیگر شبیه هستند اما در حالت هیپنوتیزم سوژه می تواند حرف بزند، می تواند قضاوت کند، می تواند راه برود و همه کارهایی که در بیداری می تواند بکند می تواند انجام دهد. در حالت هیپنوتیزم بین سوژه و هیپنوتیزور یک ارتباط کلامی و عاطفی برقرار می شود که در خواب معمولی امکان پذیر نیست. در حالت هیپنوز تمرکز به اوج خود می رسد و برخی نیز گفته اند هیپنوتیزم یعنی تمرکز بهتر. اما در حالت خواب چنین نیرویی وجود ندارد. با توجه به توضیحات و تعاریف ارائه شده اکنون یک تصویر ذهنی کلی از هیپنوتیزم در ذهن خوانند ایجادشده است.

ایوب دهقانی