آثار حجاب

در این نوشته برآنیم با توجه به آیات و روایات، آثار ارزشمند حجاب را همراه با خوانندگان خداجو و مؤمن،مرور نماییم-مطلب را با هم از نظر می گذرانیم:
از جمله مباحثی که همواره به عنوان یک موضوع بحث برانگیز و جنجالی مطرح بوده، ذهن و ضمیر انسان ها را به خود معطوف و مشغول ساخته است، مقوله حجاب و تعیین حدود و ثغور آن است. بعضی از کشورها رعایت حجاب و پوشش اسلامی را مانع حضور زنان در اجتماع تلقی کرده و مدعی هستند که رعایت حجاب برای خانم ها، دست و پاگیر بوده و مانع فعالیت های آنها در عرصه های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی می شود و از این ناحیه، آسیب های اقتصادی به جامعه می زند و پیامدهای روحی و روانی برای خانم ها دارد.
برخی کشورهای دیگر، قانون حجاب را مغایر آزادی و دموکراسی معرفی نموده و با جدیت تمام با آن مخالفت می کنند و با کسانی که با میل و رغبت، حجاب و پوشش اسلامی را به عنوان یک وظیفه و تکلیف، رعایت نموده و در اجتماع ظاهر می شوند؛ با شدت برخورد نموده و از امتیازات اساسی و مهم اجتماعی مثل رفتن به مدرسه، دانشگاه، استخدام در ادارات دولتی، گرفتن گذرنامه و... محروم می کنند. آن هم در کشورهایی که خود را مهد فرهنگ و تمدن و پایه گذار دموکراسی معرفی کرده و از آزادی های فردی و اجتماعی صحبت می کنند.
انسان های مؤمن و موحد، حجاب را به عنوان تکلیفی الهی، تلقی کرده و در انجام رعایت آن، مثل سایر واجبات الهی، خود و دیگران را ملزم می دانند و در انجام تکلیف و پوشش اسلامی از سرزنش و ملامت ملامت گران و توهین و تحقیر این و آن، افسرده و عصبانی نمی شوند؛ بلکه آن را به عنوان تکلیف الهی که باعث عفاف و پاکدامنی افراد و بهداشت و سلامت خانواده و اجتماع شده و رشد، ترقی و کمال آنان را به همراه دارد؛ با عشق و علاقه، رعایت می کنند و به دیگران نیز توصیه می نمایند.
□□□
۱) بهره مندی از پاداش الهی
هر دین و آیینی برای خود احکام و دستوراتی دارد، پیروان ادیان و مذاهب، برای اثبات ادعای پیروی، چاره ای ندارند جز این که در عمل، ضوابط و قوانین دین و آیینشان را رعایت نموده و در زندگی خود به آن، عمل نمایند. در مکتب اسلام رعایت حجاب اسلامی از جمله احکام مسلم و قطعی و لازم الاجرا است که باید از سوی افراد مؤمن و مسلمان، رعایت شود.
رعایت حجاب اسلامی از سوی مسلمانان علاوه بر آثار ارزشمند دیگر، پای بندی نسبت به احکام شرع و اطاعت از دستورات الهی را نشان می دهد که پاداش الهی را به دنبال دارد؛ لذا خدای سبحان پس از بیان یک سلسله احکام و دستورات، می فرماید: «تلک حدود الله و من یطع الله و رسوله یدخله جنات تجری من تحتها الانهار خالدین فیها و ذلک الفوز العظیم(۱): این ها مرزهای الهی است؛ و هرکسی، خدا و پیامبرش را اطاعت کند ] و قوانین او را محترم بشمارد[ خداوند او را در باغ هایی از بهشت وارد می کند که همواره، آب از زیر درختانش جاری است و جاودانه در آن می ماند؛ و این پیروزی بزرگی است.»
