فرهنگ بسیجی

قبل از ورود به بحث ، بایسته ا ست. با دو کلید واژه ویا به عبارتی تعریف مفا هیم که نقشی بسیار مهم و اساسی در فهم وشناخت نسبت به کل موضوع مورد بحث ایفا می کند؛ آشنا شویم ودر ادامه به فراخور محتوی ومتن از آنها بهره گیریم .
کلید واژه اول) کلمه فرهنگ است. فرهنگ ، از نظر لغوی به معنی علم ، دا نش ، ادب و معرفت بوده ودر اصطلاح به مجموعه :
ـ آداب ، رسوم ، سنن و... ا طلاق می گردد . آنچه که دراین بحث ، مد نظر ما بوده ومدا قه نظر قرار خواهد گرفت. شق دوم این تعریف که هما ن تعریفی است که درمیان عا مه مردم رواج دارد و به طور ضمنی مورد پذیرش غالب آنان وا قع شده ، می با شد .
کلید واژه دوم ) کلمه بسیج می باشد . بسیج در لغت به معنای :
ـ اسباب ، سا مان ، سازوسامان جنگ ودرا صطلاح به تشکل ویا گروهی منسجم وسازمان یا فته ا طلاق می شودکه به فرمان حضرت امام (ره) بنیا نگذارفقید جمهوری اسلامی با هدف حفظ دست آورد های ا نقلاب اسلامی تشکیل یا فته است. با توجه به این تعریف درا ین بحث معنای دوم ویا اصطلاحی کلمه بسیج هدف ما برای تبیین می باشد .
بعد از تعریف مفا هیم کلما ت ومشخص شدن مراد ما از به کارگیری کلمات به متن بحث وارد میشویم . با ملحوظ داشتن این نکته که فرهنگ بسیجی طی یک فرآیند وجریان شکل گرفت . پس لازم است به آن با نگاه مقطعی و آنی و لحظه ای نگریسته نشود . در شکل گیری و شکل د هی آ ن الزا ما تی وجودداشت که اگر آن را نادیده ا نگاریم در توجیه عملکرد و اصل بنای آن به خطارفته ایم فرهنگ بسیجی در یک بسیج فرهنگی شکل گرفت و معنا یا فت .
درست آن زما نی که اولین جرقه این حرکت از ذ هن منور و جوشان پیر ومرادما تراوش کرد تا به امروز، غالب رفتارها ومنش وهنجارهای حاکم در درون وبد نه بسیج به صورت نهادینه در آمد وبه فرهنگ تبدیل شد. ا فراد و سازما نها و نهادهای متعددی دست به کار شد ند تا با کار فرهنگی ، فرهنگ بسیج را فراگیر و فرهنگ سازی کنند .
فرهنگ سازی همواره با ایجاد رفتاروعمل در ذهن و فعل صورت می گیرد ایجاد رفتار تازه ویا تغییر واصلاح در عملکرد ورفتارهمواره با گذشت زمان همراه ا ست ا ما در این میان میزان مقاومت مد نی در عدم پذیرش ویا تسریع وتسهیل در قبول وپذیرش فرهنگ جدید ونو درازدست دادن فرصت ویا به دست آن( فرصت سازی یا فرصت سوزی) بسیار تاثیر گزار خوا هد بود
آنچه باعث شده تا فرهنگ بسیجی به این سرعت بسط وگسترش یا بد ، همخوانی و هما هنگی در ا هدا ف و برنامه های هد فمند آن ، با آمال وآرزوها و عقا ئد واعتقادات جامعه اسلامی ما بوده است به طوری که نه تنها در قبول این فرهنگ هیچ مقاومتی مد نی ویکپارچه صورت نگرفته است. بلکه با سرعت هر چه تما متر در میان تمام لایه های جا معه نفوذ وگسترش یا فت واین ا مر حکایت از وجود نگا هی جا مع الاطرا ف و همه جا نبه نگر در زمان تاسیس و شکل د هی آن دارد . چون خمیر مایه و جوهره وجودی این جنبش وحرکت بزرگ فرهنگ ساز از اول بر شا لوده اعتقادات عمیق دینی و اخلاص وعشق حقیقی بنا وبنیان یا فته ا ست .
