نگاهی به استقبال از سریال «جواهری در قصر»

اواسط دهه ۶۰ از شبكه دوم سیما سریالی پخش می شد كه طی چند هفته به پرمخاطب ترین برنامه دو شبكه موجود آن زمان مبدل شد.این مجموعه «سال های دور از خانه» نام داشت كه درمیان توده های مردم با عنوان «اوشین» شناخته می شد.
بینندگان ۲۰ سال پیش تلویزیون به خوبی به یاد می آورند كه این مجموعه ژاپنی شنبه شب ها پخش می شد و در همین ۴۵ دقیقه، خیابان های شلوغ تمام كشور آرامش را تجربه می كرده و شهرها خلوت می شدند.
این روزها سریال «جواهری در قصر» كه اتفاقاً از شبكه دوم پخش می شود بینندگان بسیارزیادی نزد خاطره سریال های شرقی دهه ۶۰ را زنده كرده است، سریال هایی كه بیشترشان تولید كشور ژاپن بوده و پس از موفقیت «سال های دور از خانه»، به تلویزیون ایران سرازیر شده بودند، سریال هایی همچون از سرزمین شمالی، هانیكو، پدر مجرد و...
سریال «جواهری در قصر» كه مهمترین تولید تلویزیون كره جنوبی است، در شرایطی گوی سبقت را از آثار داخلی و خارجی شبكه های مختلف ربوده كه شرایط مخاطب امروز با دهه ۶۰ بسیار تفاوت كرده است.
اهمیت استقبال از این سریال زمانی شكل جدی به خود می گیرد كه بدانیم امروز نسبت به دهه ۶۰ تعداد شبكه ها از ۲ به ۷ شبكه افزایش پیداكرده، اینترنت و رسانه های دیگر به خانه ها راه پیدا كرده، امكان دسترسی به فیلم های روز ایرانی و خارجی بسیار آسان شده و درنهایت ساعات پخش برنامه های تلویزیونی افزایش چشمگیری پیداكرده است. با این حال یك سؤال باقی می ماند و آن هم این كه چگونه یك سریال كره ای توانسته تا این حد موردتوجه مخاطبان قرارگیرد و به میان آنها رسوخ پیداكند؟
● درباره سریال
«جواهری در قصر» تولید تلویزیون كره جنوبی بوده و برای نمایش در شبكه كره ای MBC ساخته شده است، این سریال كه از آن می توان به عنوان مهمترین تولید كره جنوبی در تاریخ تلویزیون این كشور یاد كرد از ۱۵ سپتامبر ۲۰۰۳ كار پیش تولیدش آغازشده و در ۳۰ مارس ۲۰۰۴ پایان یافته است.
سریال یادشده در ۵۴ قسمت (۳۲۵۰ دقیقه) و براساس یك داستان واقعی ساخته شده و نام آن Dae Jang geum است كه در كشورهای انگلیسی زبان با عنوان Jewel in the palace یا همان جواهری در قصر پخش شده است. این سریال در ژانر درام یا به طور كاملتر «درام تاریخی» تولیدشده و دركشورهای آسیایی با استقبال بی نظیری مواجه شده تا آنجا كه در كشورهای دیگر نیز با عنوان «محبوب ترین درام كره ای تمام دوران» از آن نام می برند. این سریال برای نخستین بار در سال ۲۰۰۳ از یك شبكه كابلی (خصوصی) پخش شد و به سرعت مخاطب زیادی جذب كرد و پس از آن در كشورهایی همچون چین، تایلند، ژاپن، تایوان، هنگ كنگ و... به روی آنتن رفت و حتی به شبكه های آمریكا و اروپا نظیر شبكه جهانی بی.بی.سی راه پیدا كرد.
● یك داستان واقعی
«جواهری در قصر» از فیلمنامه «یونگ هیون كیم» بهره می برد، این سریال كه نخستین تجربه فیلمنامه نویسی هیون كیم به شمار می آید، امروز از او چهره ای موفق در رسانه های شرق پدید آورده است. او دستمایه موردنظر خود را از یك داستان واقعی كه بی شباهت به افسانه نیست گرفته و با افزودن شاخ و برگ ها، شخصیت ها و فضاسازی به داستانی بلند تبدیل كرده است.
