نحوه عمل ژن و وراثت پذیری شاخثهای مقاومت به تنش خشکی در کلزا

نحوه عمل ژن و وراثت پذیری عملکرد و شاخصهای مقاومت به تنش خشکی در کلزا، با استفاده از طرح تلاقی های دی الل مطالعه شد. تعداد ۲۸ ژنوتیپ متشکل از ۲۱ دو رگ نسل f۲ و هفت والد تحت دو رژیم آبیاری (تنش و بدون تنش رطوبتی در گیاه) مورد ارزیابی قرار گرفتند. واریانس ژنوتیپها برای صفات از نظر آماری معنی دار بود، بنابراین تنوع ژنتیکی بالایی در بین ژنوتیپها وجود داشت. تجزیه دی آلل هر دو عمل افزایشی و غیر افزایشی ژن ها را در کنترل عملکرد دانه در هر دو شرایط محیطی و نیز درکلیه شاخص ها به جز شاخص پاسخ به خشکی نشان داد. نتایج مبین وجود هتروزیس برای عملکرد دانه و کلیه شاخص ها به جز شاخص تحمل بود. وراثت پذیری عمومی بالای برای صفات مورد بررسی تعیین گردید. حال آنکه وراثت پذیری خصوصی صفات از کم تا زیاد متغیر بود. از میان شاخص ها، تنها دو شاخص پاسخ به خشکی و متوسط بهره وری از وراثت پذیری خصوصی بالایی به ترتیب معادل ۵۸/۹۶ و ۰۱/۶۸ درصد برخوردار بودند. میانگین درجه غالبیت و تحلیل اجزای واریانس، اثر فوق غالبیت و در نتیجه اهمیت بیشتر غالبیت ژنی را در کنترل ژنتیکی عملکرد دانه و اغلب شاخصها نشان داد، ولی به علت انحراف از فرضیات مدل، به نظر می‌رسد که این فوق غالبیت از نوع کاذب باشد. همچنین والدهای مورد مطالعه از نظر عملکرد دانه و اغلب شاخص ها دارای آلل های غالب بیشتری نسبت به آلل های مغلوب بودند. کلیه شاخص‌های مقاومت به تنش خشکی به جز شاخص پاسخ به خشکی دارای همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد دانه در شرایط مطلوب بودند. در حالیکه در شرایط تنش عملکرد دانه تنها با شاخصهای تحمل به تنش و متوسط بهره وری همبستگی مثبت و معنی دار نشان داد. شاخص متوسط بهره وری به علت داشتن تنوع ژنتیکی بالا، قابلیت توارث زیاد و نیز همبستگی معنی دار با عملکرد دانه برای گزینش ارقام متحمل به تنش خشکی مناسب به نظر میآید.

حسن امیری اوغان
محمد مقدم
محمدرضا احمدی
سیدجعفر داوری

منبع : پایگاه اطلاعات علمی