بسیج نماد وجلوه وحد ت و همبستگی ملی در عین کثرت ا ست.در ترویج این فرهنگ جامع تما م ا قوام ونژاد ها ، نقش تاثیرگزاری داشته ودارند.تمام خرده فرهنگهای موجود در کشور در فرهنگ بسیج ذ وب شده و فرهنگ بسیجی را غنا و قوا م وا ستمرار بخشیده‌ا ند.
یکی از ازا صول ا ساسی که باید در این برهه اززمان در ارتباط با موضوع مهم ایجاد وحدت و همگرا یی در دررون بسیج مرا عا ت گردد. اعتقاد و عمل به فرا جنا حی بودن آن است.که اگر این ا صل اسا سی وخدشه ناپذیر عملیاتی نشود ودچار بخشی نگری شود. ما نیفیست وپا یه واساس این بنای مبارک ومیمون دچارگسست و فا صله خوا هد شد.زیرا بسیج به معنای وا قعی کلمه یعنی ا نسجام تمامی توده های جامعه اسلامی با یک هدف واحد درعین بهره گیری ازروشها ومنش های مختلف موجوددرون جامعه می باشد .
فر هنگ بسیجی یعنی فرهنگی که می توا ند با ایجاد فضایی عقلانی و توام با تفکر وتد برتمام احزاب و صاحبان عقا ئد و سلائق مختلف تحت لوای پرچم توحید وزعامت ولایت فقیه (همرا ه بااعتقاد قلبی و عملی به این اصل اساسی وخد شه ناپذیر) به راحتی بتوا نند در آن تنفس کنند وبه ا ظهار نظر وعقیده بپردازند در غیر اینصورت ما شا هد تهدید وتحدید این نیروی وحدت آ فرین خوا هیم بود حضرت امام (ره) در فرمانی گرا نسنگ برای پایه گذاری این نهادمقدس ازجمعیت ۳۰ میلیونی خوا ستار تشکیل ارتشی بیست میلیو نی در قالب بسیج را شد ند.
وحضرت ا یشان بهتر از همه ما می دا نستند( به غیرازده میلیون نفری که به دلیل خردسالی وثقل سن توان تعقل وتفکررا ندارند) دراین ارتش ۲۰ میلیو نی ، بیست میلیون فکر و عقیده متفا وت وگاه متضاد ( نه درا صول ا سلا م ونظام بلکه در روشها ی دستیابی به اهداف عالی اسلام ناب ونظام مقدس جمهوری اسلامی) وجود دارد وخوا هد داشت منتهی هنر ارزشمند حضرت امام (ره) در این عا مل مهم بود که توانست همه این ا فکار وا ندیشه وسلائق مختلف را حول محور بسیج گرد آورند و به طوری که به مرورزمان این نگرش به فرهنگی فراگیر وجا مع تبدیل شود. وهمین فرهنگ ناب ومترقی ازآغاز پی ریزی تاکنون نه تنها باز نایستاد بلکه حتی درزمان فقدان حضرت ایشان نیزدرظل توجهات وعنایات حضرت ولی عصر (عج) ورهبریهای دا هیا نه مقام معظم رهبری توا نست روز به روز به حرکت زا یشی خود در تمامی ابعاد وا ضلاع وزوایا دامه دهد.
مبحث دیگری که می بایست در ا رتباط با تعمیق بخشیدن به فرهنگ بسیج مورد ملاحظه وعنایت جدی قرار گیرد . همگام سازی وتوامان نمودن تزریق جریان شعور ومعرفت با شور واحساس به بد نه بسیج ا ست. ایندو( شور وشعور) ما نند دو بال یک پرنده ای می ما نند که زمینه ساز و تسهیل کننده صعود و ارتقاء فرهنگ بسیجی به مدارج عالی وپله های پیشرفت وترقی خواهند بود . غا فل شدن از هریک از این دو ارکان مهم ، ضربه ای جبران ناپذیر به پیکره بسیج خواهد بود.
