دست اهریمن

وجــودی كـه از زمـان تشكیل دولت حامد كرزای در افغانستان بودجه ای بالغ بر یك مـیـلـیـارد دلار بـرای مبارزه با كاشت و تجارت مواد مخدر در ایـن كـشـور اخـتـصـاص یـافـته است، اما پاره ای بدشانسی ها همراه با سوء مدیریت در این زمینه، دست به دست هم داده تا پیروزی نهایی در مبارزه بی امان بــا ســوداگــران مـرگ، بـا یـك شكست تلخ همراه باشد. به عبارت دیگر، برخلاف پیش بینی های صورت گرفته مبنی بر كاهش۴۰ درصدی كاشت مواد افیونی تا پایان سال جاری میلادی، گویا وزرای دولت حامد كرزای همراه با مقامات آمریكایی در تلاشند تا زمینه را طوری آماده سازند كه افكار عمومی به همین دستاورد اندك در زمینه مبارزه با كاشت و تجارت مواد مخدر در افغانستان، رضایت دهند. بسیاری طبیعت را مقصر اصلی می دانند كه تا این حد در كشور مصیبت زده افغانستان سخاوت به خرج نداده است. در واقع، بارندگی های یك سال اخیر برای نسل فعلی این كشور مسبوق به سابقه نبوده است. بنا بر گزارش رسمی سازمان ملل متحد، در سال جاری میلادی میزان برداشت تریاك از یك هكتار زمین نسبت به سال گذشته به مراتب بیشتر بوده است. همین امر امیدهای پرزیدنت كرزای را در این زمینه كاملاً بر باد داده است. این در حالی است كه مقامات افغانی همواره تلاش می كنند نیمه پر لیوان را به نمایش بگذارند. آنها برای این منظور به راه اندازی مؤسسات و نهادهایی نظیر وزارتخانه جدید مبارزه با مواد مخدر و كاهش سطح زیركشت مواد مخدر در كشور اشاره می كنند تا از این طریق مقداری از فشارهای موجود بكاهند.البته نباید فراموش كرد كه پیشرفت هایی نیز در این زمینه صورت گرفته است. برای مثال، در سال گذشته سطح زیركشت تریاك در این كشور ۱۳۱ هزار هكتار بود، اما امسال براساس گزارش رسمی سازمان ملل متحد میزان سطح زیركشت در ۳۴ استان این كشور به طرز قابل ملاحظه ای رو به كاهش نهاده است، اگر چه میزان این كاهش دقیقاً مشخص نشده است. آیا با وضع فعلی افغانستان این دستاوردها پایدار باقی خواهند ماند؟ با وجودی كه سال گـذشته مقامات دولتی برای تشویق و ترغیب كـشـاورزان بـه منظور عدم كشت خشخاش و استفاده از كشت جایگزین، وعده و وعیدهای فراوان و رنگارنگی به آنها دادند، ولی به گفته كشاورزان، در عمل چیز زیادی عاید آنها نشده است. برای مثال، با وجودی كه ارزش محصول خشخاش این سرزمین در سال گذشته معادل ۶۰۰ میلیون دلار برآورد شده است، ولی تنها ۳۸۰ میلیون دلار به كل كشاورزان خشخاش كار افغانی برای گذران و امرار معاش پرداخت گردیده است. مقامات و كارشناسان غربی معتقدند كه طرح های جایگزین امرار معاش در افغانستان باید بر ایجاد زیرساخت های پایدار كشاورزی متمركز باشد كه آن هم البته نیازمند یك دهه یا بیشتر سرمایه گذاری مداوم است.از سوی دیگر، با وجودی كه برخی طرح ها نظیر كار در اِزای دریافت دستمزد نقدی برای بازداشتن كشاوزان افغانی از كشت خشخاش، به صـورت كـوتـاه مـدت در بـرخـی ولایـات اصلـی تولیدكننده مواد مخدر به اجرا گذاشته شده است، اما متأسفانه اجرای این طرح برای نمونه در ایالت هــلــمـنــد كــه مـجــری آن شــركــت كـمــونـیـكــس Chemonics) (بود، با فاجعه انسانی روبرو شد، زیرا در ماه مه سال جاری افراد مسلح با حمله به مقر این شركت ۱۱ نفر را كشتند. این امر موجب گردید تا شركت مزبور با وجود استخدام بیش از ۱۴ هزار نفر از كشاورزان منطقه، فعالیت خود را به حال تعلیق درآورد. همچنین با وجود آنكه هویج امرار معاش جایگزین، با موفقیت های نسبی در افغانستان همراه بوده، ولی چماق پاكسازی كشت خشخاش از وضعیت مناسبی برخوردار نبوده است؛ به طوری كه مـقـامـات مـسؤول تنها موفق شده اند هر هكتار زیركشت خشخاش را با هزینه ای گزاف بالغ بر ۱۰۰ هزار دلار پاكسازی كنند. این امر نشان می دهد كه آنها نه تنها در این زمینه موفق عمل نكرده اند، بلكه حتی عمده بودجه اختصاص یافته به این امر را به جیب زده اند. اما در مقابل این ناكامی ها، مقامات افغانی در زمینه ایجاد اختلال در زنجیره قاچاق مواد مخدر تا حدودی موفق عمل كرده اند. برای مثال، از اوایل سال گذشته میلادی تاكنون، نیروهای مبارزه با مواد مخدر افغانی صدها تُن مواد مخدر را ضبط و توقیف كرده اند، هرچند برداشت ۴۲۰۰ تن مواد مخدر در سال گذشته از مزارع كشت خشخاش، این موفقیت را به شدت تحت الشعاع قرار داده است. آنچه كه در حال حاضر مقامات افغانی برای مبارزه جدی با كشت خشخاش در كشور به آن دل بسته اند، پیشرفت در زمینه تأسیس دادگاه های ویـژه مـبـارزه بـا مـواد مـخـدر و زنـدانـی كـردن قاچاقچیان است. تاكنون آموزش و تعلیم قضات، بازجویان و بازپرسان این قبیل دادگاه ها پایان یافته و تأسیس دادگاه های جنایی نیز در شرف تكمیل است. اولین موج بازداشت ها نیز امیدواركننده به نظر می رسد. در هر صورت، موفقیت یا ناكامی دادگاه های مذكور نقش تعیین كننده ای در تداوم مبارزه با مواد مخدر در این كشور جنگ زده دارد، اگرچه موج رسوایی های مربوط به مواد مخدر و فساد اداری تا سطح روِسای پلیس و فرمانداران و حتی اعضای كابینه دولت این كشور نیز كشیده شده است.

منبع : ماهنامه اقتصاد ایران