داستان سریال در مقطع ۵۰۰ سال پیش كره جنوبی می گذرد كه دوره سلطنت پادشاهانی همچون سونگ نیگ و یون سان گون بود. یانگوم كه در برخی از اسناد تاریخی نام وی به چشم می خورد ظاهراً دختری از طبقه فرودست بوده كه پس از ورود به دربار و طی مرارت های فراوان به آشپزخانه سلطنتی راه پیداكرده و پس از مدتی به عنوان آشپز اول یا همان آشپزمخصوص انتخاب می شود و در دوره ای دیگر تلاش می كند كه به عنوان پزشك فعالیت خود را پی گیرد تا آنجا كه پس از گذران روزگار و مقاومت در برابر مصائب و مشكلات نظر پادشاه را به خود جلب می كند و به عنوان پزشك مخصوص دربار، فعالیت خود را پی می گیرد.
● جهان ساده یانگوم
سریال «جواهری در قصر» كه پرمخاطب ترین برنامه تلویزیونی در كره و یكی از پربیننده ترین سریال های تلویزیونی در كشورهای آسیایی و حتی اروپایی بوده است، در ایران طبق نظرسنجی سازمان صدا و سیما درماه اسفند به عنوان نخستین برنامه در جدول برنامه های پربیننده شبكه دوم قرارگرفته است.
این سریال با ۸۶ درصد بیننده قبل از مجموعه هایی نظیر كلید اسرار و من نه منم بوده و در میان شبكه ها با ۸۵درصد در رتبه دوم پربیننده ترین سریال ها قرارداشته است.
انتشار عكس های مجموعه در سطح وسیعی در فضای واقعی و جهان مجازی اینترنت، فروش DVD این مجموعه و بازار داغ شایعات پیرامون پخش نكردن قسمت های نهایی سریال از جمله دلایل مشخص استقبال از این سریال به شمار می آید، تا آنجا كه مدیر تأمین برنامه شبكه دوم در آغاز خردادماه شایعات حذف قسمت های پایانی را تكذیب كرد و گفت: دوبله همه ۵۴ قسمت این سریال پس از ۹ ماه فعالیت به پایان رسیده و بهمن ماه پخش آن به پایان خواهد رسید.
به نظر می رسد جدا از ویژگی های طبیعی تلویزیون در نمایش آثار سریالی و حتی چند ده قسمتی كه خود به خود بیننده را با داستان و شخصیت ها مأنوس كرده و حس همذات پنداری آنها را تحت تأثیر قرار می دهد این بار در مجموعه «جواهری در قصر» فاكتورهای دیگری نیز دخالت دارند.
نگاهی گذرا به این سریال عامه پسند و شنیدن نظرات بینندگان پیگیر و متعصب آن نشان می دهد كه «یانگوم» شخصیتی جذاب برای مخاطب تلویزیونی فراهم كرده تا با سعه صدر با مشكلات، مصائب، ناهمواری ها، سختكوشی ها و مرارت های او در راه رسیدن به هدف والای خود آشنا شود و از همین رو یانگوم را بخشی از وجود خود تجسم كند و این همان همذات پنداری است كه با شخصیت پردازی فیلمنامه نویس پدید می آید و البته در قاب تلویزیون فرصت كافی برای پرداختن به آن وجود دارد.
از سوی دیگر تضادهایی كه در میان افراد خوب و بد داستان وجود دارد نوعی كنتراست پدید می آورد تا از خیر و شر تصویر روشن تری به بیننده ساده پسند تلویزیون ارائه شود. از همین رو مفاهیمی همچون عشق و نفرت، مبارزه و مقاومت، خشم و آرامش، سرسختی و سهل انگاری، وفاداری و خیانت و... كه در خلال داستان و روابط میان شخصیت های متعدد سریال تصویر می شود بیننده را درلمس دقیق تر موضوع یاری می رساند.