غناء بخشی به فرهنگ بسیج ، از طریق بسط وگسترش این شجره طیبه به درون پیکره تمام اقشار بویژه قشرهای تولید کننده فکر وایده و خردورز ،اساتید داشگاهها وحوزه های علمیه ،دا نشجویان ، دانش آموزان ، نخبگان، محققان ،پژوهشگران، نویسندگان و صنوف مختلف کارگری وکارمندی ونیز حتی توسیع آن به درون مذا هب وادیان آسما نی( که گامی است بسیار ضروری) امکان پذیر می باشد . با عملیا تی شدن این نگرش شا هد فرهنگی روز آمد ، برنامه ریزی و فعالیتی کارآمد خواهیم بود.ما ندگاری حیات بسیج ،درگرو به روز شدن فعا لیتها وهمه جا نبه نگری و به کارگیری ظرا فتها در برقراری ارتبا طات وتعاملات با بد نه داخل و فرهنگ حاکم بر آن و نیز برخورد ا ندیشمندا نه، عقلانی و خرد گرایا نه در مواجه با فرهنگ بیگا نه می باشد.
ما در عصری زیست می کنیم که آن را عصر ا طلاعات وارتبا طات می دا نند. در این فرآیند ارتباطی بیشترین تاثیر گزاری وتاثیر پذیری در حوزه فرهنگی ا نجام می پذیرد . زیرا دروازه ورود به دیگر بخشها ،از این کا نال صورت می گیرد . به همین سبب است که معمولا برای تسخیر این دروازه ومعبر در ا بتدا ، با مقاومتهایی از سوی ملل وفرهنگهای بومی روبرو می شود.
با در هم شکسته شدن این مقاومت فرهنگی( مغلوب فرهنگی) فا ئق شدن بر کل جا معه بسیار آسان خواهد بود.با توجه به اینکه فرهنگ بسیجی در حال فروشکستن مرزهای جغرا فیایی ونفوذ در اذهان وا فکار و قلوب مسلما نان دیگر کشور ها به خصوص جوا نها می باشد (که نمونه های از فرامرزی شدن و تا ثیر گزاری آن را در میان جوانان مبارز لبنانی ، فلسطینی ، وعراقی و...شا هد هستیم ) در مواجه وبرخورد با فرهنگهای غیرهمسو و تهاجمی بیگا نگان،ضروری است با به کارگیری فنون وتکنولوژی نوین ارتبا طی وا طلاعاتی وضمن بومی سازی فن آوریهای تازه و قا بل بهره برداری ومرتبط با توسعه همه جا نبه ،گامی محکم برای ورود درعرصه جها نی برداریم .
و به عبارتی امروز متولیان امر هدایت وساما ند هی امور فرهنگی بسیج با بهره گیری از نگاه برنامه ریز وسیسماتیک وکلان نگرنسبت به تحولات و تغییرات جها نی نیز نباید بی تفاوت باشند وبه اصطلاح علمی تر، جهانی بیا ند یشند ومنطقه ای عمل کنند. ودر ا هدا ف را هبردی وا سترا تژی خود برای توسعه فرهنگ بسیجی به تمامی چا لشهای موجود چه در عرصه های( احتما لی )داخلی و بین ا لمللی نگاهی تیز بینا نه و منطقی داشته باشند. برخورد منفعلانه نه تنها ورود فرهنگ بسیجی رادر صحنه جها نی کمرنگ می کند بلکه با گذشت زمان آنچه در داخل کشور برای ایجاد و بسط این فرهنگ تلاش ، مجا هدت واز جان گذشتگی به عمل آمده را نیز از دست خوا هد داد. .
