توافقنامه اسلو؛ تداوم اشغالگری‌

امروز سیزدهم سپتامبر برابر است با پانزدهمین سالگرد امضای توافقنامه‌ اسلو ؛ توافقنامه‌ای که در سال ۱۹۹۳ میان یاسر عرفات، رهبر سازمان آزادی‌بخش فلسطین و اسحاق رابین، نخست‌وزیر وقت رژیم صهیونیستی در واشنگتن، پایتخت ایالات‌متحده امضا شد.
این معاهده نخستین توافقنامه‌ رسمی مستقیمی است که میان اسرائیل و فلسطینیان امضا شد و از این جهت اهمیت ویژه‌ای دارد. به رغم این‌که مذاکرات در خصوص توافقنامه در اسلو پایتخت نروژ انجام شد اما این توافقنامه در واشنگتن و با حضور بیل کلینتون، رئیس‌جمهور سابق آمریکا به امضا رسید.
این توافقنامه، ایجاد دولت خودمختار انتقالی فلسطینی که بعدها به تشکیلات خودگردان فلسطین معروف شد و نیز تشکیل شورای قانونگذاری منتخب ملت فلسطین در کرانه‌ باختری و نوار غزه را دربرمی‌گرفت.
بر اساس این توافقنامه قرار شد طی دوره‌ موقت ۵ ساله‌‌ای مذاکرات میان دو طرف تا زمان دستیابی به صلح دایمی بر اساس دو قطعنامه ۲۴۲ و ۳۳۸ شورای امنیت جریان داشته باشد.
بر اساس این توافقنامه دوره‌ انتقالی با عقب‌نشینی نظامیان اسرائیل از نوار غزه و منطقه اریحا آغاز می‌شد. همچنین مذاکرات درباره وضعیت دایمی میان دولت اسرائیل و نمایندگان ملت فلسطین در سریع‌ترین زمان ممکن یعنی در سومین سال دوره‌ انتقالی پیش‌بینی شده بود. همچنین بر اساس این توافقنامه مذاکرات شامل مسائل باقیمانده از جمله بیت‌المقدس، آوارگان، شهرک‌ها، تدابیر امنیتی، مرزها، روابط و همکاری با همسایگان نیز می‌شد.
● بندهای توافقنامه
توافقنامه اعلام اصول، توافقی میان سازمان آزادی‌بخش فلسطین و اسرائیل است که به توافقنامه‌ اسلو یا توافقنامه نوار غزه اریحا معروف است و برای ایجاد یک دولت مختار فلسطینی منعقد شد.
دولت اسرائیل و برخی فلسطینی‌ها به این نتیجه رسیدند که زمان پایان دادن به درگیری‌ها و مناقشات میان دو طرف فرا رسیده است و باید حقوق متقابل سیاسی و قانونی دو طرف به رسمیت شناخته شود و طرفین نوعی زندگی مسالمت‌آمیز را در امنیت متقابل و دستیابی به صلح عادلانه و فراگیر آغاز کنند.
● شکست عملی در اجرای توافقنامه
توافقنامه اسلو نتیجه مساوی برای دو طرف نداشت. آنچه که عاید فلسطینی‌ها شد دستیابی به دولتی با خودمختاری در کمتر از ۸۰ درصد مساحت کرانه باختری و کمتر از ۲ درصد مساحت اراضی فلسطینی بود. اراضی فلسطینی به گونه‌ای تقسیم ‌شد که تبدیل به تکه پاره‌هایی در میان شهرک‌های اسرائیلی و مناطق نظامی اسرائیل به اضافه‌ افزایش شهرک‌ها و مصادره اراضی و تداوم تسلط اشغالگران بر اراضی، ثروت‌های طبیعی، گذرگاه‌ها و مرزها می‌شد.
درباره تاثیر این توافقنامه در بعد اقتصادی می‌توان گفت میزان بیکاری میان نیروی کار فلسطین حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد شد که طبعا ناشی از تدابیر امنیتی شدید اشغالگران بر کارگران فلسطینی بود. در واقع میزان درآمد هر فلسطینی در کرانه‌باختری و نوار غزه حدود ۳۰ درصد پس از اجرای توافقنامه‌اسلو کاهش یافت.
