روز گار خوش سالمندی

امروزه توجه پژوهشگران بیشتر بر كیفیت دوران سالمندی است زیرا تلاش برای طولانی كردن عمر بشر بدون توجه به خواسته‌ها و دستیابی به امنیت وآرامش جسمی و روانی نتایج مطلوبی در برنخواهد داشت. در این باره كاهش استرس و اضطراب در میان سالمندان كه باعث ایجاد و تشدید بسیاری از بیماری‌ها در آنان است از بزرگ‌ترین اهداف محققان است. سندرم‌های اضطراب‌آور با انتقال فرد به محیط یا وضعیت جدید خود را نشان می‌دهند و بسیاری از اختلالات جسمی و روانی ناشی از همین عوامل است. افراد سالمند در این مواقع ممكن است دچار اضطراب، گیجی، افسردگی و تشویش شوند و در بعضی موارد ممكن است به‌صورت اختلال خواب، ‌افزایش احساس وابستگی، زیاد حرف زدن، افزایش نارضایتی به‌صورت كلامی، اختلالات اشتها، تغییرات وزن، گوشه‌گیری و انزوا، بیان نگرانی در مورد تغییرات محیطی و یا افراد در ارتباط با او بروز كند. گاهی سالمندان به علت گیجی طولانی مدت و مكرر، مصرف دارو را فراموش می‌كنند. این حالت‌ها در ماه اول برای سالمندانی كه در سراهای سالمندان پذیرش می‌شوند بیشتر است و به‌صورت خستگی، درخواست كمك برای انجام كارهای شخصی و كاهش توانایی‌های فردی بروز می كند. از طرف دیگر تمایل به داشتن استقلال سبب ایجاد تضاد در سالمند می‌شود و منجر به علایمی مانند خشم، پرخاشگری، اهانت به پرسنل و عدم اعتماد به نفس می‌گردد. تحرك و ورزش نقش مهمی در شادابی و سلامت و كاهش افسردگی سالمند خواهدداشت و سالمندان كم تحرك و بی‌تحرك دو برابر بیشتر از دیگران در معرض مرگ قرار می‌گیرند. تحقیقات روی بیماران نشان داده افزایش تحرك در آنان، ‌میزان مرگ و میر را از ۲۵ درصد به دو درصد كاهش می‌دهد.
● عوامل استرس سالمندان
از دست دادن توانایی‌های جسمی و ذهنی باعث می‌شود افراد مسن همیشه موقعیت فعلی خود را با گذشته مقایسه كنند.آن‌ها به این دلیل كه فكر می‌كنند دیگر بازده گذشته را ندارند دچار هجوم افكار مختلف می‌شوند كه نتیجه آن فشارهای روحی و روانی است. با از دست دادن وابستگان یا همسر مدام به این فكر می‌كنند كه مرگ به آنان بسیار نزدیك است و فرصت كمی برایشان باقی‌مانده در صورتی كه آرزوهای زیادی مانند ازدواج افراد خانواده درجه یك، سفرهای زیارتی و سیاحتی و كارهای نیمه‌تمام بسیاری دارند. كمبود سیستم‌های حمایت‌كننده اجتماعی مانند عوامل رفاهی، بیمه‌های بازنشستگی، كمبود امكانات درمانی مخصوص سالمندان، ‌فضاها و سراهای فرهنگی با برنامه‌های مخصوص به این افراد نیز یكی دیگر از عوامل ایجاد فشار بر آنان است. تغییرات محیطی مانند تغییر محل زندگی به خانه سالمندان و یا جابه‌جایی از خانه یك فرزند به خانه فرزندی دیگر و كاهش درآمدهای مالی و هرگونه تغییر جدید در وضعیت زندگی از عوامل تشدیدكننده فشار بر سالمندان است.
● بزرگ‌ترین وشایع‌ترین بیماری قرن
استرس، به عنوان بزرگ‌ترین و شایع‌ترین بیماری قرن مطرح شده و بر زندگی انسان‌ها تأثیر زیادی دارد.استرس، واكنش‌های فیزیكی، ذهنی و عاطفی است كه در نتیجه تغییرات و نیازهای زندگی فرد، ‌بروز می‌كند. افسردگی، بی‌تفاوتی، تحریك‌پذیری، اختلال در تمركز، بیقراری و اضطراب، عصبانیت و كمبود اعتمادبه‌نفس از علایم شایع استرس است. استرس علاوه بر نتایج روانی، بر جسم انسان نیز تأثیر می‌گذارد كه از آن به عنوان بیماری‌های روان‌تنی یاد می‌شود.
