پیامدهای جهانی افزایش قیمت نفت

افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی باعث شده دولت های مختلف در سراسر جهان اقدام به اصلاح قیمت فرآورده های نفتی و به طور خاص افزایش قیمت بنزین، گازوئیل و حتی گاز کنند. این اقدامات و تصمیمات نه تنها باعث نارضایتی مصرف کنندگان شده بلکه در مواردی منجر به بروز تظاهرات و ناآرامی های شهری شده است. اکنون نارضایتی از افزایش قیمت سوخت در گوشه و کنار دنیا روز به روز شدت می گیرد.
● اعتصاب های زنجیره ای در کشورهای جنوب اروپا
پس از ماهیگیران فرانسوی و اعتصاب چند روزه آنها در اعتراض به افزایش قیمت گازوئیل، دریانوردان و ماهیگیران اسپانیایی و پرتغالی نیز دست به تظاهرات زده اند. تظاهرکنندگان اسپانیایی تهدید کرده اند در صورتی که دولت این کشور به آنها کمکی ارائه نکند، آنها از ماه ژوئن (خرداد) تمام فعالیت های خود را متوقف خواهند کرد. رانندگان اتوبوس در بلغارستان نیز جمعه گذشته ضمن تظاهراتی تهدید کردند که اعتصاب خواهند کرد. در مسکو نیز حدود یکصد نفر شنبه گذشته در اعتراض به افزایش قیمت سوخت راهپیمایی کردند، این در حالی است که روسیه دومین تولید کننده و صادرکننده نفت در جهان است.
● زیان یک میلیون دلاری الیتالیا
در ایتالیا شرکت هواپیمایی الیتالیا به واسطه افزایش قیمت جهانی نفت،
هر روز یک میلیون دلار زیان متحمل می شود زیرا افزایش قیمت نفت باعث افزایش هزینه این شرکت هواپیمایی شده است. دولت ایتالیا نیز موفق نشده است سهام خود را در این شرکت هواپیمایی به فروش برساند. در شرایطی که پیش بینی می شود مسوولان این شرکت هواپیمایی، گزارشی از زیان های بیشتر آن را اعلام کنند این سوال مطرح است که این وضعیت تا چه زمانی می تواند ادامه داشته باشد؟
● ممنوعیت صادرات بنزین و گازوئیل در قزاقستان
در قزاقستان برای تابستان امسال صادرات بنزین و گازوئیل ممنوع شده است. این تصمیم از اول ژوئن تا اول سپتامبر اجرا خواهد شد. مقامات دولتی قزاقستان هدف این اقدام اجباری را تثبیت بازار داخلی عنوان کرده و افزایش بهای محصولات نفتی را با نابسامانی بازارهای جهانی مرتبط دانسته اند. به گفته مسوولان وزارت انرژی قزاقستان تولید کنندگان محصولات نفتی تلاش زیادی برای افزایش صادرات به خارج به کار گرفته اند و در بازارهای داخلی هم سعی می کنند بیشترین سود ممکن را به دست آورند. ضمناً نقش واسطه ها را نیز در این زمینه نباید فراموش کرد که حتی گازوئیل را هم به خارج از کشور صادر می کنند.
بر اساس آمار رسمی طی چهار ماه نخست سال جاری حدود دویست و هشتاد هزار تن بنزین و گازوئیل از قزاقستان صادر شده که یک و نیم برابر مدت مشابه سال گذشته است. ۸۵ درصد این مقدار سوخت به کشورهای شوروی سابق تحویل داده شده است. این مساله تاثیر جدی بر مناطق مختلف قزاقستان گذاشته و در برخی مناطق قیمت سوخت بین سی تا ۴۰ درصد افزایش داشته است و کمبود سوخت و گرانی آن رانندگان قزاقستانی را بر آن داشته که خواهان افزایش تعرفه های حمل و نقل شوند. تولید کنندگان محصولات کشاورزی هم خواهان افزایش قیمت ها شده اند چون آنها هم باید بهای بیشتری برای سوخت بپردازند.
همه این مشکلات دولت را بر آن داشته که تصمیم بگیرد طی سه ماه به اوضاع سرو سامان بدهد. واسیلی لوکیانچیک کارشناس قزاقستانی معتقد است تصمیم دولت فقط ثبات موقتی بازار داخلی را در بر خواهد داشت چون دولت بارها چنین تدبیری را اجرا کرده اما نتایج همیشه موقتی بوده اند و به حل مسائل اصلی کمک نکرده اند. به گفته وی مشکل اصلی در این جاست که حجم تولید پالایشگاه های قزاقستان پاسخگوی نیازهای داخلی نیست. علاوه بر این واردات محصولات نفتی و به ویژه بنزین باکیفیت از روسیه هم بر بازارهای قزاقستان تاثیر داشته و اظهارات مقامات این کشور در مورد تاثیر بازارهای خارجی بر قیمت های داخلی چندان درست نیست. به همین دلیل قزاقستان به عنوان یک کشور نفتی فقط در صورت تثبیت دائمی بازار داخلی می تواند مشکلاتش را حل کند و ممنوعیت صادرات محصولات نفتی به هیچ وجه مانع قاچاق آنها به خارج و به ویژه به قرقیزستان نمی شود.
