این کارتون نیست

● حوادث شهرهای بازی
قطار از كوه بازسازی شده «Matterhorn» در دیزنی لند كالیفرنیا بالا می رفت و هر لحظه بر سرعتش افزوده می شد. مارك ماپلز ۱۵ساله سوار بر آن بود و از سرعت و پیچ و تاب های قطار لذت می برد. این كوه نمونه ای از كوه «Matterhorn» در سوئیس است و مانند دیگر كارتون های والت دیزنی یادآور خاطرات بسیاری برای كودكان. اما در كارتون ها اگر كسی صدمه می بیند، در عالم تخیل و غیرواقع است و كودكان نیز از آن نمی هراسند، ولی وقتی مارك در یك لحظه مانند قهرمان مورد علاقه اش تارزان در قطار ایستاد و شروع به جیغ زدن كرد، ناگهان از داخل قطار با سرعت بیش از ۹۰ كیلومتر به بیرون پرتاب شد و پیش از انتقال به بیمارستان جان سپرد.
این نخستین حادثه از تاریخ افتتاح دیزنی لند بود كه در اول ماه مه ۱۹۶۴ رخ داد. با وقوع این حادثه بود كه مسئولان به این فكر افتادند كه بین عالم واقعیت و كارتون تفاوت وجود دارد و به همین دلیل پس از یك هفته تعطیلی این دستگاه، قطار مسقف شد. پس از این حادثه «ریكی لی یاما» ۱۷ساله دومین قربانی این مركز تفریحی در سال ۱۹۶۷ بود كه به دلیل عدم استفاده از كمربند های ایمنی دچار سانحه شد و جان سپرد.
پس از این حادثه استفاده از وسایل بدون امكانات ایمنی ممنوع و برای خاطی جریمه تعیین شد. اما این بار در سال ۱۹۷۳ حادثه در رودخانه آمریكا در دیزنی لند كالیفرنیا به وقوع پیوست و جوانی ۱۸ساله كه تلاش داشت در این رودخانه خروشان شنا كند، دچار سانحه شد. پس از ۲۰سال از وقوع نخستین حادثه منجر به فوت در دیزنی لند زن جوانی كه بر قطار «Matterhorn» سوار بود، صندلی اش شكست و مجروح شد.
در همین سال دالی ریگن ۴۸ساله در قطار «Matterhorn» دچار حادثه شد و جان باخت. این واقعه موجب نگرانی های بسیاری شد و دیگر كمتر كسی حاضر به استفاده از این وسیله بود، به همین منظور مسئولان دیزنی لند مجبور به بازسازی این وسیله و ایمن تر كردن آن شدند.
شهربازی «Kingdom» در سال ۱۹۹۰ یكی از مراكز تفریحی بود كه در اثر تخریب سقف محل تیراندازی، پنج توریست به شدت مجروح شدند. سه سال بعد مجدداً دیزنی لند دو مجروح را در تاریخ فعالیتش برجای گذاشت.
در فوریه سال ۱۹۹۳ دو نفر از علاقه مندان به آبشار سرعت در هنگام سقوط از آن دچار حادثه شدند. یك سال بعد در آوریل ۱۹۹۴ مرد ۳۰ساله ای در بخش سقوط آزاد دیزنی لند از ارتفاع شش متری سقوط كرد و كشته شد. مسئولان دلیل این سانحه را بی توجهی وی در استفاده از طناب و وسایل ایمنی عنوان كردند، اما خانواده او مسئولان ایمنی را مسئول مرگ این مرد می دانستند.
در همین حال چرخ و فلك دامبو (فیل پرنده) در دیزنی لند می چرخید كه ناگهان هنگام ظهر ۱۹ ژوئن ۱۹۹۴ یكی از ماشین های دامبو شكست و به زمین افتاد. در جریان این حادثه زنی آسیب دید. در همان سال دختر ۱۵ساله ای كه از میامی به شهربازی «Kingdom» آمده بود، در هنگام بازی دچار سانحه شد و لگنش شكست. یك سال بعد دختر چهار ساله ای از تگزاس در شهربازی این شهر دچار حادثه شد و سه دقیقه بیهوش بود. اما حادثه در دیزنی لند مجدد در سال ۱۹۹۸ در صدر اخبار قرار گرفت و دیوید پنج ساله از سن دیه گو بخشی از پای چپش را در اثر برخورد با قطار توفان كالیفرنیا از دست داد.
در همین سال مسئولان دیزنی لند پرداخت غرامت به زنی را كه مدعی بود در بخش ایندیاناجونز این مركز تفریحی دچار سانحه شده پذیرفتند. سال ۹۸ یكی از پرحادثه ترین سال های فعالیت دیزنی لند بود، در این سال «كشتی كلمبیا» در این مركز دچار سانحه شد و یك كشته و سه زخمی برجای گذاشت. دو سال بعد در آوریل ۲۰۰۰ دختر ۱۳ساله ای هنگام بازی در بخش ماشین های خرگوشی بر اثر برخورد با ماشین مقابل دچار شكستگی شد.