پزشكان معتقدند، استرس علت بسیاری از مشكلات پوست و مو و بیماری‌های قلبی، سكته، بیماری‌های گوارشی، پوكی استخوان، ناراحتی معده، چاقی، فشار خون بالا، بی‌خوابی و سردردهای مختلف است و باعث تغییر در رفتار انسان ها می‌شود. این عارضه هم‌چنین در كاهش بهره‌وری تأثیر بسیاری دارد.
فرار از استرس در جوامع امروز كار بسیار دشواری است در دورانی كه آلودگی‌های محیطی،‌ترافیك، خواب‌آلودگی ناشی از كم‌خوابی یا بدخوابیدن و فشارهای روانی آن را تشدید می‌كنند، هر فردی برای كم كردن این فشار باید به خود كمك كند. باید به مدت هرچند كوتاه از هر وضعیت پراسترسی كه در طول روز به آن مواجه می شوید، دوری كرد. عواطف منفی مانند عصبانیت و احساس نبود امنیت یا اضطراب را از خود دور كنید و از تمام انرژی‌ها و عواطف خوب مانند افكار عاشقانه و احساسات خوب در مورد خود یا دیگران و حتی كار لذت ببرید. باید توجه داشت كه استرس مستمر و حتی كوتاه‌مدت به‌خصوص در سالمندان باعث بروز سكته‌های مغزی و گاه قلبی می‌شود. بهترین روش این است كه از الگوهای مخرب فكری دوری كنیم و مثبت‌اندیش باشیم.
● هفت روش مفید كاهش استرس
۱) از قطع شدن ارتباطتان با دیگران احساس گناه نكنید؛ ممكن است در تمام طول زندگی‌تان ارتباط تنگاتنگی با اطرافیان و آشنایان داشته باشید و چه خوب است، اما انجام آن به‌صورت صددرصد عملی نیست. هرگز با خود دشمنی نكنید و دیگران را مقصر ندانید. جدایی امری كاملاً طبیعی است. مطمئن باشید كه فشارهای عصبی تا حدود زیادی كاهش می‌یابد.
۲) تا زمانی‌كه موضوعی برای نگرانی ندارید، نگران نباشید؛ شاید از آن دسته افرادی باشید كه وقتی همه چیز به خوبی پیش می‌رود، نگران هستید و فكر می‌كنید كه بزودی اتفاق ناخوشایندی روی می‌دهد. آرام باشید و به تمام دفعاتی فكر كنید كه پایان خوشی داشته و به شادی‌ زایدالوصفی رسیده‌اید.
۳) وسیله‌ای را كه دارید دوباره نخرید؛ این كاملاً بدیهی است. شاید از بعضی وسایل چند عدد در خانه داشته باشید و فراموش كرده باشید، بنابراین در خانه چرخی بزنید تا متوجه شوید از وسایلی كه احتیاج دارید چیزی در خانه باقی مانده یا نه وفهرستی تهیه كنید این باعث می‌شود پول كمتری خرج كنید و از تهیه دوباره آن‌ها جلوگیری می‌شود. این‌گونه كمتر تحت فشارهای عصبی قرار می‌گیرید.
۴) فكر نكنید كه همیشه باید در حال انجام كاری باشید؛ كار نكردن اشكالی ندارد. در واقع ساعتی از روز را به بیكاری اختصاص دهید. تن و افكار خود را آرام كنید و كمی پیاده‌روی كنید. بیاموزید كه زندگی فقط كار كردن نیست بلكه بودن است.
۵) اول از همه در جست‌وجوی حقیقت باشید؛ قضاوت كردن، متهم كردن یا نتیجه‌گیری سریع را به تأخیر بیندازید. ابتدا آگاهی پیدا كنید. عدم آگاهی هم به شما و هم به دیگران صدمه می‌زند. به دنبال منبع‌های موثق باشید و از شایعات دوری كنید.
۶) فهرست غذایتان ساده باشد؛ برای مهمانی از تهیه انواع و اقسام غذاها دوری كنید، اگر مهمانی را ساده بگیرید و یك غذای ساده همراه یك سالاد و كمی دسر تهیه كنید،‌مهمانی برایتان ساده می‌شود و دوست دارید همیشه مهمانی ترتیب بدهید. اگر مهمانی را مفصل برگزار كنید، مهمان‌های شما هم باید در آینده همین كارها را انجام دهند و مهمانی به یك امر بغرنج تبدیل می‌شود و این باعث می‌شود كم‌تر دور هم جمع شوید. كاری كنید كه تحت فشار نباشید و به شما و مهمان‌ها خوش بگذرد. این‌گونه دور هم جمع‌شدن‌هاست كه در خاطره‌ها باقی می‌ماند.

منبع : روزنامه تهران امروز