بنابراین، حجاب و پوشش اسلامی، اگر به عنوان انجام وظیفه و تکلیف الهی، رعایت شود، از مصادیق روشن اطاعت از دستورات خدا و پیروی از سنت پیامبر اکرم(ص) به حساب می آید و اطاعت از خدا و پیروی از سنت پیامبر(ص) بر اساس آیات قرآن، اجر و پاداش جاویدان الهی را به دنبال خواهد داشت.
۲) آرامش روحی
دسترسی به آرامش روحی و روانی، سهم قابل ملاحظه ای در پیروزی و موفقیت انسان داشته و دارد. کم نیستند انسان هایی که رسیدن به آرامش را به عنوان آرزوی نایاب، جست وجو می نمایند ولی به آن نمی رسند، به کارگیری دستورات سعادت بخش اسلام، موجبات آرامش روحی و روانی انسان ها را یقیناً فراهم خواهد نمود. و بالعکس عمل نکردن به آنها، آثار مخرب افسردگی روحی و روانی را به همراه خواهد داشت. رعایت حجاب اسلامی از جمله علل و عواملی است که تاثیر زیادی در ایجاد آرامش روحی و روانی دارد.
برعکس، نبودن حریم میان زن و مرد و آزادی در معاشرت و بی بند و باری، هیجان ها و التهاب های جنسی را فزونی می بخشد و تقاضای هر دو طرف را به صورت یک عطش روحی و یک خواست اشباع نشدنی درمی آورد و این همان اضطراب روحی و روانی است. غریزه جنسی، قوه نیرومندی است که هر چه افسار گسیخته تر باشد، طغیان و سرکشی او بیشتر می شود، اگر دختران و زنان در اجتماع، پوشش لازم را نداشته باشند از آثار و پی آمدهای طغیان و سرکشی این غریزه خطرناک درامان نخواهند ماند و سرانجام آرامش خاطر خود را به دریای مواج و خروشانی مبدل خواهند نمود.
شهید مطهری (ره) در کتاب مسئله حجاب می نویسد: «چرا در دنیای غرب این همه بیماری روانی زیاد شده است؟ علتش آزادی اخلاقی جنسی و تحریکات فراوان سکسی است که به وسیله جراید و مجلات و سینماها و تئاترها و محافل و مجالس رسمی و غیررسمی و حتی در خیابان ها و کوچه ها انجام می شود.» (۲)
بی حجابی باعث ایجاد هیجان های شدید در میان مردها مخصوصاً جوانان می شود چرا که غریزه جنسی نیرومندترین غریزه در فرد است که با عشوه گری و آرایش و برهنگی زنان، این غریزه شعله ورتر خواهد شد، در چنین شرایطی جوانان یا باید به فساد و عیاشی و تجاوزگری روی آورند و به خواسته های قوه شهوانی جواب مثبت دهند و آرامش خود و دیگران را به خطر اندازند و یا با تخیل و تصور، با حالت افسرده و پریشان، زندگی بیمارگونه خود را ادامه داده آرامش خود و خانواده را برهم زنند.
یکی از کارشناسان در این زمینه می گوید: «دوستانه می گویم که در تمام کلینیک هایی که با پسران جوان مبتلا به استمنا، ارتباط غلط، خودکشی کرده، فراری ها و... صحبت کرده ام، ]متوجه شدم[ همه ریشه از تحریک های جنسی توسط حضور دختران بی بند و بار در جامعه گرفته است، روزی هزاران نامه دریافت می کنم که حکایت از روان پریشی مردان جوانی دارد که با دیدن فلان شکل حضور زنان در جامعه به این روز افتاده اند.» (۳)
خدای سبحان خطاب به همسران پیامبر اکرم(ص) می فرماید: «یا نساء النبی لستن کاحد من النسا ان اتقیتن فلا تخضعن بالقول فیطمع الذی فی قلبه مرض و قلن قولا معروفا (۴)؛ ای همسران پیامبر! شما همچون یکی از زنان معمولی نیستید اگر تقوا پیشه کنید؛ پس به گونه ای هوس انگیز سخن نگویید که بیماردلان در شما طمع کنند، و سخن شایسته بگویید!»
