ملایر ، استان همدان

مورخان در مورد وجه تسمیه ملایر نظرهای مختلفی ارائه داده‌اند. از جمله این كه در زمان مادها با روشن كردن آتش بر روی تپه‌ها و كوه‌های آن اخبار را به سایر مناطق می‌رساندند؛ از این رو آن‌جا مل‌آگر به معنی تپه آتش نامیده شد. روایت دیگری می‌گوید كه در زمان حمله اعراب به ایران هنگام عبور از این منطقه به آب دست نیافته بودند و به همین دلیل آن جا را «ماءلایُری» خواندند، یعنی آب دیده نمی‌شود و به همین نام معروف شده و ملایر كنونی صورتی از آن عبارت است : ملایر از زمان‌های بسیار دور منطقه‌ای آباد و پرجمعیت بوده است.
اسامی بعضی از روستاها مانند مانیزان، گوراب، اسكنان و ابنیه و آثار تاریخی به جای مانده منطقه از جمله دژگوراب و تپه نوشیجان حاكی از قدمت تاریخی این منطقه است.
بنای شهر فعلی ملایر با حكومت فتحعلی‌شاه قاجار در سال 1188 هجری مقارن است كه توسط محمدعلی میرزا دولتشاه احداث شد و نخست به نام بانی آن دولت‌‌‌آباد خوانده شد، و سپس با انقراض سلسله‌ قاجاریه به ملایر تغییرنام یافت.