بی گناهان گوانتانامو

محمد اختیار در زندان گوانتانامو پیش از نماز مغرب برای وضو گرفتن به آبخوری رفته بود که ستیزه جویان به نرمی از پشت سر به او نزدیک شدند. ناگهان یکی از آنان تیغه فلزی طی کشی را به هوا بلند کرد و بر سر اختیار کوبید بطوری که خون شدیدی از از سرش جاری شد.
اختیار یکی از ۷۷۰ مظنونان به تروریسمی بود که بعد از حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ دستگیر و روانه زندان معروف گوانتانامو در پایگاه نیروی دریائی آمریکا در خلیج گوانتانامو کوبا شده بودند. اینها کسانی هستند که دولت بوش آنها “بدترین بدترین ها” خوانده است.
اما او تروریست نبود. سربازان آمریکائی در سال ۲۰۰۳ میلادی به تصور اینکه اختیار از شورشیانی بوده که در حملات موشکی به نیروهای آمریکائی دست داشته او را از خانه اش بیرون کشیده و در گوانتانامو زندانی کردند. اما زندانی های تندروئی که در گوانتانامو این افغانی را کافر می خواندند و به رویش آب دهان می انداختند چیزی می دانستند که دستگیر کنندگان وی نمی دانستند و آن اینکه دولت ایالات متحده او را عوضی گرفته بود.
یک افسر بلند پایه اداره اطلاعات افغانستان در مصاحبه با روزنامه “مک کلاچی” گفت:” اختیار دشمن دولت این کشور نبود بلکه دوست دولت بود.” وی افزود: “این فرد بر اساس اطلاعات نادرستی که شورشیان ضد دولتی محلی به سربازان آمریکائی داده بودند دستگیر و در گوانتانامو زندانی شد.”
تحقیقات هشت ماهه روزنامه مذکور در ۱۱ کشور از سه قاره مشخص کرد که اختیار تنها یکی از دهها، و به گفته بسیاری از مقامات رسمی، شاید صدها نفری است که به ناحق و بر اساس مدارک سست و جعلی، که به خاطر تسویه حسابهای قدیمی و یا دریافت جایزه ارائه شده، دستگیر و در افغانستان، گوانتانامو و نقاط دیگر محبوس شده اند.
روزنامه مک کلاچی با ۶۶ زندانی آزاد شده، بیش از ۱۳-۱۲ مقام محلی - عمدتا در افغانستان - و مقامات رسمی آمریکائی که از برنامه دستگیری و زندانی کردن تروریستها به خوبی اطلاع داشتند، مصاحبه کرد. در این تحقیق، هزاران صفحه از مدارک دادگاه نظامی و پرونده ها و سوابق دیگر مورد بررسی قرار گرفت.
این تحقیق و جمع آوری بی سابقه مدارک و اطلاعات نشان داد که اکثر آن ۶۶ نفر یا افراد دون پایه پیاده نظام طالبان بودند، یا روستائی های بی گناه و یا خلاف کاران معمولی. به گفته مقامات محلی دست کم هفت نفر از این افراد برای دولت تحت حمایت آمریکا در افغانستان کار می کردند و هیچ ارتباطی با تروریستها نداشتند. عملا بسیاری از این زندانیان هیچ خطری برای ایالات متحده و یا متحدانش نداشتند.
در این تحقیقات همچنین معلوم شد که به رغم نامشخص بودن اینکه آمریکائی ها واقعا چه کسانی را دستگیر کرده اند، سربازان آمریکائی بسیاری از زندانیان را کتک زده و مورد آزار قرار داده اند.
اختیار گفت وقتی در پایگاه نظامی بگرام زندانی بودم یک بار با بازجوی خودم بحث کردم که مگر گناه من چیست؟ بعد سربازی که مرا به سلولم بر می گرداند مرا از پله ها پائین انداخت.
گزارش روزنامه مک کلاچی همچنین بطور مستند نشان داد که سیاست آمریکا در دستگیری و زندانی کردن افراد به اتهام تروریست بودن، باعث افزایش حمایت از گروههای تند رو شده است. برخی از اسرای گوانتانامو وقتی آزاد شده و به خانه های خود رفتند، بیشتر از قبل با آمریکا سر ستیز پیدا کردند و به عبارت دیگر می توان گفت که گوانتانامو به مدرسه ای برای آموزش نبرد با آمریکا و متحدانش مبدل شده است.
به خاطر اینکه دولت بوش زندان گوانتانامو را بر اساس مقررات خاصی برپاکرد که براساس آن اسرا بدون ایراد اتهام توسط دادگاه فدرال آمریکا، بطور نامحدود در آنجا زندانی می شوند، غیر ممکن است بدانیم که چند نفر از ۷۷۰ زندانی آن زندان واقعا تروریست هستند.
