دی ۸ در مقابل جی ۸

طی روزهای گذشته قاره کهن میزبان دو نشست مهم بین‌المللی بود. یکی در هوکایدوی ژاپن و دیگری در کوالالامپور مالزی. یکی سران ۸ کشور صنعتی شامل آمریکا، ژاپن، روسیه، فرانسه، انگلیس، کانادا، ایتالیا و آلمان و دیگری سران ۸ کشور اسلامی در حال توسعه متشکل از ایران، ترکیه، پاکستان، بنگلادش، اندونزی، مالزی، مصر و نیجریه.
یک نشست دیگری نیز در مالی آفریقا برگزار می‌شود با عنوان نشست فقرا که این نشست در مخالفت با نشست کشورهای صنعتی برگزار شد.
ضریب امنیتی بسیار بالایی برای برگزاری دو نشست سران دی ۸ و جی ۸ اتخاذ شده، منتها در خبر‌ها گویا در هوکایدوی ژاپن این ضریب بیشتر بوده است. در حالی که هیچ خبری از تظاهرات مخالفت‌ها با برگزاری نشست در مالزی دیده نمی‌شود، در ژاپن از چند روز پیش از برگزاری این نشست مخالفان جهانی‌سازی خود را به منظور تظاهرات گسترده برای استقبال ملی از سران جی ۸ آماده کرده بودند.
هزاران نفر با برپایی تظاهرات گسترده اعتراض‌آمیز به استقبال سران ۸ کشور صنعتی می‌رفتند.
تظاهرکنندگان با در دست داشتن پارچه‌نوشته‌هایی با شعار مرگ بر امپریالیسم، انحلال گروه جی ۸، اتخاذ فوری تدابیری برای بحران گرم شدن زمین و مبارزه با فقر و گرسنگی در جهان را خواستار شدند. تظاهرات به درگیری پلیس با معترضان و بازداشت شماری منجر شد. پارسال هم نشست گروه جی ۸ در آلمان با تظاهرات گسترده مخالفان جهانی‌سازی همراه بود.
● نشست جی ۸
سران کشورهای این گروه، هر ساله یک نشست برگزار می‌کنند. در حقیقت گروه ۸ در تلاش برای پاسخ دادن به یک بحران پدید آمد. بحران نفتی و از هم‌پاشیدگی نظام تبادل ارز در اواسط دهه‌ ۷۰، منجر به بحرانی در اقتصاد جهانی شد که کشورهای بزرگ صنعتی را به فکر مقابله با آن انداخت.
پس از این بود که والری ژیسکار دیستن، رئیس‌جمهور وقت فرانسه و هلموت اشمیت، صدراعظم وقت آلمان برای غلبه بر بحران دست به اقدامی بین‌المللی زدند و ایده تشکیل چنین گروهی را در پیش گرفتند.
اجلاس گروه ۸ نهادی بین‌المللی به شمار نمی‌رود. این گروه فاقد سازمان مدیریتی است و قطعنامه‌های این اجلاس الزام‌آور نیست. اجلاس سالانه‌ را کشور میزبان سازماندهی می‌کند و ریاست آن را به عهده می‌گیرد.
خب سوالی مطرح می‌شود که این سران برای چه دور هم جمع می‌شوند؟ نشستی که قطعنامه آن الزام‌آور نیست، برای چه برگزار می‌شود؟ در حالی که دغدغه‌های دهه‌های ۶۰ و ۷۰ نیز در میان نیست.
مهم‌ترین محورهای مورد بررسی در این نشست ۲ روزه که به ریاست یاسوئو فوکودا، نخست‌وزیر ژاپن برگزار ‌شد، افزایش جهانی دما و تغییرات آب و هوایی، افزایش تولید نفت خام و خواربار در بازارهای جهانی بود. علاوه بر ۸ کشور صنعتی برخی سران کشورهای آفریقایی نیز در این اجلاس حضور داشتند.
گرمایش جهانی (معروف به پدیده گازهای گلخانه‌ای) اصلی‌ترین موضوع مورد بررسی در این نشست اعلام شده بود. ولی گویا حاشیه‌های این نشست و دیدار‌های سران با یکدیگر مهم‌تر از خود نشست بوده است. این موضوع نیز فراموش نشود که آمریکا بزرگ‌ترین آلوده‌کننده هواست که همیشه ساز مخالف می‌زند. یکی از دیدار‌های حاشیه‌ای این نشست دیدار و گفتگوی روسای جمهور آمریکا و روسیه بود.
