یک دانشگاه سوال، یک دولت شعار

بیستم آذر ماه سال گذشته، نخستین حضور یک رئیس جمهور در تاریخ پلی تکنیک، یکی از خبرسازترین روزهای این دانشگاه همیشه خبرساز بود. در این روز، احمدی نژاد در حالی به امیرکبیر پای نهاد که از چند روز پیش، همه شواهد حاکی از فضایی ملتهب بود. یک سال پیشتر نیز در آذر ماه ۸۴ قرار بود احمدی نژاد به مناسبت روز دانشجو در امیرکبیر حاضر شود که به دلایلی نامعلوم آن جلسه لغو شد. از همان زمان، انجمن اسلامی طیف علامه دفتر تحکیم وحدت، بارها، رئیس جمهور را به «امیرکبیر» فراخواند. از سوی دیگر، مسوولان بسیج دانشجویی نیز بارها تلاش های رسمی و غیررسمی را برای دعوت از رئیس جمهور کردند و اکنون این حضور نزدیک شده بود، برای همین کاملا طبیعی بود که دو طرف این فرصت را غنیمت شمرده و با تمام توان در صحنه حاضر شوند.
و سرانجام احمدی نژاد صبح بیستم آذر در بستری از التهاب پای به دانشگاهی نهاد که به تعبیر خود وی، قرار بوده زمانی دانشجوی آن شود، اما دست تقدیر او را به آن سوی شهر تهران، دانشگاه علم و صنعت برده است و سرانجام نیز درگیری شدید فیزیکی بین حامیان و مخالفان رئیس جمهور، انفجار ترقه، شعارهای تند و گه گاه اهانت آمیز علیه رئیس جمهور و آتش زدن عکس وی، از این جلسه، جلسه ای متفاوت ساخت که حتی بر اخبار انتخابات شوراها نیز سایه انداخت و چند صباحی محافل سیاسی را به خود مشغول داشت.
اما اکنون که یک سال از آن اتفاق گذشته و با توجه به اتفاقاتی که در این مدت رخ داده است می توان با نگاهی به پاسخ های رئیس جمهور به پرسش های دانشجویان، تا اندازه ای به فضای تعامل دولت نهم با دانشجویان پی برد. نام این برنامه از سوی روابط عمومی دانشگاه «دیدار صمیمانه و جلسه پرسش و پاسخ دانشجویان با رئیس جمهور» اعلام شده بود و همان گونه که از این نام برمی آید، در چنین جلسه ای قرار است نمایندگان دانشجویان، پرسش های خود را از رئیس جمهور مطرح کرده و وی نیز نظریات یا پاسخ های خود را پیرامون این پرسش ها، مطرح کند. این سیره درباره هر جلسه پرسش و پاسخ دیگری نیز صدق می کند، ولی طبیعی به نظر می رسد با توجه به جایگاه ویژه رئیس جمهور، ایشان نیز بنا بر اولویت های خود، مطالبی را به غیر از پاسخ به پرسش های دانشجویان طرح کند، اما در هر صورت، توقع می رود اصل جلسه بر پرسش هایی استوار باشد که از سوی دانشجویان مطرح شده است، به ویژه که آقای دکتر الهام پیش از جلسه گفته بود: «آقای رئیس جمهور میهمان دانشجویان است، نه مسوولان دانشگاه».
بنابراین، انتظار دوچندان شده بود که به رغم فضای ملتهب و مشوشی که در دانشگاه پدید آمده بود، رئیس جمهور در جلسه ای آزادانه به دغدغه های دانشجویان پاسخ دهد. ضمن آنکه احمدی نژاد، خود روزی از فعالان جنبش دانشجویی بود و حتی سابقه تدریس در امیرکبیر را نیز داشته است و همین طور چندین تن از نزدیکان وی و مشاوران و وزرای دولت، فارغ التحصیلان پلی تکنیک هستند; بنابراین ساده انگارانه است اگر گمان کنیم رئیس جمهور یا اطرافیان وی از فضای دانشگاه و پرسش های احتمالی دانشجویان بی خبر بوده اند و قطعا عقلانیت حکم می کند که رئیس جمهور خود را برای این فضا آماده کرده باشد.
در این جلسه، پرسش ها بر سه قسم بود: نوع اول پرسش ها از سوی نماینده کانونهای فرهنگی - هنری و شوراهای صنفی که نزدیک به طیف تندروتر دانشگاهند، مطرح شد که مشتمل بر مواردی چون محدود کردن فضای فرهنگی دانشگاه ها در دولت نهم، ستاره دار کردن و صدور احکام انضباطی برای دانشجویان، تعلیق تحصیل و اخراج دانشجویان، بازنشستگی اجباری اساتید، حضور افراد غیرامیرکبیری در جلسه سخنرانی و... بود. بخش دوم پرسشها، صرفا جنبه صنفی داشت و از سوی نمایندگان انجمن علمی و دانشجویان خوابگاهی مطرح شد و فاقد بار سیاسی بود.
دسته سوم پرسش ها، از سوی نمایندگان تشکل های سیاسی مطرح شد و برای مثال، نمایندگان بسیج دانشجویی و انجمن اسلامی طیف شیراز «حامیان دولت»، پرسش هایی را پیرامون انرژی هسته ای، روابط خارجی دولت نهم، تعریف دولت از عدالت و... مطرح کردند. همچنین نماینده کانون اندیشه دانشجوی مسلمان (اصولگرایان منتقد دولت) به طرح پرسشهایی درباره کم توجهی دولت به عرصه فرهنگ، فاصله گرفتن دولت از نخبگان و کم توجهی دولت به مبانی فکری اصولگرایی، بی توجهی دولت به انتقادات و تنگ نظری در برخورد با اصولگرایان منتقد و اعتراض به طرح پذیرش دانشجوی نوبت دوم (پولی) به رغم شعارهای عدالت خواهانه دولت پرداخت.
اما پس از پایان پرسش های دانشجویان که بخش نخست جلسه بود، هنگامی که نوبت به رئیس جمهور رسید، ایشان به غیر از وقتی که صرف پاسخ دادن به شعارهای موافقان و مخالفان نمود، بیشتر وقت سخنرانی خود را به مباحثی اختصاص داد که همیشه در رسانه ها و دیگر محافل مطرح می شود و تا حد زیادی از پرسش های دانشجویان فاصله گرفته و تنها در انتهای جلسه با لحن طنز و شوخی در قالب جملاتی کوتاه چون «دانشجویانی که ستاره گرفته اند برایشان بهتر شده است، چون تا حالا ستوان دوم بوده اند و حالا به ستوان یکمی ارتقا پیدا کرده اند» یا «احمدی نژاد از اینکه دانشجویی فقط با پول به دانشگاه بیاید، مخالف است» یا اینکه «استادی دانشگاه هیچ وقت بازنشستگی ندارد» به تعدادی از پرسش های دانشجویان پاسخ داد.در واقع، احمدی نژاد با این شکل سخن گفتن، جلسه «امیرکبیر» را تا حد یک سخنرانی تبلیغاتی تنزل داد. اما آیا دغدغه های دانشجویان و دانشگاهیان برای رئیس جمهور اهمیت ندارد؟ قطعا هیچ کس انتظار نداشت رئیس جمهور سخنان دانشجویان را تایید کند، ولی دست کم توقع این بود که از کنار دغدغه های ایشان راحت نگذرد.

نویسنده : سجاد برنجی

منبع : روزنامه مردم سالاری