در همین سال ترن هوایی مارپیچ دیزنی لند از ریل خارج شد و در پی آن نه نفر به شدت آسیب دیدند. در نوامبر ۲۰۰۰ نیز مرد ۳۷ ساله ای زمانی كه سوار بر قطار آبی در سراشیبی كوه Magic بود در اثر برخورد با ریل كشته شد. یك ماه بعد نیز زنی كه بر این دستگاه سوار بود به بیرون سر خورد و كشته شد. در همین زمان پسر چهارساله ای در بخش آلیس در سرزمین عجایب دچار حادثه شد و دو پایش شكست. در ژانویه سال ۲۰۰۱ دختری در هنگام بازی در جزیره تام سایر دیزنی لند انگشتش را از دست داد. ۱۰ روز پس از این حادثه زنی در شهر بازی «آناهیم» از ترن پرتاب شد و جراحت سنگینی برداشت.
در همین روز و یك دقیقه پس از این حادثه دستگاه بازی كودكان (فنجان بزرگی كه بر سطح آب به آرامی می چرخد) شكست و مادری با فرزند ۱۶ماهه اش دچار سانحه شد. در جولای ،۲۰۰۱ زنی هنگام تفریح در بخش ایندیاناجونز دچار جراحت سطحی شد. یك سال بعد در دسامبر ۲۰۰۲ زن ۴۷ساله ای زمانی كه بر ترن هوایی سوار بود، در زمان سقوط از ارتفاع دچار سكته قلبی شد.
حوادث همچنان ادامه داشت و در سپتامبر ۲۰۰۳ در ترن هوایی به نام توفان حادثه ای رخ داد و یك نفر كشته و ۱۰ تن زخمی شدند. یك سال بعد برخورد دو ترن هوایی چرخشی آسیب شدیدی به این دو ترن وارد كرد اما خوشبختانه جراحت مسافران سطحی بود.
دو سال پس از آن در آگوست ۲۰۰۵ پسر ۱۲ ساله ای هنگام سواری بر رودخانه خروشان دچار حادثه شد و جان باخت. آخرین حادثه ثبت شده تاریخ دیزنی لند در فوریه ۲۰۰۶ اتفاق افتاد و زمانی كه مرد ۲۴ ساله ای هنگام سواری بر چرخ پیتر پن دچار سانحه شد. با این حال و گزارش های مختلف سانحه های منجر به جراحت یا مرگ همچنان جوانان علاقه مند به استفاده از وسایل مهیج و به نوعی ترسناك هستند به همین منظور مراكز تفریحی چون والت دیزنی و شهربازی های بزرگ برنامه های ایمنی را به اجرا گذاشته اند. نخست از تمامی علاقه مندان به استفاده از وسایل درخواست شده تا نكات ایمنی كه در كنار هر وسیله نصب شده را به دقت بخوانند. از آن جمله درخواست شده افرادی كه دچار ناراحتی گردن، كمر و زانو هستند از وسایل پرسرعت و چرخشی استفاده نكنند.
بیماران قلبی و زنان باردار به هیچ عنوان نباید از این وسایل استفاده كنند. از سوی دیگر افرادی كه زیر ۱۵۰ سانت و بالای ۱۸۰ سانت قد داشته باشند نباید از وسایل سرعتی و سقوط آزاد استفاده كنند. در تمامی علامت های هشداردهنده در این مراكز از علاقه مندان درخواست شده تا اگر آنها واجد شرایط نیستند از این وسایل استفاده نكنند، تا سلامت آنها به خطر نیفتد.
● امنیت در شهربازی های تهران
همه سرجای خود نشستند، هنوز اتفاقی نیفتاده اما هیاهوی جوانان پایان ناپذیر است. گویی چیزی جلودارشان نیست. صدای فریادهای بی دلیلی كه شاید هم از شادی و هیجان باشد قطع نمی شود. محافظ های فلزی پایین آمده و همه با خیال راحت در انتظار حركت بر روی رودخانه می شوند. عاقبت رودخانه به تلاطم درآمده و مسافرانش را با خود می برد. جیغ و فریادها ادامه دارد، اگر سروصداها هر جایی شنیده می شد عجیب بود اما در اینجا آن قدر عادی است كه كسی توجهی به آن نمی كند. هنوز دقایقی نگذشته كه مسافران رودخانه وحشی فریاد می زنند اما این فریاد، فریاد خطر است.
ثانیه ای به طول نمی انجامد كه صاحبان رودخانه متوجه حالتی غیرعادی می شوند. رودخانه به دو نیم شده و آنها كه در مرز دونیمه اند حالا دیگر فریاد شادی سر نمی دهند، فریاد آنها فریاد كمك است. اگر جزء سه نفری نباشند كه پنج سال پیش در این حادثه دلخراش جان سپردند.
● دستورالعمل های بدون پشتوانه
وقتی شخصی در چاه سقوط می كند و یا از بلندی به پایین می افتد و حتی هنگامی كه دست كودكی در بین چرخ های خونخوار چرخ گوشت می ماند، اولین كاری كه انجام می دهیم گرفتن شماره تلفن ۱۲۵ است. حتی اگر در شهربازی رودخانه وحشی طغیان كند از آتش نشانی تقاضای كمك می كنیم.
