خودسوزی ؛ رهایی از رنج همراه با پشیمانی میان شعله ها

خودکشی فریادی است برای کمک که از گلوی انسانی برمی خیزد، خودکشی پیش از آن که استقبال از مرگ باشد گریز از واقعیتهای زندگی است ، خودکشی مرگ یک انسان نیست بلکه مرگ دردناک یک زندگی است ، پایان زندگی زنانی که پس از سالها صبر و انتظار در سیاهی ها و تلخیهای زندگی جز خودکشی طریق دیگری را برای رهایی نمی یابند و در این میان خودسوزی زنان یکی از غم بارترین پرده های زندگی زنان است و زنانی که به این کار دست می زنند در واقع دردآورترین راه خودکشی را برگزیده اند تا با کمک آتش مظلومیت خود را به همگان ثابت کنند .خودکشی و بدترین شکل آن خودسوزی ، حاصل تعارض فرهنگی درون یک نظام اجتماعی است و این روند در سالهای اخیر به خصوص در شهرهایی مانند ایلام و کرمانشاه به صورت یک معضل اجتماعی تقریبا غیر قابل پیشگیری و کنترل درآمده است . در بیمارستانهای این شهرها هر روز فریادهای جگر سوز دختران و زنان سوخته و رنجوری به گوش می رسد که در حصاری تنگ و خاموش با چهره و بدنی مچاله شده و غیر قابل تشخیص مرگ را لحظه شماری می کنند . در این مناطق زنان از ابتدایی ترین حق خود که همان انتخاب همسر است محروم هستند و دیگران نظرات خود را بر آنها تحمیل می کنند، اگرچه مشکلات اقتصادی ، فقرو معضلات اجتماعی به تنهایی عامل اصلی خودسوزی در میان دختران و زنان نیست اما به سادگی هم نمی توان از آن گذشت و هر چه شعار بدهیم فقر دلیل اصلی خودسوزی نیست اما به هر حال در گرایش به این امر بی تاثیر هم نیست .
مبارزه با تقدیر شوم
نگین - الف دختر ۱۷ ساله که چند روزی است در یکی از بیمارستانهای کرمانشاه بستری است ، ماجرای تلخ و غم انگیز زندگی خود را اینگونه بر زبان می آورد : ما پدر نداشتیم و مادرم نیز بسیار مریض و رنجور بود ، برادر بزرگترم می خواست به زور مرا به پسر عمه ناتنی ام شوهر دهد اما من زیر بار نمی رفتم ، سرانجام فامیل های پسر من و خانواده ام را تهدید کردند که اگر جواب رد بدهیم ، آبرویمان را خواهند برد ! شما نمی دانید اینجا اگر کسی دختری را تهدید کند دیگر همه چیز تمام می شود ، هیچ چاره ای نداشتم، باید خود را می سوزاندم تا برای همیشه راحت شوم ! و چند روز بعد دست سرد بی عدالتی شعله های هستی این دخترک معصوم را برای همیشه خاموش کرد .
علل و انگیزه خودسوزی
برای یافتن علل و انگیزه هایی درباره خودسوزی ، اظهارات متفاوتی وجود دارد ، برخی خودسوزی را نشانه افراطی ترین وجه استیصال و درماندگی می دانند که به شکل فجیعی اتفاق می افتد ، به این معنی که شخص در مقابله با مشکل موجود در زندگی اش ، کاملا مستاصل و درمانده شده و تنها راه نجات را خودسوزی دانسته است و چون برخی از دختران و زنان در موقعیت پایین تری نسبت به مردان دارند اکثرا برای خودکشی از روش خودسوزی که یک وجه استیصال آمیز از رفتار زنانه است ، اقدام می کنند . این در حالی است که بسیاری از افراد به خصوص زنها که بیشتر تحت تاثیر مشکلات روانی قرار گرفته و بسیار سریعتر عکس العمل نشان می دهند، براحتی نیز تحت تاثیر این احساسات دست به خودسوزی می زنند ، اما واقعیت این است که این زنان و دختران خواهان مرگ نیستند بلکه آنها تنها خواهان درک و جلب محبت دیگران هستند ، آنها از اطرافیان و خانواده خود فقط همدردی و همدلی را تمنا می کنند .