● کنترل یارانه سوخت در اندونزی
رئیس جمهوری اندونزی نیز اعلام کرده این کشور به زودی نرخ توزیع سوخت در بازار داخلی خود را بالا خواهد برد تا میزان یارانه های پرداختی توسط دولت که به علت افزایش قیمت جهانی نفت به سرعت درحال رشد است را کنترل کند. سوسیلو بامبانگ یودهویونو گفته است ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش در نرخ سوخت مصرفی در این کشور محتمل است و مساله افزایش نرخ سوخت، قطعی است و تنها باید در مورد میزان آن و نوع محصولاتی که شامل افزایش قیمت خواهند شد تصمیم گرفته شود. دولت اندونزی میزان بالایی از یارانه را به توزیع سوخت در داخل این کشور اختصاص داده، به طوری که مردم این کشور بنزین را به یکی از ارزان ترین نرخ های سراسر جهان یعنی ۴۹سنت آمریکا در هر لیتر خریداری می کنند اما با توجه به افزایش شدید نرخ جهانی نفت و محصولات وابسته، حجم یارانه پرداختی توسط دولت اندونزی برای سوخت به ۱۲۵تریلیون روپیه (۱۳/۶ میلیارد دلار) می رسد و دولت اعلام کرده که با پرداخت مستقیم یارانه به افراد فقیر، از آنها در برابر افزایش قیمت سوخت حمایت می کند.
«جوزف کالا» معاون رئیس جمهوری اندونزی می گوید دولت این کشور از فقرا در برابر اثرات بالا رفتن قیمت سوخت حمایت می کند زیرا دولت در نظر دارد یارانه های سوخت را کاهش دهد.
کالا می گوید افزایش قیمت ها از ۳۰ درصد بیشتر نخواهد بود و اگر قیمت ها ۳۰ درصد افزایش پیدا کند، آنگاه ۵۰ درصد از درآمدهای حاصل از افزایش قیمت را به افراد فقیر اختصاص می دهیم و این پول به صورت نقدی و مستقیم به آنها پرداخت می شود. البته افزایش قیمت ها در اندونزی مساله های حساسیت برانگیز است و آخرین باری که دولت این کشور در سال ۱۹۹۸ و در دوره زمامداری سوهارتو، قیمت های سوخت را افزایش داد، با شورش های مردمی مواجه شد. بسیاری در اندونزی با درآمد روزانه کمتر از دو دلار زندگی می کنند و هم اکنون افزایش قیمت های مواد غذایی مشکلات زیادی برای آنها ایجاد کرده است.
دو هفته قبل و در جریان اعتراضات دانشجویان به افزایش قیمت سوخت، درگیری هایی میان نیروی پلیس اندونزی و دانشجویان رخ داد. صدها اندونزیایی نیز در اعتراض به تصمیم دولت برای افزایش قیمت سوخت در این کشور در مقابل دفتر ریاست جمهوری این کشور دست به تظاهرات زدند. تظاهرات مشابهی در مقابل دفتر جوزف کالا، معاون رئیس جمهوری اندونزی در جاکارتا برگزار شده بود. گسترش این اعتراض ها به شهرهای دیگر این کشور ازجمله یوگاکارتا، پکابنارو، سورابایا، سوماترا و کلیمانتان جنوبی و دیگر شهرهای مهم استان های مختلف این کشور نیز به وقوع پیوسته است.
● صف طولانی پمپ بنزین ها و افزایش قیمت حمل ونقل در مصر
در مصر نیز افزایش بهای بنزین باعث صف های طولانی در مقابل جایگاه های سوخت در مصر و افزایش بهای خدمات حمل ونقل در این کشور شده است. دولت مصر اخیراً بهای بنزین ۹۲ اکتانی را افزایش داد اما بهای بنزین ۸۰ اکتانی هنوز تغییری نکرده است و این بنزین بسیار نایاب شده است. رانندگان تاکسی در مصر هر روز با بستن صف های طولانی در برابر جایگاه های سوخت به دنبال بنزین ۸۰ اکتانی هستند اما معمولاً با پاسخ منفی جایگاه داران مواجه می شوند و اغلب اوقات هم کار به مشاجرات لفظی منجر می شود. محمد یکی از رانندگانی است که در جایگاه سوخت گیری مدینه نصر در قاهره در صف ایستاده اما دست خالی بازگشته است. وی می گوید دولت ما را احمق فرض کرده است.