اما مهندس پرویز رزمیانفر معاون امور عملیات سازمان آتش نشانی تهران در مورد این گونه حوادث و البته درباره نظارت بر وسایل بازی حادثه ساز می گوید: «حوادث شهربازی ها از حوادث عمومی نیست اما خطرات زیادی برای استفاده كنندگان از آنها ایجاد می كند.»
او از بازدیدهای گاه به گاه كارشناسان آتش نشانی كه به تقاضای مسئولان شهربازی ها انجام می شود می گوید، اما اضافه می كند: «كارشناسان پس از بررسی محیط دستورالعمل هایی برای مسئولان شهربازی صادر می كنند، ولی این دستورالعمل ها پشتوانه قانونی ندارد.»
با وجود آنكه صدور دستورالعمل بدون پشتوانه قانونی با معادلات منطقی هماهنگی ندارد، به نظر می رسد هرگاه حادثه ای به دلیل رعایت نكردن دستورالعمل های صادره رخ دهد، این سازمان حداقل می تواند موضوع را به اطلاع مسئولان بالاتر برساند تا جایی كه رزمیانفر در این مورد می گوید: «به رغم آنكه آتش نشانی در بحث های اجرایی نمی تواند این موضوع را پیگیری قانونی كند اما از طریق اطلاع به مدیریت بحران شهرداری منطقه این مسئله پیگیری می شود.»
رزمیانفر علل و عوامل بیشتر حوادث شهربازی ها را نگهداری نكردن صحیح از وسایل بازی و نبودن متخصص تاسیسات دستگاه عنوان می كند و می گوید: «متخصص تاسیسات باید در هر شهربازی، همیشه حضور داشته باشد. علاوه بر آنكه وسایل دارای دو نوع از قطعات هستند، یكی قطعات قابل تعویض و دیگری قطعاتی كه قابلیت تعویض ندارند. مسئولان شهربازی ها بایستی قطعات قابل تعویض را پس از رسیدن به زمان تعویض آن جایگزین كنند.» او از تعویض قطعاتی می گوید كه در صورت سالم بودن هم با رسیدن به موعد ساعت كار آن، باید تعویض شود. اما در كشور ما این مسئله رعایت نشده و قطعه آن قدر كار می كند تا خراب شود.
ماه گذشته هم چرخ وفلك پارك شادی آزادگان به دلیل بروز چنین نقصی در حالی كه ۷۰ نفر كودك و مادرانشان سوار بر آن بودند متوقف شد.
رزمیانفر از جمله موارد ایمنی كه باید برای جلوگیری از حوادث بعضاً دلخراش رعایت شود را اختصاص گروه های سنی مناسب برای هر یك از دستگاه ها، رعایت فواصل استاندارد بین وسایل شهربازی برای انجام عملیات امداد در لحظات وقوع حادثه و در نظر گرفتن حجم استفاده كنندگان از وسایل بازی در این اماكن عنوان می كند.
رزمیانفر البته انجام نظارت بر شهربازی ها را مختص محیط و فواصل وسایل می داند و درباره شناسایی نقص های موجود در قطعات وسایل می گوید: «درستی این قطعات باید به وسیله دستگاه های خاصی به صورت دوره ای آزمایش شود كه این دستگاه ها در اختیار سازمان آتش نشانی نیست و شهربازی ها می توانند این آزمایش ها را از طریق موسسه استاندارد انجام دهند.»
او اما از اینكه آیا شهربازی های كشورمان پیش از شروع به كار و هنگام دریافت مجوز ملزم به دریافت مجوزی از سوی آتش نشانی هستند اظهار بی اطلاعی كرد.
● استانداردسازی وسایل
سازمان پارك ها و فضای سبز در سال ۸۲ آیین نامه ای اجرایی به مناطق شهرداری ها ابلاغ كرد كه در آن كیفیت فنی و استاندارد وسایل بازی و خدمات ارائه شده بود. اما این آیین نامه تنها به پارك ها و شهربازی های تحت پوشش شهرداری تهران تعلق داشته و شهرداری مسئولیت سایر شهربازی ها را نمی پذیرفت اما در سال ۸۴ موسسه استاندارد طرح اجرای استاندارد اجباری پارك ها و شهربازی ها را در كشور ارائه و آغاز اجرای آن را به امسال موكول كرد. موسسه استاندارد از ۳۰سال پیش بنای تدوین چنین طرحی را داشت اما به دلیل آنكه هیچ تعرفه قانونی چنین وظیفه ای را متوجه این سازمان نمی كرد به مذاكره با وزارت كشور پرداخت تا طرحی را تدوین كند كه بر طراحی وسایل و تجهیزات بازی، نصب و خدمات پس از نصب با استفاده از ظرفیت شركت های مورد تائید بازرسی موسسه استاندارد در شهربازی ها ناظر باشد.

منبع : روزنامه شرق