خودسوزی، راه رهایی از ازدواج اجباری
مدیر کل دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی دلیل روند رو به افزایش خودسوزی در استانهای مرزی کشور را فقر و سطح پایین فرهنگ این خانواده ها دانسته و معتقد است : اکثر زنان و دخترانی که در این شهرها اقدام به خودسوزی می کنند دارای بیش از ۵ فرزند بوده و مسائل مالی و اقتصادی بسیار به آنها فشار می آورد همچنین ازدواجهای تحمیلی و اختلافات خانوادگی از دلایل مهم دیگر بروز این معضل اجتماعی هستند. دکتر هادی معتمدی معتقد است : اکثر افرادی که در این شهرها اقدام به خودسوزی می کنند از ازدواجهای اجباری ، فقر و محدودیت هایی که خانواده برای آنها ایجاد کرده رنج می برند و زمانی که عرصه را بر خورد تنگ می بینند به این عمل مبادرت می ورزند .
همچنان اسیر سنت های قبیله ای
در مناطقی که هنوز قوانین قومی - قبیله ای فراتر و با قدرت تر از قوانین قضایی حکمرانی می کنند، فقر فرهنگی حاکم، عامل عمده تضییع حقوقی زنان و نادیده انگاشتن حقوق انسانی و اجتماعی آنها است.هنوز پدیده ازدواج اجباری و قتل های ناموسی در برخی استانهای کشور رایج است، آزارهای جنسی ممکن است از جانب همسر باشد و یا غیر همسر، در قالب ازدواج مشروع یا نامشروع ، ممکن است بصورت قاچاق جنسی باشد که در دنیا حدود ۲ میلیون نفر در سال از این معضل رنج می برند و یا رفتارهای مردسالارانه، خودخواهانه و از باب ارضای نامتناهی مسائل جنسی باشد.
مشاور استاندار خوزستان چندی پیش با ارایه آماری از ازدواج های اجباری و سوءاستفاده جنسی دختران به خبرنگار اجتماعی خبرگزاری مهر می گوید: تنها در یک قبیله در فاصله یکماه ۴۳ مورد قتل ناموسی گزارش شده است.مشاور استاندار سیستان نیز به قتل هایی اشاره می کند که در آنها زنان و دختران به بهانه صیانت از ناموس توسط افراد خانواده به قتل می رسند اما در مواردی نه چندان اندک مقتولان سوزانده می شوند تا قتل، خودسوزی به نظر آید و قاتلان را از مجازات قانونی برهاند.وی همچنین به طور خاص به قتل زنان ایرانی که حاضر نشدند با شوهران افغان خود به افغانستان بودند اشاره می کند.وجود پدیده هایی چون قتل های ناموسی و ازدواج های اجباری، نشات گرفته از فرهنگ به جا مانده از اعصار گذشته است که مواجهه با آن در حقیقت مقابله با یک فرهنگ و سنت است.این خشونت ها در بسیاری از کشورها از جمله پاکستان، اردن، مصر، کشورهای حوزه بالکان و ... نیز رایج است، گزارش ها حاکی از آن است که در اکثر نقاط دنیا، زنان در سیطره آزارهای روحی و جسمی قرار دارند و تلاشهای انجام گرفته در زمینه رفع تبعیض علیه زنان تاکنون ناموفق بوده است. کارشناسان معتقدند این افراد آسیب دیده به دلایل مختلف از جمله فشارهای فرهنگی، وحشت از انتقام، نبود حمایت اجتماعی، اقتصادی و خانوادگی، از ابراز و اعلام آن امتناع ورزیده و راهکارهای قانونی پیگرد آن را نیز دنبال نمی کنند.در همین زمینه فتوای مراجع عظام نیز نشان می دهد که این بزرگان موافقت دختر هنگام عقد یک ضرورت در قوانین اسلامی می دانند و در صورتی که دختر بالغه، عاقله و رشیده باشد انتخاب همسر با خود اوست و ازدواج بدون رضایت دختر جایز نیست و هیچ کس حق ندارد دخترش را مجبور به ازدواج با شخص خاصی کند، همانگونه که تحصیل اذن پدر دختر باکره در ازدواج وی شرط است.