دولت مصر ششم ماه مه تدابیری را برای افزایش درآمد خود اتخاذ کرد که شامل افزایش بهای برخی کالاها همچون سیگار و فرآورده های نفتی است. این اقدام با هدف تامین اعتبار لازم برای افزایش ۳۰ درصدی حقوق کارکنان دولت صورت گرفت که مبارک در اول ماه مه اعلام کرده بود. به گفته یکی از جایگاه داران از آنجا که بنزین ۸۰ اکتانی ارزان، برای خودروهای دولتی مثل پلیس و ارتش اختصاص داده شده است، مقدار بسیار محدودی از آن برای مصرف رانندگان حمل ونقل عمومی ارائه می شود. افزایش بهای سوخت موجب افزایش بهای خدمات حمل ونقل عمومی شده است، برای همین مشاجرات لفظی زیادی نیز بین رانندگان و مسافران در می گیرد.
نمایندگان پارلمان مصر معتقدند تحمل مردم در برابر این افزایش قیمت ها حدی دارد. آنها پیش بینی می کنند در ماه رمضان باز هم بهای کالاها افزایش یابد و مردم مصر راهی جز شورش ندارند اتفاقی که در سال ۱۹۹۷ هم شاهد آن بودیم. پارلمان مصر لایحه ای را که دولت برای افزایش بهای سوخت و سیگار ارائه داده بود، برای ایجاد منابع مالی بیشتر برای کشور تصویب کرده است اما مخالفان دولت ضمن اعلام مخالفت خود با این قانون تاکید کرده اند که هدف، بی اثر کردن افزایش ۳۰ درصدی دستمزد کارکنان دولت است که حسنی مبارک رئیس جمهوری مصر چند روز پیش از اجرای آن خبر داده بود.
کارشناسان اقتصادی اعلام کرده اند افزایش بهای سوخت و سیگار آثار منفی برزندگی فقرا و افراد دارای درآمدهای پایین خواهد داشت. مخالفان دولت در پارلمان هم نه تنها مخالفت خود را در پارلمان اعلام کردند، که افزایش بهای سوخت را توطئه ای علیه فقرا و حتی علیه شخص رئیس جمهوری توصیف کردند و گفتند، حامیان این طرح می کوشند، اقدام رئیس جمهوری در افزایش ۳۰ درصدی دستمزدها را بی اثر سازند.
● ضربه افزایش قیمت بنزین و گازوئیل به سیاست انتخاباتی دولت هند
هند نیز درصدد است تا بهای سوخت خود را به زودی افزایش دهد و بهای داخلی عرضه بنزین و گازوئیل را همگام با رکورد شکنی بهای نفت خام در بازارهای جهانی افزایش دهد اما این اقدام فشارها را بر دولت این کشور افزایش می دهد چرا که دولت تلاش دارد تا قبل از برگزاری انتخابات آتی این کشور ثبات را در سطح قیمت کالا و خدمات هند برقرار سازد.با این وجود «سرینیواسان ام. اس» معاون وزیر نفت هند، می گوید افزایش بهای سوخت اجتناب ناپذیر است زیرا وزارت نفت هند همچنین در پی افزایش دریافت مالیات برای کمک به شرکت نفت هند، شرکت هندوستان پترولیوم و شرکت بهارات پترولیوم است که مجبور هستند سوخت را در بازار داخلی زیر قیمت بفروشند.
هند به منظور غلبه بر تورم و حمایت از قشر فقیر که از قیمت های سرسام آور شگفت زده اند، قصد دارد تا سوخت را با بهای ارزان هم عرضه کند. بنابراین در مجموع با افزایش بهای ۱۳۰ دلاری نفت در هر بشکه و ضرر شرکت های انرژی دولتی، دولت هند قصد دارد تا بهای خرده فروشی نفت را افزایش می دهد. مورلی دئورا وزیر نفت هند می گوید: «باید گام های سریعی برای نجات شرکت های نفتی برداریم.»
● لبنان: بحران سوخت در اوج بحران سیاسی
در شرایطی که لبنانی ها با اوج گیری بحران سیاسی بر سر انتخاب رئیس جمهور روبه رو بودند مساله افزایش قیمت سوخت نیز بسیاری از مردم را عصبانی تر کرد. همزمان با اعتصاب اتحادیه کارگران لبنان، فرآورده های نفتی در این کشور نیز بار دیگر افزایش یافت وبه بهای هر ۲۰ لیتر بنزین ۲۵ سنت، هر ۲۰ لیتر نفت سفید ۴۷ سنت، هر ۲۰ لیتر گازوئیل سبز ۶۰ سنت و به هر سیلندر گاز که ۱۲ کیلوگرم وزن دارد ۲۰ سنت افزوده شد.
بر اساس جدول هفتگی وزارت نیروی لبنان بهای ۲۰ لیتر بنزین در لبنان هم اینک نزدیک ۲۰ دلار، ۲۰ لیتر گازوئیل سبز ۲/۲۳ دلار، ۲۰ لیتر نفت سفید
۳/۲۲ دلار و یک سیلند گاز که ۱۲کیلو گرم است ۳/۱۳ دلار است. این در شرایطی است که دولت لبنان مالیاتی به قیمت هفت دلار بر هر ۲۰ لیتر بنزین وضع کرده بود که ناچار شده به تدریج آن را لغو کند.

پیمان قره بلاقی

منبع : روزنامه سرمایه