یعنی هنگام سخن گفتن، جدی و به طور معمولی سخن بگویید، نه همچون زنان کم شخصیت که سعی دارند با تعبیرات تحریک کننده که گاه توام با ادا و اطوار مخصوصی است که افراد شهوت ران را به فکر گناه می افکند سخن بگویید. (۵)
اگر سخن گفتن با ناز و کرشمه، باعث تحریک شهوت مردان می شود، بی حجابی و بدحجابی به طریق اولی، آتش شهوت جنسی را در مردان شعله ور خواهد نمود. در مورد شأن نزول آیه ۳۰ به بعد از سوره نور، مفسران شیعه و سنی نقل کرده اند که: «روزی در هوای گرم مدینه، زن جوانی در حالی که رو سری خود را به پشت گردن انداخته و دور گردن و بناگوش او، پیدا بود؛ از کوچه ای عبور می کرد. مرد جوانی از انصار، آن حالت را مشاهده کرد و چنان غرق تماشا شد که از خود و اطرافش غافل گردید و به دنبال آن زن حرکت نموده تا اینکه صورتش به شی ای اصابت کرد و مجروح گردید. هنگامی که به خود آمد، خدمت پیامبر(ص) رفت و جریان را برای او بیان داشت. این جا بود که آیات سوره مبارکه نور نازل گردید.» (۶)
بنابراین، رعایت حجاب اسلامی، موجبات آرامش را هم برای خانم ها فراهم می نماید و هم برای آقایان. زیرا خانم ها با رعایت حجاب اسلامی در حقیقت احکام و دستورات الهی را عمل و رعایت کرده و از این طریق خود را به آرامش واقعی نزدیک می نمایند و از سوی دیگر مردان نیز با صحنه هایی که آتش شهوت را شعله ور می نماید کمتر مواجه شده در نتیجه دچار اضطراب و پریشانی نخواهند شد. امام علی(ع) می فرماید:«کسی که نگاهش را کاهش دهد، قلبش آرام می گیرد».۷ و نعمتی بالاتر از آرامش قلب وجود ندارد، این موهبت بزرگ الهی اگر در اعضا و افراد جامعه ، محقق شود، جامعه نیز به تبع اعضا و افراد خود ، دارای آرامش خواهد شد.
۳) تزکیه
هدف اصلی تشریع احکام اسلامی، قرب به خداوند است که به وسیله تزکیه نفس وتقوا به دست می آید. از جمله اهداف بعثت انبیای الهی نیز تزکیه انسان ها ذکر شده است؛ خدای سبحان می فرماید: « هو الذی بعث فی الامیین رسولا منهم یتلوا علیهم آیاته و یزکیهم ویعلمهم الکتاب و الحکمه و ان کانوا من قبل لفی ضلال مبین۸؛ او کسی است که در میان جمعیت درس نخوانده رسولی از خودشان برانگیخت که آیاتش را بر آنها می خواند و آنها را تزکیه می کند و به آنان کتاب (قرآن) و حکمت می آموزد هر چند پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند!»
از جمله آثار ارزشمند رعایت حجاب اسلامی، دست یابی به تزکیه نفس است؛ چنان که خدای سبحان می فرماید:« قل للمؤمنین یغضوا من ابصارهم ویحفظوا فروجهم ذلک ازکی لهم ، وقل للمؤمنات یغضضن من ابصارهن ویحفظن فروجهن ولا یبدین زینتهن الا ما ظهر منها ولیضربن بخمرهن علی جیوبهن۹؛ ای رسول ما! مردان مؤمن را بگو تا چشم ها را از نگاه ناروا بپوشند و فروج و اندامشان را محفوظ دارند، که این برای پاکیزگی جسم و جان ایشان اصلح است. و به زنان با ایمان بگو چشم های خود را ( از نگاه هوس آلود) فروگیرند، و دامان خویش را حفظ کنند و زینت خود را جز آن مقدار که نمایان است آشکار ننمایند و (اطراف) روسری های خود را برسینه افکنند (تاگردن و سینه با آن پوشانده شود)، و زینت خود را آشکار نسازند».
