یکشنبه, ۲۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 12 May, 2024
مجله ویستا


امام‌زاده فضل‌اللّه ، روستای فارسجین ، قزوین


این آرامگاه در كنار جاده ابهر - تاكستان و در فاصله‌ 200 متری از روستای فارسجین قرار دارد. امام‌زاده فضل‌اللّه را از نظر نَسَب،‌ برادر امام‌زاده عبداللّه می‌دانند. بنای امام‌زاده از شكل كلی و مصالح به كار رفته در آن، نمونه بنایی ساده و ابتدایی است. طرح مجموع بنا از خارج به صورت مستطیل است و از دو بخش؛ یعنی بقعه‌ امام‌زاده و ایوان مقابل آن تركیب یافته است. این ایوان كه با خشت و گِل ساخته شده است، مانند بسیاری از بناهای مشابه آن، بعدها به بقعه افزوده شده است. عرض داخل ایوان 4 متر است و جرزهای دو سوی آن هر یك 2 متر عرض دارند و راه‌پله بام بنا نیز در جرز دست‌راستی ساخته شده است. در پشت جرزهای دوسوی ایوان، دو دیوار با همان ضخامت جرزها، در طول بنا امتداد یافته‌‌اند و بقعه را در بر گرفته‌اند. این دیوارها با خشت و گِل ساخته شده‌اند و قسمت پشت بقعه را نیز فرا گرفته‌‌اند؛ به نحوی كه در حال حاضر، تنها قسمتی از بالای بنای اصلی بقعه به ارتفاع 1/5 متر هویداست. قسمت بالای بنای بقعه، طرح كثیرالاضلاع هشت‌ضلعی دارد كه گوشه‌های آن به صورت منحنی درآمده و به طرحی میان دایره و هشت گوشه تبدیل شده است. این قسمت از دیوار بقعه با سنگ‌قلوه و سنگ‌لاشه به كمك ملاط گچ كوبیده ساخته شده است و 1/5 متر ارتفاع دارد. سپس گنبد بنا بر فراز آن استوار گشته است. در اطراف گنبد، یك دوره یا غلام‌گردشی به عرض 70 سانتی‌متر وجود دارد كه سطح آن به كمك آجرهای چهارگوش پوشیده شده است. قطر قسمت خارجی بقعه، 8 متر است. گنبد بنا از نوع گنبدهای عرقچینی است كه با خیز زیاد ساخته شده و سطح آن با آجرهای چهارگوش پوشیده شده است. بر فراز گنبد، قبه ‌آجری خاصی ساخته شده كه از پایین به بالا باریك‌تر شده است. بر فراز آن، دو رج آجر به صورت «+» چیده شده و سپس روی این قسمت، یك هِرَم آجری با پایه مربع‌شكل بنا گشته است. این طرح در هیچ‌یك از آثار و بناهای منطقه دیده نشده است.
داخل بقعه امام‌زاده طرح هشت ضلعی دارد و به هشت طاق‌نمای توگرد به عمق 66 سانتی‌متر و عرض 1/40 متر تقسیم شده است. قسمت بالای طاق‌نماها به صورت قوس نوك‌تیزی درآمده و میان‌شان جز یك سه گوشه ساده، هیچ نوع كاربندی‌ای دیده نمی‌شود. در بالای طاق‌نماها، دوره دایره‌شكلی وجود دارد كه به تدریج به طرف داخل متمایل گردیده و سپس پوشش قوسی شكل بنا را به وجود آورده است. داخل بنا هیچ‌گونه پوشش و تزئینی ندارد. بخش اصلیِ بنا احتمالاً در قرن ششم هجری قمری ساخته شده است.