یاد بگیرید و فراموش کنید!

در این دنیای جدید، جایی برای پنهان كردن اطلاعات وجود ندارد، همه چیز را باید گفت، همانطور كه اتفاق می افتد و به نظر می رسد چاره ای جز این وجود ندارد. در كشورهای توسعه یافته این دیوارهای شیشه ای شكل گرفته اند اما ما هنوز در حال خراب كردن دیوارهای بتونی اطلاعاتی خود هستیم.
دسترسی ارزان و آسان به اطلاعات
یكی از ویژگی های عصر جدید كه در نتیجه ورود فناوری اطلاعات و ارتباطات به عرصه زندگی حاصل شده است،جریان آزاد اطلاعات است. این پدیده مانند همه عرصه های دیگر، در عرصه اقتصاد نیز تاثیرات شگرفی برجای گذاشته است به طوری كه عصر حاضر را عصر اقتصاد جدید نیز می نامند. یكی از مهمترین ویژگی های اقتصاد جدید شفافیت اطلاعات در این عرصه است. در گذشته دسترسی به اطلاعات،محدود و در انحصار گروه خاصی بود ولی با توجه به شفافیت اقتصادی به وجود آمده در اثر به كارگیری فناوری اطلاعات، دسترسی به اطلاعات برای همه میسر شده است. در عرصه اقتصاد شركت های تجاری می توانند به راحتی و با كمك گرفتن از رسانه ها و به خصوص رسانه های فضای مجازی،با سرعتی شگفت آور به اطلاعات مورد نظر خود دست یابند.
بعد از انقلاب صنعتی دوم- اتقلاب انفورماتیك- تغییری عمده در وضعیت اقتصادی جهان به وجود آمد. مزیت رقابتی بنگاه های تجاری از دستیابی به منابع محدود سرمایه، زمین، نیروی كار و غیره به سمت دستیابی به اطلاعات پیش رفت، به طوری كه گفته می شد، اطلاعات، قدرت است. البته عصر جدید پا را از این هم فراتر گذاشته است، دیگر دستیابی صرف به اطلاعات نمی تواند به عنوان قدرت به شمار آید بلكه توانایی پردازش و به كار گیری اطلاعات توسط واحدهای تجاری است كه آنها را از همتایان خود در این عرصه مجزا می كند. برای اقتصاد جدید، انقلاب و عنوان های متعددی به كار می رود. اقتصاد اطلاعاتی و اقتصاد دانایی محور، عباراتی هستند كه معمولا در یك معنا به كار می روند ولی آنچه كه اهمیت دارد، این است كه دانش با اطلاعات متفاوت بوده و چیزی فراتر از آن است.
اطلاعات (Information )، داده های (Data ) مدون شده و پردازش شده است كه به صورت آسان و ارزان و با كمك فناوری اطلاعات و ارتباطات، بین سازمان ها و نهادهای اقتصادی انتقال پیدا می كند. دانش (Knowledge ) پدیده ای پیچیده تر است، تنها اطلاعات گردآوری شده نیست، بلكه مطلبی ساخت یافته در فضایی پیچیده است كه اغلب الگوهای اولیه آن تغییر شكل یافته اند. بنابراین در جامعه اطلاعاتی امروز كه شاهد تنوع زیاد و دسترسی ارزان به اطلاعات هستیم، لازم است بین دانش و اطلاعات، تمایز قائل شویم. به همین دلیل بهتر است برای اقتصاد جدید عنوان “ اقتصاد یاد گیرنده‿ را به كار ببریم. محمد رضا میرزا امینی – كارشناس اقتصاد – در تحقیقات خود می گوید: “ این مفهوم تاكید زیادی بر سرعت تغییرات اقتصادی، اجتماعی و فنی دارد كه این تغییرات به صورت مستمر باعث ایجاد و محو دانش های تخصصی می شوند و این نكته را روشن تر می كند كه آنچه در كارآیی اقتصادی موثر است، توانایی “ یادگیری‿ و ‿ فراموش كردن‿ است، نه فقط به كارگیری مخزنی از دانش های كسب شده.‿‌
در چند دهه گذشته،مفهوم جامعه یاد گیرنده با فرض شتاب موجود در ایجاد و نابودی دانش یعنی یادگیری و فراموشی ایجاد شده است. البته باید در نظر داشت كه فراموشی در مواقعی لازم و ضروری است كه راهكارهای قدیمی انجام كارها مانع از دست زدن به ابتكار و نوآوری می شود. آنجا كه سنت ها غالب می شوند و در مقابل هر راهكار جدیدی با جمله “روش كار همین بوده است‿ ، مقاومت می شود. در اقتصاد یادگیرنده مفهوم “ دانش‿ نیز پیچیده تر شده و دشواری خاصی پیدا كرده است.
این دانش عملا هیچ گاه باقی نمی ماند،بلكه دائما با گذشت زمان تغییر می كند و اگر آن را در اختیار دارید،غیرممكن است كه بدون به كارگیری دانش،انتظار تغییر و به روز شدن آن را داشته باشید و مهمتر از همه این كه منبع قدرت دیگر مثل گذشته در انحصار هرچ گروه خاصی نیست.
