مراسم «آب‌پاشان» و «تبرک ‌انگور» ، استان اصفهان

آیین‌ها و مراسم مربوط به اقلیت‌های دینی در استان اصفهان، از اعتقادات مسیحیان و تعالیم حضرت مسیح (ع) نشأت می‌گیرد. مراسم آب‌پاشان و تبرك انگور نیز از جمله‌ این آیین‌هاست كه به شكل باشكوهی هر ساله برگزار می‌شود.
آشوری‌ها مراسم آب‌پاشان را در مان «تموز» برابر با اواخر تیر، اوایل مرداد انجام می‌دهند و به آن «نوسردایل» یا «جشن تموز» می‌گویند. صد روز پس از عید پاك را محاسبه می‌كنند، هر روزی كه باشد، خواه یكشنبه، خواه روزی دیگر از ایام هفته، این مراسم را به جای می‌آورند.
آشوریان در این روز به كلیسا می‌روند. كشیش بخشی از مراسم هر یكشنبه را اجرا می‌كند و در ادامه، خطبه‌ای می‌خواند كه با یكشنبه‌های معمولی تفاوت دارد. پس از این مراسم كه «شارا» نام دارد، نان مقدس توزیع می‌شود. هنگامی كه از كلیسا بیرون می‌آیند، در كوچه و خیابان و خانه به روی یكدیگر یا روی زمین آب می‌پاشند.
آشوریان ریشه این مراسم را در اسطوره‌های خود می‌دانند و معتقد هستند كه وقتی الهه ایشتار می‌‌میرد و به دنیای مردگان در زیرزمین می‌رود، الهه تموز - الهه طبیعت زنده و سرسبزی - برای نجاتش به دنیای زیر زمین می‌رود. با رفتن او به تدریج طبیعت سبز، زرد و پژمرده شده و زمستان فرا می‌رسد. آشوریان در این روز كه الهه تموز به زیر زمین می‌رود، به زمین و یكدیگر آب می‌پاشند تا تموز زودتر برگردد. با این اوصاف، ریشه مراسم یادشده «طبیعت» است كه پس از مسیحی شدن آشوریان، با آیین مسیح در‌‌آمیخته و رنگ و بوی مذهبی گرفته است.
اما ارمنیان، علت این مراسم را كه آن را «وارداوار» می‌نامند، روشن نكرده‌اند و اظهارنظرها در این باره متفاوت است. عده‌ای از محققان «وارد» را به معنی آب، و «اوار» را به معنای «راه‌آب» ذكر كرده‌اند و آن را به الهه آناهیتا (الهه باروری و مادر همه دانش‌ها) نسبت می‌دهند. برخی دیگر، واژه «وارد» را به معنی «گُل» می‌‌دانند و آن را به الهه آستفیك (الهه دلاوری و زیبایی) منسوب می‌كنند.
طبق نوشته‌های مورخان ارمنی، در ارمنستان قدیم،‌ جشن «وارداوار» برای بزرگداشت الهه‌ زیبایی برپا می‌شد و شكوه و جلال بسیار داشت. همه مردم در این جشن شركت می‌كردند و الهه را با گل‌های سرخ می‌آراستند. می‌گویند : «گل سرخ، پیش از این به رنگ سفید بوده است. هنگامی كه الهه، پای برهنه به میان مردم آمد، خارها پاهای او را زخمی كردند و از خون وی، آن گل سفید رنگین شد. از آن پس گل سرخ امروزی پدید آمد.»
ارمنیان امروزی،‌ صد روز پس از عید پاك را حساب كرده و در نزدیك‌ترین یكشنبه كه در حدود ماه اوت است، مراسم «وارداوار» را به جای می‌آورند. ارمنیان در این روز به كلیسا می‌روند و مراسمی مانند هر یكشنبه كه «باداراك» می‌نامند، به جای می‌آورند. اما دعا و خطبه‌ای اضافه بر مراسم هر یكشنبه، مخصوص روز «وارداوار» ایراد می‌شود و سرانجام، هنگامی كه از كلیسا بیرون می‌آیند، در كوچه و خیابان و در منزل به روی یكدیگر یا زمین آب می‌پاشند. در این روز، ارمنیان كبوترپرانی نیز می‌كنند. گفته می‌شود كه این رسم نیز از گذشته‌های دور به یادگار مانده است؛ چرا كه كبوتران سپید، همگی به الهه‌ زیبایی و عشق تعلق دارند.