در فضای تعامل وتقا بل بین ملتها ودولتها ، فرهنگی غالب و برنده خوا هد بود که از توان بالا و پتا نسیل لازم در مواجه با دیگر فرهنگها بر خوردار باشد. یعنی از درون مایه کا فی ووا فی وظرفیتهای متناسب با شان وجایگاه خویش بر خورداردارباشد . فرهنگی که از جامعیت بالاو مناسب برخوردار نباشد وبه معنای واقعی وحقیقی درجامعه نهادینه نشده باشد .
تنها حرفهایشان لق لقه زبان واعمال ورفتارشان صوری وظا هری باشد و نیزسعی در رفع نوا قص وکمبود ها ی موجود نپر دازند وجبران ما فا ت نکنند نه تنها توان مقا بله با فرهنگهای مهاجم وبیگانه را ندارد بلکه به آسا نی در فرهنگها ی غا لب نیز هضم خواهد شد. یکی از خصیصه های بارز این گونه فر هنگهای ضعیف و غیر علمی این است که هیچ وقت حرفها ومباحثی را که از روی دلسوزی ونقدخیر خوا ها نه از سوی قشر ا ندیشمند وصاحب فکر ارا ئه می شود را بر نمی تا بند وسریعاً موضعی بدبینا نه ودر برابر آن ا تخاذ می نمایند.
وقتی می گوئیم در حال حاضر بهترین فرهنگ که توان مقا بله با دیگر فرهنگهای مهاجم و بیگانه را دارد. تفکر و فرهنگ بسیجی ا ست . ازفحوای آن چنین تلقی می شود که این فرهنگ هیچگاه از تعامل با دیگر فرهنگها نمی هراسد. به این دلایل :
۱) این فرهنگ نشا ت گرفته از فیوضات منشاء لایزال الهی است
۲) از آموزه های دینی که در قالب وحی الهی ( قرآن کریم) برای مسلمانان آمده است به صورت عملی به کارمی گیرند
۳)مجری دستورات و سیره وسنت رسول گرامی اسلام و ا ئمه معصومین که پیام آور و توصی کننده عمل به کا مل ترین دین آسمانی ا ند بهره می گیرند
۴) تحت رهبریهای حکیما نه ولایت فقیه قرار داشته وبا اطاعت محض انجام وظیفه میکنند
۵) سیره ومنش عملی آنها بر ا سا س اخلاص ،ایثار ،از خودگذشتگی وتنها عمل به تکلیف شرعی وملی استوار است
امروزه علما و ا ندیشمندان حوزه سیاست بر خلاف د هه های گذشته قدرت وبرتری کشور ها را درتسخیر دریا ها با کشتیهای بخاری، سلاح وتجهیزات هسته ای وا تمی و توان قشون کشی به دیگر کشورها نمی دا نند . بلکه در حال حاضر، نشان قدرت و برتری وتفوق کشورها را در وجود وفاق وهمبستگی ملی وتجا نس فرهنگی از خرده فرهنگها واقوام ونژادهای متنوع ومتکثردرون حاکمیت میدا نند. آنچه کشور چین را با بیش از یک میلیارد جمعیت حفظ نموده است . تنها داشنن سلاح ا تمی وتجهیزات مدرن نظامی نیست. اگر این فاکتور را دلیل اصلی بدا نیم اتحاد جما هیری شوروی با آنکه قدرت برتر نظامی دردوران جنگ سرد بوده است به راحتی از هم پا شیده شد در جواب این چرایی باید به دنبال یک قدرت فوق اتمی وبسیار وبسیار مدرن وسهمگین ونهفته در درون ملتها باشیم وآ ن چیزی نیست جز وحدت ملی در تجا نس فرهنگی( با وجود داشتن خرده فرهنگها وفرهنگهای بومی ) در این میان وبا این تفاسیر با توجه به اینکه در حال حاضر فرهنگ بسیجی بهترین وبرترین نیروی وحدت زا وپدید آورنده اقتدار ملی وعا مل ایجاد همبستگی و همگرایی درونی در جامعه اسلامی می باشد بسط وگسترش این ا ندیشه واستمرار این حرکت تنها در سایه توجه ویژه وعنایت جدی در توسعه آن در تمام اضلاع و زوایا امکان پذیرمی باشد .
