به نیازهای عاطفی فرزندتان پاسخ بدهید

پدر یا مادر خوبی بودن خیلی چیزها را دربرمی گیرد. این كار طولانی ترین فهرست وظایف شغلی را كه تاكنون نوشته شده از آن خود خواهد كرد.
والدین به نیازهای جسمانی فرزندان شان توجه می كنند. مطمئن می شوند غذا خورده اند، لباس شان مناسب است، به بهداشت و نظافت آنها رسیدگی می كنند و از آنها در برابر بیماری و جراحت محافظت می كنند. با ایجاد محدودیت ها، انتقال آگاهی ها و ارزش ها و پیشنهاد و نصیحت به فرزندان جهت و راهنمایی می دهند. پدر و مادرها آموزش می دهند هم با معلمی كردن و هم با گرفتن نقش الگو. كمك می كنند فرزندان شان در دنیای خارج از خانه با كنترل روابط شان با هم سن وسال های خودشان و بزرگترهای بیرون از خانواده راهشان را پیدا كنند. بیرون از خانه با اطمینان یافتن از اینكه معلم ها، مربیان و سایر بزرگسالانی كه با فرزندشان در ارتباطند با او رفتار منصفانه ای دارند، از او حمایت می كنند.
تمام چنین عملكردهایی مهم هستند. اما شاید مهمترین كاری كه پدر و مادرها باید برای فرزندان شان بكنند پاسخ دادن به نیازهای عاطفی او است. منظور فقط آرام كردن او وقتی گریه می كند یا ترسیده، نیست. پاسخ دادن به نیازهای عاطفی فرزند مستلزم واكنش نشان دادن به روش های گوناگونی است كه منجر به رشد عاطفی او شود.
فرزندتان باید بتواند سوخت عاطفی را از شما جذب كند تا از نظر روانشناختی سالم و شاد بار بیاید. این نقش برای شما پدران و مادران مانند شمشیر دولبه است. از طرفی وابسته بودن حس شگفت انگیزی با خود دارد اما از طرف دیگر این وابستگی ممكن است بسیار تحلیل برنده باشد. برخلاف سایر روابط زندگی تان كه می توانید به دیگران بگویید «من دیگه واقعا نمی تونم وابسته باشم. دیگه خسته شدم» وقتی موضوع رابطه با فرزند است هیچ وقت آن قدر آزاد نیستید كه چنین حرفی بزنید. این مسئله در مورد پدر و مادرهای مطلقه یا بیوه سخت تر است. پدر و مادرهایی كه با هم زندگی می كنند حداقل هرازچندی می توانند كارها را به یكدیگر واگذار كنند. یكی از علت های اینكه پاسخ دادن به نیازهای عاطفی فرزند ممكن است خیلی تحلیل برنده باشد این است كه معمولا باید انرژی زیادی فقط صرف فهم نیازهای او شود. وقتی فرزندتان عواطف خود را بی محابا بروز می دهد وقتی كه افتاده و گریه می كند یا از كابوسی كه دیده مضطرب است خیلی آسان است كه حدس بزنید از شما چه می خواهد. اما هنگامی كه مطمئن نیستید باید چه بكنید درك اینكه نیازهای عاطفی او همین طور كه به دوران بلوغ می رسد تغییر می كند كمك خواهد كرد بفهمید بهترین واكنش كدام است. به عبارت دیگر، كلید پدر یا مادر حساس به عواطف بودن، فهم رشد عاطفی فرزندتان است. همیشه در هر مرحله رشد، پرسشی اساسی هست كه باید از خود بپرسید. اگر متوجه سئوال خاص مربوط به هر دوره بشوید و بدانید چرا در این موقع چنین سئوالی مطرح است بهتر می توانید آنچه فرزندتان از شما می خواهد را تصور كنید. كارهای مشخصی كه انجام می دهید از وضعیتی به وضعیت دیگر متفاوت است. اما در ادامه به راهنمایی های عمومی رشد كه باید در ذهن داشته باشید اشاره می شود.
●نوزادی
هنگامی كه فرزندتان نوزاد است نیازهای عاطفی اش حول حس امنیت می چرخد. لازم است نوزاد احساس كند دنیا جای امنی است و اتفاقات غیرمنتظره ای كه برای او رخ می دهند خوشایند هستند. این حس را با خونسرد، آرامش بخش، پیش بینی پذیر و بامحبت بودن به او بدهید. وقتی او نوزاد است و نمی دانید چه باید بكنید از خود بپرسید: چه می توانم بكنم كه فرزندم احساس امنیت بكند
●وقتی به راه می افتد
هنگامی كه فرزندتان از نوزادی به این مرحله وارد می شود نگرانی عاطفی او از امنیت به استقلال تغییر می كند. حسی در او نسبت به خودش ایجاد می شود كه فردی مستقل است كه می تواند برای خودش تصمیم بگیرد. می داند چه می خواهد یا حداقل خودش این طور فكر می كند و نمی خواهد شما یا هیچ كس دیگری مداخله كنید. كودك نوپا باید احساس كند اختیاردار خودش است. نقش شما كمك به كودك است كه احساس كند اختیار دارد بدون آنكه واقعا اقتدار پدرانه یا مادرانه خود را كنار بگذارید. اگر نمی دانید چطور به نیازهای كودك نوپای خود پاسخ دهید از خود بپرسید: چه می توانم بكنم كه فرزندم در كارهایش بیشتر احساس اختیار بكند .
