جزیره بالی زادگاه هزاران ساله فرهنگ و هنر مذهبی

بالی جزیره کوچکی در اندونزی است و مثل بسیاری از جزایر دیگر، دنیای مخصوص به خودش را دارد. این جزیره جمعیتی حدود ۵/۲ میلیون نفر دارد. قریب به اتفاق ساکنان بالی اهل اندونزی هستند اما عده ای بازرگان هندی و مردم چینی هم در بالی زندگی می کنند.
این جزیره از لحاظ آتش نشانی فعال است و برای کشاورزی بسیار حاصلخیز. مساحت آن در حدود ۵۶۲۰ کیلومتر مربع است. کوه آگانگ که «مادر کوه »ها نامیده می شود ارتفاعی بیش از ۳۰۰۰ متر دارد. در شمال و جنوب کوه های مرکزی این جزیره زمین های بسیاری حاصلخیزی برای کشاورزی وجود دارد. جنوب بالی منطقه وسیعی است که از آن برای کاشت برنج استفاده می کنند.
قطعا بیراه نگفته ایم اگر بگوییم که جزیره بالی پر از خصائل منحصر به فردی است که آن را از تمام جزیره های دنیا متمایز می سازد. در افسانه ها آمده است که وقتی همه قاره ها و جزایر مختلف روی زمین جمع شدند، خدای باتارا پاسوپاتی همه خدایان عالم را در کوه ماهامرو جمع کرد. او به ۹ خدا دستور داد که ۹ قسمت از کره خاکی را اشغال کنند و به گروه های دیگر خدایان هم دستور داد جزیره ای بسازند که بعدها به بالی مشهور شد.
او به خدایان توضیح داد که این جزیره باید معبدی برای همه خدایان عالم باشد، در این جزیره تمام خدایان پرستش می شوند. طبق روایات وقتی این جزیره به وجود آمد خدای اژدها داخل زمین رفت و تکیه گاه جزیره بالی شد.
سپس سنگ هیانگ کالا هم آسمان و خاک این جزیره را با رنگ های درخشان به وجود آورد. سرانجام جزیره رنگین بالی با فضایی بسیار مقدس به وجود آمد. خدایان آنجا را معبد خود ساختند تا جایی که این جزیره «جزیره خدایان» هم نامیده می شود. توریست هایی که برای نخستین بار پا به آنجا گذاشتند از آن به عنوان فردوس برین یاد کردند و گفته اند این جزیره فضایی بسیار مذهبی دارد که البته به خاطر موقعیت جزیره بالی و وجود خدایان در آن این امری بسیار طبیعی است.
ساکنان بالی اغلب پیرو مذهب هندوها هستند. به اعتقاد هندوها خداوند تنها یکی است گرچه اسم های متفاوتی دارد، اما از میان تمام خدایان سه خدای برهما، و یشنو و شیوا از شهرت بیشتری برخوردار هستند. برهما بعدی از خدای خالق است، ویشنو خدای محافظ انسان و سیوا خدای از بین برنده انسان. به همین خاطر اهالی بالی معتقدند که بارتاراپاسوپاتی (خدا) چرخه ای از تولد، زندگی و مرگ را به وجود آورده است. سوسیلا جنبه ای از مذهب هندوهای ساکن جزیره بالی است که به خوبی و بدی رفتار انسان اشاره می کند.
تعلیم خوبی و بدی در میان انسان ها هماهنگی و تعامل مناسبی را ایجاد می کند. در آیین هندوها از این تعامل به تعامل میان بشر و خدا، بشر و طبیعت یاد می شود. در اعتقاد هندوها «من تو» و «تو من» هستی بنابراین اگر کسی به دیگران آسیبی برساند گویی به خودش صدمه ای وارد کرده است.
در واقع همه انسان ها مثل هم هستند چون همگی از یک ریشه به وجود آمده اند. زندگی در جزیره بالی به شما این امکان را می دهد که با بسیاری از مراسم مذهبی مردمی که زندگی شان را وقف آن کرده اند، آشنا شوید. آنها معتقدند زندگی روی زمین تنها یک جنبه از زیستن است و این چرخه با تولد انسان آغاز می شود.
هنگام تولد یک فرد در خانواده همه اعضای خانواده دور هم جمع می شوند و برای کمک به فرد باردار نیروهای معنوی به او می دهند. در اعتقاد مردم بالی مرگ مثل مسافرت بزرگی است که در آن روح انسان آزاد می شود و انسان دوباره در نسل های بعدی متولد خواهد شد.
از آیین و مذهب ساکنان بالی که بگذریم فستیوال های بالی هم جای بحث فراوان دارد. فستیوال تراشکاری روی چوب، تولد خدایان، سالگرد ساخته شدن معابد، روزه گرفتن و عزلت نشینی، رژه رفتن به سمت دریا و تمیز کردن روستا، دعاهای مختلف برای مرده ها، شب های توبه و برداشت محصول، قربانی کردن و ریختن خون ازجمله فستیوال های رایج جزیره بالی است. برخی از فستیوال های یادشده جنبه بسیار مذهبی دارند. برای مثال فستیوال سالگرد معابد جشن مذهبی است که چیزی حدود دو روز تا یک هفته طول می کشد.