این نکته بسیا مهم وحا ئزا همیت را باید مد نظر قرارداد که حوزه کارکرد فرهنگ بسیج در ا بعاد معنوی است ( فرا تر از ا بعاد مادی صرف ) واین فرهنگ منشعب از فرهنگ توحیدی است چون ذات فرهنگ توحیدی ایجاد وحدت و یگا نگی در ارزشهاست واین فرهنگ از ذات حق باریتعالی نشا ت می گیرد . پس ا بدی است به همین خا طر تا زما نی که فرهنگ بسیجی در راستا و موازات فرهنگ توحیدی باشد از قدرت ما نایی وبا لندگی بسیار وسیع در تمامی حوزه های مادی ومعنوی برخورداراست
فرهنگهایی که تنها در قالب وا بعاد مادی می گنجند از پویایی و حرکت لازم بر خوردار نبوده وایستا می باشند و هر گاه فرهنگ وتمد نی ایستا بوده ودارای حرکتی صعودی ورو به جلو نباشد هما نند با تلاقی می ما ند که به مرور زمان دچار جمودی وخشک شدن شده وپس از چند سال از صحنه تاریخ محو ونا بودخواهد شد . در این راستا ست که بسیج را یک حرکت فرهنگی می نامند حرکت به معنای زایش وپویایی ودینامیک است که درنقطه مقا بل آن سکون رکود و ایستایی قرار دارد . به همین خاطر ، فرهنگ بسیجی، فرهنگی زایشی است وبسیاری از فرهنگهای دیگر من جمله :
ـ ا یثار، شهادت ، اخلاص، تواضع ، فرهنگ پایداری و...ازآن بر می خیزد
درحال حا ضرباعنایت به حاکمیت تفکر و فرهنگ بسیجی در ا بعاد کلان کشور چون گذشته شا هد نمایان و عملی شدن گوشه ای از ا قتدار ملی در فضای ارتباط و تعا مل با جهان خارج به خصوص در زمینه بحث ا نرژی هسته ای وزیاده خوا هیهای جهان غرب هستیم. عقب نشینی غرب در موضوع هسته ای نشا نه ای آشکاراز نماد وجلوه فرهنگ بسیجی در جهان پر آشوب سیاست وقدرت می باشد همانگونه که فرهنگ بسیجی وعاملان به این فرهنگ در صحنه های مختلف جلوه هایی از این فرهنگ را در مبارزه بی امان با استکبار و اسلام ستیزان غربی به منصه ظهور رسا ند ند امروز با کوتاه نیامدن در برا برا فزون خواهیهای غرب و در پیش گرفتن عزت وحکمت و اقتدار که نشات گرفته از فرهنگ ناب بسیجی است . با ایجاد صفی همچون بنیانی مرصوص به تسخیر خاکریزهای پوشالی و خیالی غرب پرداخته ا ند .
با ملاحظه وعنایت ویژه به این مطالب مطروحه ودر نظر گرفتن تمام واقعیتهای موجود می توا نیم در کمال صراحت بگوئیم فرهنگ بسیجی یعنی فرهنگ سراسر عشق ، زیبایی ، اخلاص ،تواضع ،ایثار ، وطن دوستی ، دیگر خواهی به جای خودخوا هی ، فنا ی فی الله شدن ، خدمتگزاری و... حال با این نگرش هوشمندانه است که امروزبا صراحت هر چه تما متر و طمینان کاملتر در رابطه با عملکرد وفعالیتهای این نهاد مقدس ما می توانیم بگوئیم :
"وما رایت الا جمیلا"

محمد علی موظف رستمی