ضرورت اصلاح فرهنگهای بومی و نگرش نسبت به زنان
در این بین آنچه ضروری است اصلاح برخی فرهنگهای بومی و تغییر نوع نگرش قشرهایی از جامعه در کنار اصلاح قوانین است، این نوع جرایم علاوه بر جنبه های عمومی جرم، به دلیل جریحه دار کردن احساسات مردم و بروز بی نظمی در جامعه باید مورد پیگیری و برخورد قانونی قرار گیرد. زیرا تا زمانی که در نهادهای خارج از خانواده خشونت رایج باشد، نباید به توقف و مهارآن در درون خانواده ها امیدوار بود. این امر امکان پذیر نیست مگر با وضع قانون جدید برای مقابله با آن که بتواند پاسخگوی نیازهای کنونی جامعه باشد.تغییر نگاه جامعه به زن و نگرش زنان نسبت به خود، در سالهای اخیر مهمترین گام در جهت احقاق حقوق زن و رفع خشونت برعلیه آن بوده است که امید است این تغییرنگاه پس از انقلاب اسلامی به زن در همه جای کشور و در استانهایی که در کلاف رسوم سنتی گرفتارند، رواج یابد.مشاور استاندار سیستان نیز به قتل هایی اشاره می کند که در آنها زنان و دختران به بهانه صیانت از ناموس توسط افراد خانواده به قتل می رسند اما در مواردی نه چندان اندک مقتولان سوزانده می شوند تا قتل، خودسوزی به نظر آید و قاتلان را از مجازات قانونی برهاند.سایر اطلاعات همچنین بیانگر این است که در استانهای خراسان و سیستان و بلوچستان چندین هزار دختر ایرانی به مردان افغانی فروخته شده اند. سنت افغانی زن خریدن به جای همسر گزیدن در کنار سنت شبربها و فقر مفرط خانواده هایی که دخترانشان را فروخته اند، تعداد نامعلومی از دختران ایرانی را دچار وضعیت از دست دادن تابعیت ایران کرده است.وجود پدیده هایی چون قتل های ناموسی و ازدواج های اجباری، نشات گرفته از فرهنگ به جا مانده از اعصار گذشته است که مواجهه با آن در حقیقت مقابله با یک فرهنگ و سنت است.به هر حال در بسیاری از موارد افرادی که دارای مشکلات خانوادگی ، عاطفی و یا دوره کودکی بی ثبات و نابسامانی دارند یا در ازدواج شکست خورده و در تحصیل ناکام مانده اند یا معتادانی که خودکشی و خودسوزی را راهی برای خودسوزی است این در حالی است که بر اساس آمار سن عمده خودکشی در ایران بین ۱۵ تا ۲۵ سالگی بوده و با افزایش سن این عمل کاهش می یابد . با وجود همه گفته ها کارشناسان هنوز هم معتقدند که خودکشی و در حاد ترین نوع آن خودسوزی نوعی واکنش فجیع و مرگبار است که اکثر قربانیان آن افرادی با زمینه خانواده ای گسسته و افکاری ناموزون بوده و در زندگی شخصی خود با مشکلات و معضلات بسیاری دست به گریبانند ، هستند .

منبع : خبرگزاری کار ایران ـ ایلنا