مدیریت کیفیت آب در استخرهای پرورش میگو

مدیریت وحفظ كیفیت آب در استخرهای پرورش میگو و همچنین مدیریت غذا و غذادهی به طور گسترده ای به هم وابسته و دارای اثرات متقابل بوده و در تولید پایدار میگوی پرورشی و در آمد زایی آن نقش اساسی ایفا می نمایند.
حفظ فاكتورهای كیفی آب مزارع پرورش میگودر دامنه مناسب و مورد قبول برای رشد مطلوب میگوهای در حال پرورش ضروری است و نبایستی میزان آنها به حد مرگ آور برسند.
برخی از پارامترهای كیفی آب پرورش میگو به همراه دامنه مطلوب آن كه در صنعت پرورشی دارای اهمیت می باشند .
تعدادی از پارامترهای كیفی آب به صورت روزانه و برخی از آنها نیزبایستی بر اساس ضرورت بصورت هفتگی و... مورد سنجش و اندازه گیری قرار گیرند.
فاكتورهایی نظیر پ هاش، اكسیژن محلول، شفافیت شاخص خوبی برای تعیین سلامت شكوفایی پلانكتونی در استخر پرورش میگو می باشند كه اندازه گیری و آنالیز نوسانات آنها جهت مدیریت عملیات تعویض آب ، كوددهی و مدیریت غذا و غذادهی در استخرهای پرورش كاربرد دارند.
عواملی نظیر پ هاش و اكسیژن محلول بایستی دو بار در روز( یكی صبح و دیگری در عصر )آنهم در قسمت ناحیه خروجی و نزدیك كف استخر مورد سنجش قرار گرفته و همگام با آن نیزمی توان به بررسی و ثبت شفافیت ، دما و شوری استخر پرورش اقدام نمود . اندازه گیری روزانه این عوامل اطلاعات مفیدی در خصوص كیفیت آب استخرهای پرورش میگو در اختیار مدیر تولید قرار خواهد داد،لذا لازم است اندازه گیری این عوامل در محل مزرعه صورت گرفته و حتی الامكان از انتقال نمونه های آب به آزمایشگاه برای بررسی این عوامل خود داری شود .
چنانچه مشكلی درآب استخرهای پرورش میگو بروز نماید ضروری است فاكتورهای شیمی اب نظیر قلیائیت، آمونیاك كل و نیتریت مورد سنجش قرار گیرند.
بسیاری از پرورش دهندگان میگو، پارامترهای كیفی آب استخرهای پرورش میگو را مورد اندازه گیری قرار نمی دهند كه این موضوع ، می تواند در مدیریت موثر استخرهای پرورشی و همچنین كاهش میزان تولید دخیل باشد فلذا بررسی و ثبت منظم پارامترهای كمی( فیزیكی و شیمیایی) وكیفی آب پرورش باعث می شود كه چنانچه مشكلی در روند پرورش ایجاد شود در مراحل اولیه با در اختیار داشتن اطلاعات استخر پرورشی معضلات مورد تشخیص قرار گرفته و در مدیریت بهینه تولید مورد استفاده قرار گیرد.
● اكسیژن محلول(DO)
اكسیژن محلول به عنوان مهمترین پارامتر در آبزی پروری دارای اهمیت بوده و سنجش میزان آن در مدیریت صحیح استخرهای پرورشی نقش حیاتی دارد بنابراین اندازه گیری و ثبت منظم آن می توان میزان تعویض آب ، كوددهی، غذادهی و هوادهی استخرهای پرورشی را مدیریت نمود.
همان طوریكه ذكر شد میزان اكسیژن محلول آب استخرهای پرورش میگو بایستی حداقل دو بار در روز یكی در زمان صبح و دیگری در عصر مورد سنجش قرار گرفته و چنانچه میزان آن در زمان عصر درحد نرمال باشد اندازه گیری مجدد آن در شب ضروری نیست ، چنانچه این میزان از حد نرمال خارج شود بایستی در طول شب ( چندین مرتبه) به منظور آگاهی از میزان افت و جلوگیری ازرسیدن مقدارآن به مرحله خطر(در صبح هنگام) مورد اندازه گیری دقیق قرار گیرد.
در صورتی كه افت میزان اكسیژن محلول در استخر اتفاق افتد برای افزایش میزان اكسیژن و رفع بحران بایستی با انجام تعویض آب، هوادهی و كاهش و یا توقف غذادهی( در وعده های شب) اقدام اجرایی نمود.
به منظور آگاهی و پیشگیری از افت اكسیژن محلول در استخرهای پرورش میگو لازم است در زمان عصر در دو زمان مختلف میزان آن مورد ارزیابی قرار گیرد.