خدای سبحان از زنان و مردان مؤمن می خواهد تا از نگاه کردن به نامحرم ، خودداری نمایند؛ چرا که نگاه، اولین گام تحریک و جلب زنان و مردان به همدیگر است؛ به دنبال نگاه، زمینه کشش ها و پیامدهای بعد تا بدترین مراحل ، فراهم می شود.
در احادیث معصومین(ع)، نگاه به نامحرم و چشم چرانی به عنوان تیر زهر آلود شیطانی معرفی شده است. امام صادق(ع) می فرماید:«نگاه (و چشم چرانی) تیری از تیرهای مسموم شیطان است چه بسیار نگاه هایی که بعدها، حسرت و تأسف طولانی را به دنبال خواهد داشت ۱۰». امام علی (ع) نیز می فرماید:« کسی که نگاه را رها سازد، حسرت و تأسف او ز یاد می شود۱۱». و در جای دیگر می فرماید:«نگاه و چشم چرانی، پیشاهنگ تمام فتنه ها است.» ۱۲
در واقع، نگاه هایی آلوده، مسموم و شهوت انگیز، آتش درون را شعله ور می سازد که فرایند و محصولی جز فحشا، -سیاهی دل، مشکلات و نارسایی های اجتماعی، نخواهد داشت. چشم چرانی، دام شیطانی، بذر شهوت و رویشگاه فسق و فجور است که دل را می لرزاند، آرامش و ثبات را سلب نموده و باعث هرج و مرج و فتنه و فساد در جامعه می شود.
اگر انسان بر خواسته های نفس خود، حاکم و مسلط شود و آن گونه که خدای سبحان می فرماید: نگاه ها را از جذابیت های حرام، دور سازد، نقطأ آغاز انحرافات بعدی را از خود دور ساخته و زمینأ تزکیه، خودسازی و رسیدن به جوار قرب الهی را درخود ایجاد نموده است؛ لذا خدای سبحان از جملأ آثار ارزشمند رعایت حجاب و خودداری از چشم چرانی و نگاه به نامحرم را تزکیه و خودسازی می داند.
۴) امنیت
امنیت یکی از اصلی ترین نیاز انسان ها در زندگی فردی و اجتماعی است؛ چرا که در سایأ امنیت و آرامش، زمینه های تلاش و فعالیت و در ادامأ آن، رشد و تکامل فراهم خواهد شد. در طرف مقابل، اضطراب و ناامنی، فعالیت های تکاملی انسان را در عرصه های مختلف زندگی متوقف می سازد.
از جملأ آثار ارزشمندی که رعایت حجاب اسلامی به همراه دارد، امنیت برای بانوان است؛ چنان که قرآن کریم می فرماید: «یا ایها النبی قل لازواجک و بناتک و نساء المؤمنین یدنین علیهن من جلابیبهن ذلک ادنی ان یعرفن فلا یؤذین و کان الله غفورا رحیما۳۱؛ ای پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو: «جلباب ها (روسری های بلند) خود را بر خویش فرو افکنند، این کار برای اینکه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند بهتر است؛ ]و اگر تاکنون خطا و کوتاهی از آنها سر زده، توبه کنند[ خداوند همواره آمرزندأ رحیم است.»
خدای سبحان در آیأ شریفه، فلسفأ رعایت حجاب اسلامی را مصونیت خانم ها از آزار و اذیت اراذل و اوباش و انسان های آلوده و شهوت طلب، معرفی می نماید. و این یک امر طبیعی است؛ اگر زنی بدون رعایت حجاب در کوچه و خیابان، ظاهر شود، چشمان پرگناه و آلودأ انسان های شهوت ران و فرصت طلب، او را دنبال خواهند کرد و موجبات آزار و اذیت و ناامنی او را فراهم خواهند نمود.