پیش به سوی شفافیت اطلاعات
اما در ایران ، به نظر می رسد در نقطه ای بینابین این دو وضعیت قرار داشته باشیم. هر چند شفافیت اطلاعات در عرصه اقتصادی به طور كامل و به مفهوم ایده آل آن وجود ندارد، ولی دیگر از انحصار اخبار دوران گذشته، خبری نیست. همه جا از سیاست درهای باز صحبت می شود و دولت خود به سمت شفافیت اطلاعاتی در عرصه اقتصاد پیش می رود. هرچند این سیر با تاخیر زمانی حدودا ۲۰ ساله نسبت به اروپا در جریان است ولی نكته امیدوار كننده این است كه با حركت دولت در این مسیر،بخش خصوصی هم از آن نمونه برداری كرده و كم كم به این سمت پیش می رود، به طوری كه امروز برخی از واحدهای كوچك و متوسط تجاری آخرین اخبار خود را روی وب سایت مخصوص خودشان قرار داده و با به روز كردن مرتب این اخبار، عملا در جهت شفاف سازی اطلاعات اقتصادی خود عمل می كنند. در این میان موانعی نیز وجود دارد، ترسی عجیب و ناشناخته كه مدت هاست در میان عناصر تجاری جامعه ما رخنه كرده و آنها را از هدایت درست جریان اطلاعات باز می دارد. اغلب شركت ها تصور می كنند شفاف سازس اقتصادی نه تنها فایده ای برای پیشرفت واحد تجاری آنها ندارد بلكه هزینه های زیادی روی دستشان می گذارد. این دیدگاه شاید از همان دیدگاه سنتی نشات گرفته باشد كه هر چه جریان اطلاعات محدودتر و مخفیانه تر باشد، كنترل واحد تجاری آسان تر شده و تنها معدود افرادی كه داخل شركت بوده و به این اطلاعات دستیابی دارند، قدرت می یابند.
این دیدگاه در مورد اطلاعات مرتبط با درامد و هزینه و یا سود و زیان بیشتر رایج است. به طوری كه افراد گمان می كنند شفاف سازی این اطلاعات چه از نظر پرداخت مالیات و چه از نظر در اختیار گرفتن بازار به ضرر آنها تمام می شود. در مورد مالیات این درست است كه ممكن است با نادرست نشان دادن میزان سود عملاتی شركت،در میزان مالیات بر سود شركت ها صرفه جویی شده و سود ویژه آنها افزایش یابد ولی از سوی دیگر شركت ها را از مزایایی محروم می كند كه شاید نتایج آن در دراز مدت بسیار با اهمیت تر از مبلغ مالیات قابل پرداخت شركت ها باشد. یكی از مسائلی كه در این مورد می توان به آن اشاره كرد برنامه ریزی دولت برای SME ها است. اگر دولت از نحوه عملكرد، طرح های در دست اجرا و برنامه های اقتصادی یك واحد تجاری، آگاهی كافی و مفید داشته باشد، به راحتی می تواند برای آن واحد برنامه ریزی اقتصادی كرده و اگر تسهیلاتی در جریان باشد،مرتبط با نوع فعالیت واحدهای تجاری،سهمی از آن را برای واحدها در نظر بگیرد.
هماهنگی لازمه رشد
به طور كلی برای داشتن یك اقتصاد رو به رشد، هماهنگی واحدهای مختلف جامعه شرایطی اساسی است و برای رسیدن به این هماهنگی، بخش ناظر بر فعالیت ها دولت- باید از برنامه های اقتصادی تك تك آن واحدها و نحوه عملكرد آنها آگاهی كامل داشته باشد. مزیت دیگر اطلاع رسانی در دراز مدت جلب مشتریان بیشتر و در نتیجه تسلط بر بازار است. بدیهی است مصرف كنندگان به واحدهایی كه در آنها جریان اطلاعات آزاد و باز است و هیچ گونه مخفی كاری در ساختار سازمانی آنها دیده نمی شود،به دیده اطمینان می نگرند. زیرا این گونه سازمان ها هستند كه مدیریت ارتباط با مشتریان- CRM – را سرلوحه كار خود قرار داده و به گونه ای با مشتریان ارتباط دارند كه هم نیازهای این قشر را به خوبی پاسخ دهند و هم بر كیفیت خدمات خود روز به روز بیفزایند. البته مسئله مهم دیگری كه در این میان وجود دارد ، رفع بسیاری از مفاسد اجتماعی و اقتصادی در نتیجه شفاف سازی اطلاعات است.
حال به نظر می رسد در ابتدای امر واحدهای تجاری برای حركت به سوی شفاف سازی نیاز به توجیه دارند. اگر شركت ها بدانند منافع شفاف سازی اقتصادی در درازمدت چه تاثیری در عملكرد و حتی سوددهی آنها دارد،اولین نهادی خواهند بود كه در حركت به این سمت پیشقدم خواهند شد.

منبع: هفته نامه عصر ارتباط

منبع : پایگاه اطلاع رسانی استان گلستان