منوکسیدکربن؛ قاتل خاموش

مسمومیت با منوکسید کربن هر ساله هزاران نفر را به کام مرگ کشانده یا راهی بیمارستان می‌کند. این امر با سرد شدن هوا تشدید می‌شود. منوکسید کربن توسط سوختن ناقص تمامی سوخت‌های آلی (بنزین، ذغال سنگ، نفت سفید، پلاستیک، چوب یا گازطبیعی) تولید می‌شود.
این گاز بی‌رنگ، بی‌بو و بی‌مزه بوده و به عنوان قاتل خاموش شناخته شده است. همچنین این گاز، مقدار اکسیژن حمل شده توسط جریان خون را کم کرده و توانایی‌ سلول‌های بدن را برای استفاده از مقدار کم اکسیژن مهار می‌کند. به گفته متخصصان؛ مسمومیت با منوکسید کربن باعث آسیب‌های شدید مغزی و در نهایت منجر به مرگ می‌شود.
دکتر دهقان‌پور، رئیس مرکز فوریت های پزشکی (اورژانس) تهران، در گفت‌وگو با ایسنا، با استناد به آمار سال گذشته، در این باره گفت: آمار مسمومیت با منوکسید کربن در ارتباط مستقیم با کاهش دمای هوا است. بر این اساس هر چه دمای هوا کاهش یابد تعداد افراد مسموم با گاز منوکسید کربن بیشتر می‌شود. از ابتدای سال جاری تاکنون، اورژانس تهران ۱۷۸ ماموریت در رابطه با مسمومیت با منوکسیدکربن داشته که از این تعداد ۹۲ مورد به مراکز درمانی انتقال داده و دیگر موارد یا به صورت سرپایی درمان شده یا لغو ماموریت صورت گرفته است.
وی از منوکسیدکربن به عنوان قاتل خاموش یاد کرد و ادامه داد: گازCO از هر نوع سوختن ناقص سوخت‌های عالی حتی گاز طبیعی تولید می‌شود. میل ترکیبی منوکسیدکربن با هموگلوبین خون ۲۵۰ برابر بیشتر از میل ترکیبی اکسیژن با خون است. به این ترتیب در مکان‌هایی که درصد CO افزایش یابد احتمال مسمومیت وجود دارد. در محیط‌های بسته ریسک این مسمومیت بالاتر است.
دکتر دهقان‌پور، وسایل گرم کننده خانگی، شومینه، اجاق گاز، دودکش‌های مشکل‌دار بخاری‌، اگزوز ماشین‌ها، آبگرمکن‌های خراب، بخاری‌های نفتی و حتی کباب پزهای ذغالی را از جمله منابع تولید گاز منوکسیدکربن عنوان کرد و ادامه داد: سردرد، تهوع و خستگی از جمله علایم مسمومیت با منوکسیدکربن است که ممکن است به علت تشابه با آنفلوانزا، در دقایق ابتدایی جدی گرفته نشود. به تدریج اختلال در تفکر و تمرکز، گیجی، بی‌قراری، خواب‌آلودگی و تنفس‌های سخت و کوتاه ناشی از مسمومیت با گاز CO بروز می‌کند. برخی مواقع بروز این علایم در حیوانات خانگی می‌تواند هشداری مبنی بر احتمال مسمومیت با منوکسید کربن باشد.
وی بیشترین تهدید مسمومیت با گاز CO را در خواب عنوان کرد و گفت: تصاعد این گاز از وسایل گرمایشی خطر خفگی را به دنبال دارد که به این منظور باید پیشگیری‌های لازم انجام شده و اصول ایمنی رعایت شود.
● داغ بودن دودکش بهترین آزمایش سلامت دودکش است
دکتر دهقان‌پور با اشاره به اصول ایمنی و پیشگیری از گازگرفتگی و مسمومیت با منواکسیدکربن گفت: دقت و توجه به داغ بودن دودکش بهترین آزمایش سلامت دودکش است. در صورتی که لوله دودکش بخاری سرد باشد دلیلی بر خارج نشدن محصولات احتراق و گازهای سمی از دودکش است.
در صورت استفاده از وسایل گرمایی مانند بخاری و شومینه، نباید تمامی روزنه‌های جریان هوا در منزل و به ویژه محل خواب مسدود شود. وی در این باره ادامه داد: شومینه مشترک برای چند واحد آپارتمان در صورت کوچک بودن سایز مجرای خروجی و لوله‌کشی آن باعث برگشت دود از شومینه روشن طبقات پایین به داخل آپارتمان در شومینه خاموش طبقات بالاتر می‌شود.
همچنین انتهای دودکش‌ها باید حداقل یک متر از سطح بام و حداقل یک متر از دیوار جانبی بام فاصله داشته و دارای کلاهک مخصوص H شکل باشد. برای گرم کردن خودرو در فصول سرد سال نیز به هیچ عنوان از گاز پیک نیکی استفاده نشود؛ چرا که علاوه بر مخاطرات ایمنی، احتمال مسمومیت با منوکسیدکربن نیز وجود دارد.
● لزوم پرهیز از روشن کردن شعله‌های اجاق گاز به منظور گرم کردن محیط خانه
دکتر دهقان‌پور افزود: از نصب آبگرمکن در حمام، روشن کردن شعله‌های اجاق گاز در آشپزخانه جهت گرم نگه داشتن محیط داخل خانه جدا باید خودداری شود. استفاده از وسایل گرمایی استاندارد در پیشگیری از مسمومیت از اهمیت بالایی برخوردار است و بخاری‌های بدون دودکش به هیچ عنوان از تولید گاز منوکسیدکربن جلوگیری نمی‌کند.همچنین در نصب صحیح لوله‌های بخاری و بست‌های این لوله‌ها بویژه در محل استراحت افراد، باید دقت شود.
● افراد مشکوک به مسمومیت‌ با منوکسیدکربن، باید سریعا به مراکز درمانی منتقل شوند.
مرکز فوریت های پزشکی (اورژانس) تهران با اشاره به مراقبت‌های طبی مسمومیت با منوکسیدکربن گفت: در این موارد باید ابتدا درب و پنجره باز و فرد به فضای آزاد هدایت شود. یقه پیراهن و لباس‌های تنگ افراد مسموم باز شود و در صورت در دسترس بودن اکسیژن، از آن استفاده شود. هیچ درمانی در منزل برای مسمومیت با منوکسیدکربن وجود نداشته و تمامی افراد مشکوک به مسمومیت باید توسط اورژانس به مراکز درمانی منتقل شوند.
گفتنی است، بر اساس اعلام اورژانس تهران، حتی با وجود درمان‌های مناسب مسمومیت با منوکسیدکربن، برخی افراد دچار آسیب‌های مغزی و عوارضی از قبیل از دست رفتن شدید حافظه، اختلال تفکر یا مشکلات عصبی روانی دیگر خواهند شد. تماس طولانی مدت با مقادیر کم گاز منوکسیدکربن می‌تواند فرد را به بیماری‌های قلبی ـ عروقی مبتلا سازد.
همچنین تماس طولانی مدت با گاز منوکسیدکربن بویژه در کودکان، می‌تواند با بروز اختلالات رفتاری و کاهش حافظه و ضریب هوشی همراه باشد.

منبع : روزنامه تفاهم