بوش در حاشیه این نشست با مدودف، همتای تازه‌وارد خود گفتگو کرد. تلاش برای برگزاری دیداری صمیمی و نبود هیچ اختلاف از ویژگی این دیدار بود. ولی منافع ملی در این دیدار‌ها و در این سطح حرف اول را می‌زند و مدودف بار دیگر بر مخالفت خود با استقرار سامانه دفاع موشکی در اروپای شرقی تاکید کرد.
مدودف گفت مخالف استقرار سامانه دفاع موشکی آمریکا در لیتوانی است. دیمیتری مدودوف در دیدار با بوش، به وی گفت استقرار موشک‌های آمریکایی در لیتوانی هرگز پذیرفتنی نیست.
روسیه به عنوان مخالف اصلی استقرار چنین سامانه‌ای بر این باور است تهدید علیه آمریکا وجود ندارد و فقط بهانه‌ای برای کنترل سیستم‌های موشکی روسیه است.
موضوع هسته‌ای ایران نیز در گفتگوی دو طرف مطرح شد که مدودف پیش از سفر به ژاپن به صراحت اعلام کرده بود: رفتار دوگانه غرب در قبال ایران برای وی قابل درک نیست مدودیف تصریح کرد: من نمی‌توانم بپذیرم غرب از یک سو ایران را به مذاکره فرا بخواند و همزمان تحریم‌های جدیدی ضد این کشور وضع کند.
● و اما گروه دی ۸
این گروه متشکل از ۸ کشور عمده و در حال توسعه اسلامی ‌شامل جمهوری اسلامی ‌ایران، ترکیه، پاکستان، بنگلادش، اندونزی، مالزی، مصر و نیجریه است. این گروه، اتحادیه‌ای اقتصادی است که در سال ۱۹۹۷ میلادی به ابتکار نجم‌الدین اربکان نخست‌وزیر وقت ترکیه با هدف ارتقای نقش کشورهای در حال توسعه اسلامی ‌در موضوعات مهم بین‌المللی و جهانی تاسیس شد و نخستین نشست سران خود را با هدف تقویت بنیه اقتصادی مسلمانان در همان سال در استانبول برگزار کرد. کشورهای عضوگروه دی ۸ با ۹۰۰ میلیون نفر جمعیت، حدود ۱۴ درصد جمعیت جهان را در خود جای داده‌اند.
در این نشست روسای کشورهای عضو گروه دی ۸ در ششمین نشست خود راه‌های افزایش همکاری‌های کشورهای عضو، بررسی مهمترین مسائل منطقه‌ای و جهانی و نیز برنامه همکاری‌های اقتصادی کشورهای عضو در دهه دوم هزاره سوم میلادی را در دستور کار خود قرار دادند.
مهم‌ترین ویژگی این گروه این است که هر ۸ کشور در ویژگی اسلامی بودن مشترک هستند؛ به همین علت به نظر می‌رسد این نشست از یکپارچگی و انسجام بیشتری برخوردار است.
از منظری دیگر نشست گروه دی ۸، نمایش نوعی از مدیریت منطقه‌ای است. کشورهای عضو گروه دی ۸ با اتخاذ راهکارهای مبتکرانه در مواجهه با چالش‌های جهانی باید بتوانند در وضع موجود، رویکرد ثالثی را بین انزوا و مطیع قدرت‌های جهانی شدن، ایجاد و عملی کنند.
در دنیای کنونی، حرکت‌های فردی و تکتازانه در عرصه اقتصادی، پاسخگو نیست؛ بر همین اساس، اتحادیه‌های منطقه‌ای در حوزه‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، در حال شکل‌گیری است.
هر چند نمی‌توان گفت گروه دی ۸ از ابتدای شکل‌گیری تا امروز، در دستیابی به اهداف خود کاملا موفق بوده است، اما در عین حال، شکل دادن به اتحادیه و نهادینه کردن آن و ایجاد انگیزه برای کشورهای دیگر برای اقدامات مشابه یا پیوستن به این گروه، نشان‌ می‌دهد در مجموع، حرکتی موفق و مثبت بوده است و می‌تواند با مدیریت غلطی که در حال حاضر در سطح جهانی اعمال می‌شود، مقابله کند.

محمدعلی احمدنیا

منبع : روزنامه جام‌جم