به عنوان مثال اگر میزان اكسیژن محلول در عصر( ساعت ۱۸:۰۰) در حدود ۱۰ میلی گرم در لیتر و ۴ ساعت بعد از آن ۱۰ شب( ۲۲:۰۰) میزان آن ۷.۲ میلی گرم در لیتر باشد میزان آن در ۶ صبح به مقدار ۱.۶ میلی گرم در لیتر خواهد رسید.
● كوددهی استخر:
دو روش برای كوددهی استخرهای پرورش میگو معمول و مورد استفاده می باشد.روش اول رقیق وحل كردن كود شیمیایی با آب به نسبت یك به ده در مخازن پلاستیكی و سپس پخش یكنواخت آن در سرتاسر سطوح استخر و دومی قرار دادن كود در كیسه های رطوبت پذیر و سپس استقرار آن در مكانهای مختلف استخر به منظور حل شدن تدریجی آن در درون آب استخرمی باشد.
بعد از آماده سازی استخرهای پرورش میگو ابتدا استخرها را تا عمق ۸۰ سانتی متر آبگیری و سپس اقدام به انجام كوددهی به روش اول می نمایند در زمان كودهی بایستی دریچه خروجی آب استخرها كاملا" بسته شده و بهتر است كودهی در اوایل صبح بعد از طلوع آفتاب انجام گیرد.
قبل از ذخیره سازی بچه میگو در استخرهای پرورشی و به منظور ایجاد شكوفایی پلانكتونی كوددهی در این استخرها در طی چند مرحله انجام می پذیرد كه شامل میزان پایه یا تشویقی، میزان ثانویه ، میزان سومی و دیگری میزان حفظ و نگهداری شكوفایی پلانكتونی می باشد كه برای اطلاع بیشتر از روند كوددهی در استخرهای پرورش میگو جدول ذیل كه برای سطح مفید یك هكتار ( حجم (۱۰.۰۰۰ ) متر مكعب ) محاسبه شده است آورده شده است.
● مدیریت تولید پلانكتونی استخرهای پرورش میگو:
رشد وتوسعه شكوفایی زی شناوران گیاهی در استخرهای پرورش میگو یك فاكتور بسیار مهم تلقی شده و مزایای زیادی به شرح ذیل دارد.
▪ زی شناوران گیاهی به صورت مستقیم و غیر مستقیم( از طریق زنجیره غذایی) به مصرف میگو رسیده و باعث كاهش میزان ضریب تبدیل غذایی( FCR )و همچنین بهبود رشد میگوهای در حال پرورش می شود.
▪ شكوفایی پلانكتونی همراه با مواد معدنی حاصله از تجزیه مواد آلی نقش مهمی در افزایش فتوسنتز در آب استخرهای پرورش میگو دارد.
▪ افزایش شكوفایی پلانكتونی موجب كاهش و جلوگیری از نفوذ تشعشات خورشید به قسمت های اعماق استخر(كف استخر) شده و از این طریق رشد جلبكهای رشته ای و كف زی كاهش یافته و همچنین این عامل باعث كاهش استرس به میگوهای در حال پرورش می شود.
بنا براین ضروری است پارامترهای كیفی آب استخرهای پرورش به دقت مورد كنترل قرار گرفته تا از این طریق بتوانیم درك و فهم بیشتری نسبت به توسعه و شكوفایی پلانكتونی داشته باشیم . علاوه بر آن وضعیت رشد و توسعه زی شناوران گیاهی از نظر سرعت و یا كندی رشد،مرگ و میر آن، تراكم سلولی، نوع آن و ...... مورد ارزیابی قرار گیرد زیرا زی شناوران گیاهی علاوه بر مزایای مورد اشاره در تامین اكسیژن مورد نیاز اكوسیستم استخرهای پرورش نیز نقش حیاتی دارند.
فهرست انواع مشكلات كیفی آب استخرهای پرورش میگو ، علت و یا مسبب آن و راه حل های پیشنهادی برای رفع آنها:
۱) مشكللات: میزان مواد جامد معلق در آب استخر پس از آبگیری بالا است:
▪ علت:
نو ساز بودن استخر و سست بودن بافت خاك
▪ راه حل پیشنهادی:
شستشوی استخرقبل از آبگیری و آهك پاشی برای كاهش مواد جامد معلق انجام گیرد.