تاثیر این توافقنامه در زمینه‌ امنیتی نیز قابل توجه است.‌ توافقنامه اسلو و الحاقات آن ضربه دیگری بر ملت فلسطین وارد کرد که تبعات آن هنوز پایان نیافته است. بر اساس آمارهای مختلف تشکیلات خودگردان فلسطینی اقدام به دستگیری فلسطینی‌ها و حتی کشتن آنها در حین دستگیری‌شان کرده است.
در واقع می‌توان گفت اسرائیل به نوعی دست تشکیلات خودگردان را در این زمینه بازگذاشت. تشکیلات خودگردان فلسطینی دستگیری‌های گسترده‌ای را علیه اعضای حماس و دیگر گروه‌های مقاومت آغاز کرد و در کمتر از شش ماه دو هزار فعال فلسطینی دستگیر شدند.
تشکیلات خودگردان فلسطینی در برقراری امنیت شهروندان فلسطینی چندان موفق نبود چرا که مقامات رژیم صهیونیستی به سلسله ترورهای خود علیه فعالان مقاومت ادامه دادند و بعضا با همدستی دشمن اسرائیلی در این زمینه توطئه‌چینی می‌کردند.
در مقابل شکست‌هایی که تشکیلات خودگردان فلسطین در زمینه‌های سیاسی، امنیتی و اقتصادی می‌خورد صهیونیست‌ها موفقیت‌های زیادی بدست آوردند و توانستند طی سال‌هایی که حزب کارگر بر سر کار بود در زمینه‌ اقتصادی و سرمایه‌گذاری موفق عمل کنند.
دولت اسرائیل توانست از سوی ۱۰ کشور طرفدار فلسطین در درگیری‌های اسرائیل و فلسطین به رسمیت شناخته شود و روابط نظامی، تجاری و سیاسی‌اش را با کشورهای عربی و اسلامی مستحکم‌تر کند.
مسوولیت‌های مدنی (از جمله بهداشت، خدمات شهری، آموزشی و غیره) به تشکیلات خودگردان فلسطین محول شد در حالی که اسرائیلی‌ها حاکمیت مطلق خود را حفظ کردند و به طور مستقیم و غیرمستقیم در مناطق خودمختار فلسطینی نقش امنیتی داشتند.
رژیم صهیونیستی همچنین بخش مهمی از مشکلات حمایتی و امنیتی‌اش را به سیستم‌های امنیتی تشکیلات خودگردان فلسطین محول کرد، در حالیکه اشغالگران به طور مستقیم یا از طریق مزدورانشان در اراضی فلسطینی فعالیت می‌کردند.
● رویای پیروزی نهایی
انتظار نمی‌رفت توافقنامه فلسطینی‌ها و اسرائیل درخصوص ایجاد یک نظام خودمختار نتایجی سودبخش به نفع فلسطینی‌ها داشته باشد.
اگر گزارش‌های موسسات تحقیقاتی یا نتایج همایش‌ها در واشنگتن یا اظهارات مقامات آمریکایی و اسرائیلی را دنبال کنیم در می‌یابیم امضای توافقنامه‌ای با ویژگی‌های توافقنامه اسلو مورد هدف آنها بوده است.
این مساله را به خوبی می‌توان از طریق دو مساله دریافت: نخست این‌که رژیم صهیونیستی و آمریکا، روسیه و برخی کشورهای اروپایی به سوی ایجاد صلح بر اساس شروط اسرائیل پیش‌ می‌رفتند و در غیر این صورت صلحی حاصل نمی‌شد و مساله دوم سر فرود آوردن کشورهای عربی در برابر اعمال فشارهای آمریکا بود.
به نوعی می‌توان توافقنامه‌ اسلو را این گونه خلاصه کرد: باقی ماندن اشغالگری اسرائیل، حاکمیت اسرائیل بر فلسطینی‌ها در نوار غزه و اریحا یا عقب‌نشینی از نوار غزه و اریحا و تشکیل نوعی دولت خودمختار موقت و عقب‌نشینی ارتش اسرائیل از مناطق فلسطینی و تحویل امنیت به پلیس فلسطین که همه در راستای منافع اسرائیل عمل کنند.
در حالیکه اسرائیل تمام نقاط استراتژیک در تمام مرزها، راه‌های ارتباطی میان شهرها و روستاها را تحت تسلط گرفت و ارتش اسرائیل حق بازگشت و اشغال تمام نقاط مسکونی را که ساکنان آن فلسطینی بودند در اختیار گرفت.

روزنامه السفیر چاپ لبنان
ترجمه: ایسنا

منبع : روزنامه جام‌جم