ولی در صورتی که زنان و دختران با رعایت کامل حجاب اسلامی و با وقار خاصی برای انجام فعالیت های روزانه در کوچه و خیابان رفت وآ مد داشته باشند، کسی جرأت آزار و اذیت آنان را در خود نخواهد دید.
اگر در احادیث و روایات معصومین(ع)، زن به عنوان ریحانه و شاخأ گل، معرفی و تشبیه شده است، در ضمن تعبیر ظریف و زیبا، این نکته را نیز می رساند که باغبان و نگهبان این شاخأ گل زیبا و ظریف، خیلی باید هوشیار و مراقب باشد و در حفظ و نگهداری آن، کمال دقت و تأمل را به خرج دهد؛ چرا که در صورت عدم دقت در حفظ و نگهداری، دستان بی رحم گلچین، او را پژمرده خواهد ساخت و سلامت و امنیتش را تهدید خواهد نمود.
امروز یکی از معضلات اجتماعی جوامع متمدن که سنگ آزادی زن را به سینه زده و او را به نام آزادی، با پیکری عریان در صحنأ اجتماع، وارد می سازند، مسئله امنیت زنان است. سیل تجاوزهای به عنف و حتی تجاوز به محارم و انواع خیانت ها و جنایت های دیگر، دنیا را برای زن ناامن نموده و امنیت را برای او به آرمانی دست نیافتنی تبدیل نموده است. گزارش های ناگوار و تکان دهنده ای که از رسانه های گروهی دنیا در این زمینه در اختیار افکار عمومی قرار داده می شود، نیز این مطلب را تأیید می کند و از بحران روحی و جنسی در جوامع امروزی خبر می دهد که هر دو، دست در دست هم داده و امنیت زن را خدشه دار ساخته و آسایش خاطر او را سلب کرده اند؛ در حالی که رعایت حجاب اسلامی می تواند تاحدودی این مشکل را حل کند و امنیت خانم ها را تأمین نماید.
نتیجه آنکه حجاب و پوشش اسلامی به عنوان یک وظیفه و تکلیف الهی و شرعی مطرح است که رعایت آن علاوه بر این که عمل به تکلیف شرعی و پیروی از سنت پیامبر اکرم(ص) به حساب می آید، باعث تزکیه و خودسازی انسان و بهره مندی او از اجر و پاداش جاویدان و همیشگی الهی در دنیای بعد از مرگ خواهد شد. در زندگی دنیوی نیز رعایت پوشش اسلامی، مقام و منزلت زن محجبه را افزایش داده و باعث آرامش و امنیت او، خانواده ها و جامعه خواهد شد.

محمد آصف عطایی
مرکز فرهنگ و معارف قرآن
پی نوشتها:
۱- سوره نساء آیه ۳۱.
۲- مسئله حجاب، شهید مرتضی مطهری ص ۷۸.
۳- مجله زن روز، ۱۱ بهمن ۲۸۳۱، شماره ۲۱۹۳، ص ۶۵.
۴- سوره احزاب، ۲۳.
۵- تفسیر نمونه، ج۷۱، ص ۸۸۲.
۶- تفسیرالمیزان، ج۵۱، ص۰۶۱.
۷- غررالحکم، عبدالواحد ص۰۶۲.
۸- سوره جمعه، آیه ۲.
۹- سوره نور، آیه ۰۳ و ۱۳.
۰۱- وسایل الشیعه، ج ۰۲، ص ۰۹۱
۱۱- غررالحکم ص ۰۶۲، کلام ۴۵۵۵
۲۱- مستدرک الوسایل، ج۴۱، ص ۱۷۲.
۳۱- سوره احزاب، آیه ۹۵

منبع : روزنامه کیهان