در این فستیوال اهالی بالی معابد را با گل ها، پرچم های زیبا، برگ درختان و... تزئین می کنند. آنگاه با سر و صدای بسیار زیاد در سرتاسر جزیره رژه می روند و غذاهای مخصوص به دیگر ساکنان می دهند. از دیگر فستیوال های معروف بالی جشن ملستی (Melasti) است.
در چنین روزی اهالی بالی بهترین لباس های خود را می پوشند و به سمت دریا رژه می روند. آنها با خود چترهای رنگینی حمل می کنند و به یکدیگر گل، میوه و مجسمه های مقدس هدیه می دهند. این مجسمه ها با مهربانی با آب شسته می شوند. مردان مقدس بالی خوک ها را به عنوان هدیه ای برای خدایان قربانی می کنند. این فستیوال با هیاهوی بسیار زیاد و تیراندازی انجام می شود و روز پس از آن همگی ساکنان بالی سکوت می کنند.
فستیوال گالونگان از دیگر جشن های مذهبی بالی است. این فستیوال در یازدهمین هفته از دویست و دهمین روز از تقویم بالی انجام می شود و در آن اهالی بالی به بهانه آفرینش دنیا جشن می گیرند. این فستیوال یکی از مهمترین جشن های سالیانه بالی است که اهالی محلی در این روز به دیدار خانواده، دوستان، آشنایان و همسایه های خود می روند. ۱۰ روز پس از اتمام جشن گالونگان، فستیوال دیگری به نام کانینگان برگزار می شود.
این جشن درست در خاتمه فصل مقدس بالی برپا می شود که ساکنان این جزیره هم به مناسبت آن در معابد آبی خود جشنی برگزار می کنند و اجدادشان را می پرستند. بازگشت بین خوبی و بدی از مهمترین فستیوال های مذهبی بالی است که اساسا هر یکصد سال یک بار انجام می شود، اما اخیرا فاصله زمانی بین برگزاری این فستیوال کمتر شده است. از فستیوال های مذهبی بالی که بگذریم جشن های غیرمذهبی بالی هم جای صحبت دارد.
یکی از جشن های غیرمذهبی معروف آن فستیوال برداشت برنج است که به خدای برنج (Dewi Sri) تقدیم شده است. فصل برداشت برنج برای ساکنان بالی بسیار خجسته است. اهالی بالی به مناسبت این جشن همه جزیره را با پرچم های رنگارنگ تزئین می کنند و عروسک های برنجی از شکل خدایان درست می کنند و در سرتاسر مزارع برنج می گذارند.تمامی مراسم و جشن های جزیره بالی اغلب در بعدازظهر یعنی زمانی که هوا خنک تر شد برگزار می شود.
فرهنگ جزیره بالی چنان است که تمام توریست ها را مثل یک آهنربا به خود جذب می کند. به علت وحدت و یگانگی خاص میان فرهنگ، هنر و مذهب بسیار سخت می توان آنها را از یکدیگر تشخیص داد.
موزه فرهنگ واقع در بیل سوئیس بهترین مجموعه های جزیره بالی در دنیا را به نمایش گذاشته است. ۸ سال پیش قوم شناسان بیل مطالعات خود را درباره کشت برنج و مرگ آیین هندوها در بالی آغاز کردند و مدارک جمع آوری شده از «جیره خدایان» را در این موزه در معرض دید همه گذاشتند.
این موزه از ۳۰۰ اثر صنایع دستی ساخته شده از سنگ، چوب، منسوجات، عکس و تمام چیزهایی که بیانگر فرهنگ جزیره بالی است، تشکیل شده است. بخش اول موزه پادشاهی قدیم بالی را نشان می دهد که مردمان آن به جادوگری و کارهای سحرآمیز علاقه داشتند. پرتره ها و نمادهای مذهبی چون برج مرده سوزان از مضامین این بخش هستند.
بخش دوم موزه منسوجات جزیره بالی را در کنار پرتره های تاریخی و عکس هایی که لباس هایی از این پارچه ها پوشیده اند در به معرض نمایش گذاشته است.
در بخش نهایی موزه که به «زندگی در دور دنیا» معروف است، یک عکاس اندونز یایی به نام راماسوریا، از زندگی روزمره اهالی بالی عکس های سیاه و سفیدی گرفته است که ارتباط میان زمان حال و سنت های گذشته در این جزیره را نشان می دهد.

ترجمه: آزاده هاشمی

منبع : روزنامه کارگزاران