۲) وجود جلبك های رشته ای در كف استخر پرورش:
▪ علت:
شنی بودن بافت استخر، كم بودن شیب استخر به طرف دایك هاوآبگیری زود هنگام استخرها و تاخیر در معرفی و ذخیره سازی به موقع بچه میگوها
▪ راه حل پیشنهادی:
افزایش شیب استخر به طرف دایك ها در فصل كار بعدی، توسعه شكوفایی پلانكتونی بلافاصله پس از آبگیری، برداشت و جمع آوری جلبك های رشته ای و جلوگیری از رشد مجدد آنها ،افزایش كدورت آب از طریق افزایش تراكم زی شناوران گیاهی
۳) وجود گل آلودگی در آب ورودی :
▪ علت:
عدم انتخاب محل صحیح احداث استخرها
▪ راه حل پیشنهادی:
نگهداری آب در استخرهای ذخیره به مدت زمان لازم جهت رسوب مواد معلق، آبگیری استخرها در زمان مد، استفاده از مواد انعقادی برای كاهش و رسوب آن
۴) عدم شكوفایی پلانكتونی درآب استخر :
▪ علت:
بالا بودن مواد جامد معلق درآب، پایین بودن قلیا ئیت آب، كمبود مواد مغذی، كم بودن تراكم سلولی زی شناور گیاهی، نفوذ پذیری زیاد خاك استخر
▪ راه حل پیشنهادی:
كدورت آب ورودی مورد بررسی قرار گیرد، اطمینان از كوددهی كافی و بهره گیری از آهك كربناته، شكوفایی آب در استخر ذخیره و سپس آبگیری آن، در صورت نیاز كف و كناره های استخر پوشش دار شده و یا در فصل كار بعدی از خاك رس برای پوشش كف استخر استفاده شود
۵) بالا بودن پ هاش آب استخر:
▪ علت:
آهك پاشی زیاداستخر در فصول قبلی كار
▪ راه حل پیشنهادی:
نگهداری آب در استخر ذخیره به مدت لازم و ممكن، افزایش تعویض آب استخر به میزان لازم و كافی
۶) پ هاش آب استخر دارای نوسان بوده و حد بیشینه آن بالاست:
▪ علت:
كوددهی غیر اختصاصی، شكوفایی پلانكتونی شدید، قلیائیت پایین
▪ راه حل پیشنهادی:
تعویض آب، كاهش تراكم پلانكتونی، آهك پاشی با نوع آهك كشاورزی، عدم استفاده از آهك آبدار و سوخته
۷) افت پ هاش آب استخر و كاهش زیاد آن:
▪ علت:
ترشحات مواد اسیدی از كناره های استخر به ویژه پس از بارندگی،سقوط و یا مرگ و میر پلانكتونی
▪ راه حل پیشنهادی:
آهك پاشی استخر با آهك كشاورزی و در صورت پایین بودن پ هاش كمتر از ۷.۵ بهره گیری از آهك هیدراته و همچنین آهك پاشی كناره های استخر، جمع آوری كف های موجود در كناره های استخر، راه اندازی هواده ها، كاهش غذادهی
۸) اكسیژن محلول در آب خیلی پایین است و یا افت نموده است:
▪ علت:
مرگ و میر پلانكتونی، هوای ابری، غذادهی استخر بیش از ظرفیت بیولوژیكی آن،
بعد از استعمال فرمالین و یا تفاله تخم چای
▪ راه حل پیشنهادی:
تعویض آب و سپس آهك پاشی، برداشت كف های استخر، راه اندازی مداوم هواده ها و افزایش هوادهی، كاهش غذادهی و عدم استفاده از غذای تر
۹) كدورت آب افزایش یافته است:
▪ علت:
بهم زدن كف استخر پس از تعویض آب، گل آلود بودن آب ورودی، فرسایش كف استخر توسط هواده ها، كم بودن عمق آب استخر
▪ راه حل پیشنهادی:
خاموش كردن هواده ها برای رسوب مواد و یا بعد از تعویض آب، استفاده از مواد انعقادی برای كاهش كدورت، تغییر زاویه قرار گیری هواده ها، افزایش عمق آب
۱۰) تجمع مواد زاید در كف استخر:
▪ علت :
وضعیت قرار گیری هواده ها و یا تعداد آنها مناسب نیست، غذادهی زیاد استخر بیش از ظرفیت بیولوژیكی آن، بالا بودن كدورت آب ورودی، ناكافی بودن عمق آب استخرها برای جابجایی مواد و رسوبات توسط هواده ها،آماده سازی ضعیف استخر، مرگ و میر پلانكتونی، ناكافی بودن عمق آب استخر برای جابجایی مواد و رسوبات كف توسط هواده ها
▪ راه حل پیشنهادی:
افزایش تعداد هواده ها و یا بهبود وضعیت قرار گیری آنها و یا تغییر نوع آن، نگهداری آب در استخر ذخیره و سپس آبگیری آن، بهبود روش غذادهی و نمونه گیری از استخر،افزایش تعویض آب.

نویسنده: Benoit Hillion
مترجم : علی محمد یاری

منبع : علوی