یک بار برای همیشه

شوک روانی ناشی از افزایش جزئی قیمت بنزین سال ها است که اقتصاد کشور را به نحو غیرمعقولی تحت تاثیر خود قرار داده است و همه ساله با آغاز سال نو تورم سرسام آوری که در جهان کم نظیر است تمام زندگی روزمره را زیرورو می کند، از گرانی کرایه تاکسی و هزینه های خورد و خوراک و پوشاک و درمان گرفته تا قیمت مسکن و اجاره آن همواره دغدغه های فراوانی را برای مردم در پی داشته است.
البته سال گذشته که مجلس برخلاف پیش بینی برنامه توسعه چهارم در جهت کنترل و تثبیت قیمت ها، قیمت بنزین و سایر فرآورده های سوختی را ثابت نگه داشت بازهم تورم در بعدی وسیع تر به خصوص در زمینه مسکن چهره کریه خود را نشان داد و معلوم شد افزایش تورم بیش از آنکه مرتبط با واقعی شدن قیمت سوخت باشد به بیماری و لجام گسیختگی اقتصاد کشور و فقدان برنامه ریزی صحیح در این زمینه وابسته است.
بر هیچ یک از آگاهان امور اقتصادی کشور پوشیده نیست که براساس آمار و ارقام موجود بالاترین مصرف بنزین به دهک های بالای درآمدی تعلق دارد و هیچ دلیل عقلانی و شرعی برای پرداخت یارانه به مصرف کنندگان عمده بنزین وجود ندارد.
قیمت بنزین در اغلب کشورها بیش از ده برابر قیمت عرضه بنزین در کشور ما است و همین امر سبب شده علاوه بر مصرف بی رویه در داخل، همواره انگیزه های فوق العاده قوی برای قاچاقچیان سوخت وجود داشته باشد. کسانی که سابقه حضور در مناطق مرزی کشور را داشتند مشاهده کرده اند که یکی از اقلام عمده قاچاق که همواره بخش قابل توجهی از استعدادها و نیروهای دولتی را برای مبارزه با خود مشغول ساخته قاچاق مواد سوختی و بنزین است و این امر با توجه به گستردگی مرزهای کشور اعم از مرزهای شرقی و غربی و حتی شمالی همه روزه به وفور اتفاق می افتد.
البته هیچ نهادی تاکنون برآورد دقیقی از میزان قاچاق سوخت به دلیل ارزانی بیش از حد آن ارائه نکرده است اما طی دو ماه گذشته براساس اخبار رسمی ۲ فروند کشتی حامل مواد سوختی قاچاق در آب های خلیج فارس کشف شده است و کسانی که در امر مبارزه با قاچاق فعالیت می کنند می دانند آنچه کشف می شود غالباً بخش ناچیزی از حجم انبوه کالای قاچاق است که از دید ماموران دولتی مخفی است.
نگرانی عمده یی که مردم و مسوولان از واقعی شدن نرخ بنزین دارند تاثیر مستقیم و فوری آن به عنوان یک کالای اساسی در سایر زمینه ها به خصوص حمل ونقل عمومی است که این امر با یک برنامه ریزی دقیق و سنجیده قابل کنترل است و حتی اگر به آژانس ها، تاکسی ها و خودروهای خطی، بنزین مجانی هم داده شود چندان رقم بالایی را در مقایسه با قاچاق مواد سوختی و افزایش بی رویه مصرف بنزین در کشور به خود اختصاص نخواهد داد، اما موضوع مهم، برنامه ریزی و کنترل و نظارت دقیقی است که باید دستگاه های متولی امر به طور جدی در آن سرمایه گذاری و صرف وقت کنند.
نظام مدیریتی کشور یک بار برای همیشه، باید قیمت واقعی بنزین و سایر مواد سوختی را با لحاظ کردن همه عوارض و جوانب آن اعلام کرده و تبعات آن را بپذیرد تا همه ساله مردم به بهانه افزایش درصد ناچیزی به قیمت بنزین مواجه با تورم غیرقابل پیش بینی نشوند، البته این تبعات با برنامه ریزی دقیق و اطلاع رسانی کامل به حداقل خواهد رسید.
مجلس و دولت به راحتی می توانند با کار کارشناسی بخش های حمل و نقل عمومی و کشاورزی و صنعتی را به طور کامل تحت پوشش سوخت یارانه یی قرار دهند و از این ابزار به عنوان یک سیاست تشویقی موثر در جهت افزایش تولید و حتی بهبود حمل ونقل و ترافیک بهره گیرند.
اما ایجاد یک عزم ملی و اطلاع رسانی شفاف و جلب همکاری و مساعدت مردم امری اجتناب ناپذیر است که تجربه های مختلف نظام بر این توانایی گواهی می دهد. البته دولت های مختلف به دلیل پرهیز از نارضایتی شدید مردم همواره در این موضوع دست به عصا راه رفته اند و به رغم این که سال ها است دیدگاه های کارشناسی بر نادرستی روش پرداخت بی قید و شرط یارانه در امر سوخت صحه گذاشته اما ملاحظات سیاسی و جانبی همواره این امر را تحت الشعاع قرار داده است. اگر آثار تدریجی سلب اعتماد عمومی را نسبت به کارآمدی نظام اسلامی لحاظ کنیم قطعاً این تبعات کوتاه مدت بسیار کم ضررتر خواهد بود.
دولتی که مدعی دفاع از حقوق مردم و اکثریت محروم جامعه است نباید اجازه دهد ذخایر و سرمایه های ملی آنان با استفاده از یارانه پرداختی از بودجه عمومی در شبکه های قاچاق و باک های بنزین دهک های درآمدی بالا دود شده، یا منشاء ثروت های بادآورده یی برای قاچاقچیان شود یا در تابستان و زمستان بدون کمترین ملاحظه یی مورد اسراف و تبذیر مردم عادی قرار گیرد.
مجلس و دولت متاسفانه در تعیین قیمت واقعی بیش از آنکه به ملاحظات اقتصادی و مصالح ملی بیندیشند به نظر می رسد این کار را بر عهده یکدیگر گذاشته اند تا در اقبال و آرای مردم به آنان خدشه یی وارد نشود در حالی که اگر برای توده مردم اطلاع رسانی شفاف صورت گیرد، به طور یقین مردم عوارض کوتاه مدت آن را به بهای رشد معقول اقتصادی و جلوگیری از هرز رفتن سرمایه های ملی به سهولت می پذیرند، حتی اگر ضرورت پیدا کند این کار را به قیمت پرداخت یارانه مستقیم به مردم (که اقدامی حیاتی است) انجام دهند، تا کشور برای همیشه از خطرات ناشی از آن مصون شود.
ضمن اینکه تکیه بر منابع نفت و گاز برای درازمدت اقتصاد کشور را به نحو شکننده یی زمین گیر خواهد کرد. امید است که این افتخار ملی (ساماندهی قیمت مواد سوختی و واقعی کردن آن) با همه ملاحظات جانبی آن برای این مجلس و دولت در تاریخ کشورمان ثبت شود.

سیدشهاب‌الدین چاوشی
عضو هیات علمی دانشگاه

منبع : روزنامه اعتماد