پرداختن به مسائل اخلاقی، تا آنجا كه برخی این مجموعه را یكی از اخلاق گراترین سریال های تلویزیون در سال های اخیر قلمداد می كنند، نیز از دلایل دیگری است كه در جذب مخاطب سریال به كار تولیدكننده می آید. از سوی دیگر توجه كافی به مسائل حاشیه ای همچون مسائل تاریخی و فرهنگی، مسائل روزمره خانواده ها همچون آشپزی و خانه داری، موادغذایی و... مخاطب را به شدت تحت تأثیر قرار می دهد و همه این عوامل در كنار هم موجب می شوند تا مخاطب شرقی به طور عام و مخاطب ایرانی به طور خاص تحت تأثیر داستان قرار بگیرد و متعصبانه از زنی به نام «یانگوم» دفاع كند.
یكی از ویژگی های تلویزیون نسبت به رسانه های دیگری نظیر سینما یا تئاتر، عمومی بودن آن در میان آحاد مردم و طیف گسترده مخاطبان آن است. در واقع بیننده تلویزیون كه بدون انتخاب مشخصی به برنامه های تلویزیونی دل می سپارد ممكن است در خلال پرداختن به فعالیت های روزمره خود به برنامه ها هم نگاه كند، بنابراین تولید سریال و برنامه های تلویزیونی با این گونه مخاطب و گستره عمومی آن ویژگی هایی را می طلبد كه به ظاهر، سازندگان سریال «جواهری در قصر» در پیدا كردن آن موفق بوده اند.
انتخاب یك داستان ساده، پرداختن به رویدادها و حوادث در فرصت مناسب، تصویربرداری دیجیتالی، طراحی صحنه مبتنی بر رنگ و لعاب، پرهیز از حرافی و توجه به سادگی در بیان مفاهیم و روایت، انتخاب بازیگران مناسب (نمونه اش همین یونگ آی لی كه تحصیلكرده آلمان بوده و امروز به شهرت جهانی رسیده است) از جمله مواردی هستند كه سازندگان با هدفمندی به آن دست یافته اند.
● استقبال مجازی
همان گونه كه پیشتر گفته شد «یانگوم» در شرایطی مورد استقبال تماشاگران ایرانی قرار گرفته است كه «اوشین» و «هانیكو» در دهه ۶۰ در فضایی بدون حضور رقیب یا نقش كمرنگ دیگر رسانه ها پخش شدند. نكته جالب آن كه رسانه هایی همچون اینترنت به كمك علاقه مندان این برنامه ها آمده و كاربران اینترنتی به صورت خودجوش برای تبلیغ این سریال و شخصیت محبوب خود تلاش می كنند.
برای نمونه تنها در یكی از سایت های پشتیبان وبلاگ های فارسی بیش از ۳۳۹۹ وبلاگ به این سریال پرداخته اند و یك ساعت بعد تعداد این وبلاگ ها به ۳۴۰۶ رسید. به تعبیر دیگر ده ها سایت و وبلاگ به طور ویژه به این سریال پرداخته اند و در چارچوب خود به ارائه مطالبی درباره سریال، بازیگران ، داستان و... توجه نشان داده اند. در یك جست وجوی دیگری مشخص می شود كه در میان هزاران سایت و وبلاگ ردیف۲۲ ، ۲۹ و ۱۰۵ پربیننده ترین وب ها مربوط به «جواهری در قصر» است كه به طور مثال در روز شنبه گذشته بیش از ۳۰ هزار و روز جمعه حدود ۵۰ هزار بازدیدكننده داشته اند.
امروز در شبكه های مختلف تلویزیون هر روز شاهد دهها فیلم ، سریال و مجموعه های مختلف تلویزیونی هستیم، آثاری كه با صرف زمان، انرژی و هزینه زیادی تولید می شوند، اما آیا جز تعداد محدودی از آنها مورد توجه مخاطب ایرانی قرار می گیرند؟ دلیل این كم توجهی و آن استقبال گسترده از سریال هایی مثل «جواهری در قصر» و «سال های دور از خانه» چه می تواند باشد؟ آیا چیزی جز توجه به سادگی در روایت داستان و دوری از پیچیدگی در ساختار است؟

بهمن عبداللهی

منبع : روزنامه ایران