به موجب یک سلسله از امریه ها که کاخ سفید صادر کرده، افراد مظنونی که ممکن است از نیروهای دشمن باشند، خارج از دسترس قانون قضائی آمریکا و یا کنوانسیون های ۱۹۴۹ ژنو قرار می گیرند. دولت آمریکا و کنگره بعدا لوایحی به تصویب رساندند که مقررات دستگیری و زندانی ساختن افراد به این بهانه را جا انداخته و تقویت می کند.
با این حال تلاشهای دولت بوش برای نگه داشتن زندانیان ورای دسترسی قانون اخیرا به شکست انجامید. دادگاه عالی آمریکا حکم داد که زندانیان حق دارند در دادگاههای فدرال به دستگیری خود اعتراض کنند و اینکه لایحه سال ۲۰۰۶ کنگره که مانع از این کار می شود غیرقانونی است.
یکی از مقامات رسمی دولت آمریکا اعلام کرد سیاست اولیه کاخ سفید و تصمیمات حقوقی آن احتمال بدرفتاری با اسرا را افزایش داده است. او گفت: من احساس می کنم تصمیماتی که در راس کشور گرفته می شود احتمالا بدان معنا بوده است که قوانین و مقررات سابق دیگر کاربرد ندارد ... قطعا برداشت بعضی ها هم این بوده است که آمریکا می خواهد بگوید دنیا دیگر دنیای رعایت معاهده های ژنو نیست.
این مقام رسمی هم مانند تمام کسانی که سابقا برای کاخ سفید و وزارت دفاع آمریکا کار کرده اند، به شرط ذکر نشدن نامش این مطالب را اعلام کرد. مصاحبه هائی که روزنامه مذکور انجام داده بیشترین مصاحبه هائی است که یک سازمان خبری آمریکائی با زندانیان سابق گوانتانامو تا کنون انجام داده است.
روزنامه مک کلاچی، در بسیاری موارد کاری بیش از تحقیق در این باره انجام داد، حتی بیشتر از ارتش ایالات متحده که اغلب با استناد به اظهارات دست دوم به تحقیق پرداخته و یا بر اساس اظهارات وکلای زندانیان.
پنتاگون از بحث و تبادل نظر در باره یافته های روزنامه مک کلاچی خود داری کرد. وزارت دفاع آمریکا با انتشار بیانیه ای تنها ادعا کرد که سیاست ارتش آمریکا همیشه این بوده که با زندانیان بصورت انسانی رفتار شود و درباره شکایات معتبر راجع به بدرفتاری تحقیق شود و متخلفان مورد بازخواست قرار بگیرند. در این بیانیه ادعا شده است که یکی از دستورالعمل های القاعده این است که زندانیان به محض آزادی در باره شرایط حبس خود دروغ بگویند. در بیانیه پنتاگون تصریح شده است:”ما معمولا به تک تک ادعاها در باره بدرفتاری با زندانیان سابق و کنونی پاسخ نمی دهیم.”
اما تحقیقات روزنامه مزبور نشان می دهد که مقامات ارشد دولت بوش بعد از چند ماه از افتتاح اسارتگاه گوانتانامو دریافته بودند که بسیاری از زندانیان “بدترین بدترین ها” نیستند. وزیر سابق ارتش آمریکا که به خاطر مخالفت با سیاستهای بوش از کار برکنار شد، اعلام کرد از سال ۲۰۰۲ معلوم شده بود که دست کم یک سوم زندانیان گوانتانامو به نمی بایست به این زندان آورده می شدند.
روزنامه مک کلاچی با ۶۶ نفر از زندانیان سابق گوانتانامو مصاحبه کرد و دریافت که تنها ۳۴ نفر از آنان یعنی ۵۲ درصد آنان به نوعی با گروهها و فعالیتهای ستیزه جویانه ارتباط داشته اند. با این حال حداقل ۲۳ نفر از آن ۳۴ نفر نفرات پادو یا تفنگچی های ساده طالبان، داوطلبان دون پایه و یا ماجراجویانی بودند که چیزی از تروریسم جهانی نمی دانستند.
تنها هفت نفر از این ۶۶ نفر در موقعیتهائی بوده اند که به نوعی با رهبری القاعده ارتباط داشته و معلوم هم نیست که کسی از این عده چیزی راجع به تروریسم و یا عواقب آن می دانسته اند یا نه.
با این وجود زندانیان گوانتانامو به هیچ مرجع قانونی برای اعتراض به زندانی شدن خود دسترسی نداشته اند. تنها مکانیسمی که برای ارزیابی وضعیت آنان برپا شده، دادگاههای داخلی است که در اواخر سال ۲۰۰۴ برپا شد و تصمیماتش را بر اساس اظهارات یک هیات چرخشی سه نفره متشکل از افسران ارتش آمریکا اتخاذ می کند. این دادگاهها هم برای یافتن شهودی که در گوانتانامو نبودند تا به نفع زندانیان شهادت بدهند هیچ کاری صورت نداده اند و بدین ترتیب اسرای گونتانامو در موقعیتی قرار ندارند تا به موقعیت خود اعتراض کنند و یا بتوانند از خود دفاع کنند.

روزنامه “مک کلاچی”
ترجمه: سید رضا علوی

منبع : روزنامه رسالت