این دانشگاه محصول کجاست؟

ائمه جمعه دو شهر اصلی ایران دیروز در خطبه‌های نماز نسبت به روند تحولات در فضای دانشگاه‌های کشور هشدار دادند. در تهران، آیت‌الله امامی‌کاشانی با اشاره به روز معلم و بزرگداشت آیت‌الله مطهری گفت: روز معلم بزرگداشت کلاس، مدرسه، تعلیم و تربیت، علم و اندیشه است و این روز یعنی تعظیم در برابر مغزهای بلند و عالی. این کار مدارس و دانشگاه‌هاست، نباید دانشگاه و درس را تبدیل به عیاشی، رفیق‌بازی کرد؛ چراکه عزت و عظمت نظام و ارزش فرزندان نظام قطعا به این است». اگر هشدار آیت‌الله امامی‌کاشانی درباره تبدیل دانشگاه‌ها به «محل عیاشی و رفیق‌بازی» بیشتر وجه اخلاقی و تربیتی برای جوانان داشت، روحانی ارشد دیگر، آیت‌الله عبدالله جوادی‌آملی که در قم سخن می‌گفت، بحثی جدی‌تر را مطرح کرد و نسبت به «خطر ورود متون درسی سکولار در دانشگاه‌ها» هشدار داد. وی که این موضوع را به مناسبت بیست و هشتمین سالگرد انقلاب فرهنگی (دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۵۹) به میان کشیده بود، با اشاره به ویژگی‌های دانشگاه اسلامی تاکید کرد: «جدا کردن دختر و پسر از هم، رعایت حجاب اسلامی، برگزاری مراسم دعا و غیره در دانشگاه‌ها به معنای اسلامی شدن دانشگاه‌ها نیست؛ این کارها از مسجد و حسینیه هم برمی‌آید، با این دانشی که در دانشگاه‌ها حاکم است انقلاب فرهنگی حاصل نخواهد شد.» وی بر این اساس تاکید کرد: «خطری که همیشه در راه بوده و است ورود متون درسی سکولار در دانشگاه‌هاست». آیت‌الله جوادی آملی با ریشه‌ای تر کردن بحث خود و ورود به ساحت اندیشه گفت: «تا زمانی که در متون دانشگاهی، طبیعت به جای خلقت خداوند تدریس شود، اسلامی شدن دانشگاه معنایی ندارد.»
سخنان این دو خطیب جمعه درجه اول کشور با فاصله اندکی از سخنان اخیر آیت‌الله مصباح‌یزدی، تئوریسین دولت اسلامی، مطرح شد که هفته گذشته در دیدار اعضای شورای مرکزی کمیته امداد مدعی شده بود:«در کلاس دانشجویان غیر از بدگویی به نظام و بعضا به اسلام چیز دیگری یاد نمی‌گیرند». وی در آن سخنرانی گفته بود: نسل آینده در معرض خطر است که نه آداب قدیمی و سنتی و نه ارزش‌های اسلامی بر تربیت آنها حاکم است و با این فرهنگ غربی و تلویزیون و دروس دانشگاهی تربیت شدند و در کلاس دانشجویان غیر از بدگویی به نظام و بعضا به اسلام چیز دیگری یاد نمی‌گیرند. مصباح‌یزدی که ایده‌ها و تئوری‌هایش در دولت نهم و مجموعه اصولگرایان تاثیرات جدی در پی دارد، گفته بود: «باید سعی کنیم این نسل جوان را تقویت کرده و در تربیت دینی آنها نقش داشته باشیم.»
تشدید انتقادات از جهت‌گیری دانشگاه‌ها در سه سطح تئوریک و اندیشه (آن سان که آیت‌الله جوادی‌آملی مطرح کرده)، سیاسی (چنان که آیت‌اللـه مصباح‌یزدی برشمرده) و روابط فردی و اجتماعی (به شکلی که آیت‌اللـه امامی کاشانی هشدار داده)، نشان می‌دهد طیف‌های مختلف روحانیت راست و سنتی حاکم نسبت به وضعیت کنونی دانشگاه‌ها رضایت ندارند و برنامه‌ریزی جدی‌تری را برای تغییر رویه موجود، می‌طلبند. این درحالی است که روند و رویه موجود حاصل رویکردی است که از سال ۵۹ و در جریان انقلاب فرهنگی با هدف اسلامی شدن دانشگاه‌ها از سوی دستگاه‌های مختلف و موثر حکومتی در پیش گرفته شده و به نظر می‌رسد پس از گذشت قریب به ۳ دهه، فرصت مناسب و بستر مساعدی برای ارزیابی نتایج آن به وجود آمده باشد.
در این میان، نوع ارزیابی حضرات آیات امینی، مصباح‌یزدی و امامی کاشانی از وضعیت کنونی دانشگاه‌ها، نشان از آن دارد که نه تنها انقلاب فرهنگی و پیامدهای آن و تلاش‌ها و اقدامات وزارت علوم، نهادهای نمایندگی ولی‌فقیه، هیات‌های گزینش، جهاد دانشگاهی، انجمن‌های اسلامی، بسیج دانشجویی و دانشگاه‌هایی چون امام صادق و تربیت مدرس نتوانسته به مدینه فاضله آنان یعنی «دانشگاه اسلامی» جامه عمل بپوشاند، که تازه پس از این همه سال، آقایان از دانشگاه به عنوان پایگاه دشمن (محل آموزش بدگویی به نظام و اسلام) و پایگاه کفر (تدریس طبیعیات به جای مفاهیم دینی) یاد می‌کنند و حتی نسبت به تبدیل آن به عشرتکده (محل عیاشی) هشدار می‌دهند.
البته می‌توان این اتهامات به دانشگاه و دانشجو را روا داشت و پذیرفت؛ مشروط به اینکه واقعیت دیگری هم پذیرفته شود که همانا شکست پروژه انقلاب فرهنگی و اسلامی شدن دانشگاه‌هاست. واقعیتی که نشان می‌دهد یا دانشگاه چنان معبد کفر و الحاد و براندازی و عیاشی است که با ۳۰ سال انقلاب فرهنگی و پاکسازی اساتید و ستاره‌دار کردن دانشجویان هم اصلاح نمی‌شود و لابد باید آن را چون دندانی فاسد از بیخ و بن برکند و یا آنکه رویه‌ای چون انقلاب فرهنگی و راهبرد اجبار در قبال دانشگاه و تحمیل ظرفیت‌ها و توقعاتی فراتر از کارکرد این نهاد به آن، بیجا بوده که پذیرش این یکی، طرح چنین انتقادات و انتظاراتی را منتفی می‌سازد.

محمدجواد روح

منبع : نوروز