●پیش از دبستان
وقتی بچه ها هنوز به مدرسه نرفته اند شروع به یادگیری درباره دنیای بیرون از خانه می كنند و می خواهند خودشان را در جامعه بزرگ تر به صورت افراد بالغ نشان بدهند.
به رغم این رویاپردازی ها و فانتزی ها، بچه ها در دوران پیش از دبستان احساس كوچكی و بی قدرتی می كنند و می دانند كه شكاف عمیقی بین آنچه می خواهند با آنچه توانایی اش را دارند هست. روزی شنیدم كودك پنج ساله ناامیدی كه از میان ازدحام بزرگسالانی كه جلوی دید او را گرفته بودند به پدرش شكایت كرد كه «دنیا را برای آدم بزرگ ها ساخته اند.» نقش شما این است كه در این سن به فرزندتان كمك كنید تا احساس كند رویای او برای آدم بزرگ بودن دست یافتنی است. وقتی كودك شما بین ۴ تا ۶ سال دارد از خود بپرسید: چه می توانم بكنم كه فرزندم بیشتر احساس بزرگ بودن بكند
●سال های دبستان
هنگامی كه فرزندتان به دبستان می رود فرض بر این است كه باید مجموعه ای عظیم از چیزهای مختلف را یاد بگیرد. نه فقط مهارت های درسی كه مهارت های فوق برنامه و مهارت های اجتماعی را هم باید یاد بگیرد. كودك سعی می كند بفهمد چگونه باید شاگرد خوبی باشد، چگونه میان سایر دانش آموزان محبوب شود، چگونه باید هر كاری را از جدول ضرب تا دوچرخه سواری و كمك در شستن ظر ف ها یاد بگیرد. می داند كه مردم معلمش، هم شاگردی ها، دوستانش و پدر و مادرش اغلب در حال ارزیابی عملكرد او هستند. در این مرحله چه باید بكند كودك در این سن نیاز دارد كه احساس شایستگی بكند. نقش شما این است كه كمك كنید تا تشخیص بدهد چه كارهایی را خوب انجام می دهد و برای پیشرفت در كارها می خواهد و نیاز دارد كه كارها را خوب یاد بگیرد. وقتی كودك این سنی دارید باید از خود بپرسید چه می توانم بكنم كه فرزندم احساس توانایی بیشتری بكند
●اوایل نوجوانی
وقتی فرزندتان به نوجوانی می رسد، حدود ۱۲سالگی، دوباره نیازهای عاطفی اش تغییر می كند. نیازهای عاطفی نوجوان ۱۳۱۲ساله در بسیاری جهات به موازات آنچه وقتی تازه به راه افتاده بود تغییر می كند هنگامی كه ذهن او درگیر استقلال بود. اما نیازهای نوجوانان در جنبه های مهمی متفاوت است. او می خواهد استقلال داشته باشد اما آنچه مورد نظر او است نسبت به قبل بیشتر روانی است. فرزندتان می خواهد فردی متمایز از شما از نظر روانی و عاطفی باشد كسی با باورها، ارزش ها و عقاید مخصوص به خودش. نقش شما كمك به او است تا بیشتر فرد مستقلی باشد بدون آنكه روابط تان با او خشك و جدی شود. البته نباید رفتار طعنه آمیزی هم داشته باشید اگرچه مسئله رشد عاطفی در این مرحله این است كه نوجوان به شما احساس وابستگی نكند. شما نقش مهمی در كمك به رشد استقلال او دارید. وقتی فرزندتان به دوران نوجوانی می رسد سئوال از خودتان این است: چه می توانم بكنم كه فرزندم احساس استقلال بیشتری بكند
●سال های بعدی نوجوانی
هنگامی كه نوجوانان به ۱۵ یا ۱۶ سالگی می رسند درباره خودشان كه چه كسی هستند و می خواهند به كجا برسند عمیق تر فكر می كنند. همان مواردی كه نیازهای عاطفی كودك نوپا است احساس اختیار داشتن و به صورت نیاز عاطفی سال های پیش از دبستان ظهور می كند. احساس بزرگ شدن نیازهای عاطفی نوجوانان كوچك تر احساس اختیار داشتن در نیازهای عاطفی نوجوانان بزرگتر پدیدار می شود. احساس بزرگ شدن نقش شما این است كه كمك كنید نوجوان تصویری از كسی كه اكنون هست و آنچه بعدا می خواهد شود بسازد. در این مرحله از رشد عاطفی فرزندتان پرسش ذهنی شما باید این باشد: چه می توانم بكنم كه فرزند نوجوانم خودش را بهتر درك كند
احساس امنیت، اختیار داشتن، بالغ بودن، توانا بودن، استقلال و آگاهی نسبت به خود چیزهایی هستند كه در هر مرحله از زندگی احساس خوبی به آدم می دهند. اما هر یك از این دلمشغولی ها در بعضی دوره های رشد از بقیه برجسته تر می شوند. اگر این مراحل رشد عاطفی را در ذهن داشته باشید فرزندتان كمتر شبیه به یك چیستان عاطفی می شود و این توانایی را به شما می دهد كه پدر یا مادر پاسخگوتری باشید.

دكتر لورنس استینبرگ
ترجمه: نوشین دیانتی

منبع : روزنامه شرق