حسادت

حسادت از دیرباز در میان مردان و زنان در جوامع مختلف مشاهده شده و می شود. شاید به نحوی این حسادت برای رسیدن به آرزوها، مقام و منصب بوده و افراد اقدام به غیبت ، بدگویی و حسادت نسبت به اطرافیان خود می كنند و به جای اندیشیدن به مسائل مثبت و مهم به فكر این موضوع هستند كه خود را از نظر تحصیلی، شغلی، مادی، معنوی، اجتماعی و.
.. برتر و بالاتر از دیگران نشان دهند، هرچند كه همین امر می تواند تبعات منفی و مشكلاتی را برای آنها به وجود آورد. متأسفانه این خصلت منفی از زمانی كه انسان چشم به دنیای هستی گشود و توانایی خواندن و نوشتن یافت و حتی زمانی كه دو كودك بر سر عروسكها و اسباب بازیهای خود با هم دعوا می كردند و توجه به یكی، دیگری را به گریه وا می داشت و حتی زمینه قهر كردن با والدین را به وجود می آورد، تا به امروز كه آنها پای به دنیای بزرگتری گذاشته اند و عقل، فهم و شعور آنها رشد یافته است، باز هم دیده می شود.
«سارا» دانشجوی پزشكی می گوید: متأسفانه پدیده حسادت و بدگویی كردن در میان تمام افراد خصوصاً در دانشگاهها در میان دانشجویان دختر نیز به وفور مشاهده می شود. در دانشگاهها دختران به دلیل اینكه خود را در مقابل دختران دیگر و حتی جنس مخالف برتر و بالاتر نشان دهند، نسبت به همدیگر حسادت می ورزند، آنها حتی حاضرند برای بهتر جلوه دادن خود، عیبها و ایرادهای دوستانشان را با وجود آشكار بودن به روی آنها نیاورده و آنها را با همان ایرادها و نواقص ظاهری نظاره گر باشند، همچنین در مورد ظواهر و زیبایی خود و عدم تأمین حس عاطفی خود بیشتر نسبت به یكدیگر حسادت می ورزند. این درحالی است كه این پدیده در میان پسران دانشجو در موارد تحصیلی، نحوه لباس پوشیدن و رسیدگی به ظواهر و حتی مقایسه گوشی تلفنهای همراه به وفور دیده می شود، این امر می تواند باعث بروز مسائل پیچیده در محیط خانه و تداخل هایی در میان دوستان شود.
وی در ادامه می گوید: همچنین هستند دخترانی كه به گفتن مسائلی كه حقیقت ندارد، یا به طور كلی شایعه پراكنی است، دست می زنند تا شاید از این طریق خود را بیشتر در محیط دانشگاه و در میان همكلاسان خود جلوه دهند، این درحالی است كه این مسأله در میان پسران هم مشاهده می شود.
او می گوید: متأسفانه زنان در به وجود آمدن این پدیده نقش مهمی را ایفا می كنند، خودشان در تمام زمینه ها بخصوص شغلی و كاری برای اینكه كسی از خودشان بالاتر نباشد و فقط خودشان به پیشرفت برسند، به بدگویی از یكدیگر می پردازند، هرچند كه ممكن است به جایی نرسند، ولی حداقل به این دلیل كه توطئه های خود را علنی كرده اند و به اصطلاح پیروز شده اند، راضی و قانع می شوند.
مینا دانشجوی مهندسی در این زمینه معتقد است: متأسفانه پدیده حسادت زمانی كه در سن ۱۸ سالگی بودم و تازه از آزمون كنكور رهایی پیدا كرده بودم، ایجاد شد و از آن زمان بود كه بیشتر با این خصلت زشت و ناپسند آشنا شدم، بعد از كنكور برای اینكه مستقل باشم و بتوانم روی پاهای خود بایستم، تصمیم گرفتم تا در جایی مشغول به كار شوم. با توجه به اینكه از سالهای قبل در یك مركز فرهنگی كار می كردم، به آنجا علاقه بسیاری داشتم، به همین دلیل برای كار روانه آنجا شدم.
وی می گوید: به دلیل اینكه پدرم مهندس ناظر و معمار آنجا بود، شانس بیشتری برای قبول شدن در مصاحبه ای كه قرار بود گرفته شود، داشتم، بالاخره به عنوان مربی كارآموز مشغول به كار شدم، البته حضور من به عنوان مربی كارورز نه تنها مربیان دیگر را خوشحال نكرد، بلكه انگار من جای آنها را اشغال كرده بودم و چشم دیدن مرا نداشتند.
وی در ادامه می گوید: به مرور زمان حرفها و نیش و كنایه های تلخی را از جانب مربیان و دیگر افراد می شنیدم. متأسفانه كارهای سبك و دور از تخصص و خارج از حیطه وظایفم را به من محول می كردند و آموزشهای لازم را به من یاد نمی دادند. علی رغم اینكه مربی كارورز بودم، می بایست قبل از سایرین در آنجا حضور پیدا می كردم و در آخرین ساعات كاری آنجا را ترك می كردم، این درحالی است كه هیچ گونه حقوق و مزایایی از آنجا دریافت نمی كردم.
وی می گوید: با توجه به اینكه باید مسافت طولانی را برای رفتن به محل كارم طی می كردم و ذوق و شوق زیادی برای كار كردن داشتم، ولی با داشتن چنین شرایطی روز به روز علاقه ام برای رفتن به آنجا كمتر می شد تا اینكه روزی به دلیل همین حسادتها و بدگویی ها از من خواسته شد كه دیگر به آنجا نروم و با اینكه دقیقاً علتش را نفهمیده بودم، ولی مجبور به ترك آنجا شدم.
«نوشین آقاجانی» دكترای علوم ارتباطات و مدرس دانشگاه در این زمینه معتقد است: متأسفانه این نوع حسادتها از كودكی در میان افراد شكل می گیرد و به مرور زمان در بزرگسالی در مدارس، دانشگاهها و محیطهای شغلی به دلیل گسترده و آزادانه بودن روابط بیشتر به چشم می خورد و افراد مدام به این مسأله می اندیشند كه تنها چاره برای زندگی كردن و رسیدن به پیشرفت، «زیر آب زدن» همدیگر و بدگویی كردن است.
وی معتقد است: اندیشه چنین مسائلی كه اگر نتوانیم كارهای محول شده را به خوبی انجام دهیم و در آینده از رشد و پیشرفت خود نسبت به دیگران عقب می افتیم و زندگی مان به خوبی شكل نمی گیرد، باعث می شود تا پشت سر دوستان، همكاران و صمیمی ترین افرادمان حرف بزنیم و به بدگویی كردن از آنها نزد مسؤولان، مدیران و كاركنان بپردازیم.
وی معتقد است: صمیمیت بیش از اندازه میان افراد خصوصاً زنان نیز از مسائلی است كه باعث پدید آمدن چنین مسأله ای می شود، زیرا اینگونه افراد در صورتی كه ببینند صمیمی ترین دوست خود به مقام و جایگاه ویژه ای رسیده و در زندگیشان تغییرات زیادی به وجود آمده است، درحالی كه آنها به چنین مقام و منزلتی نرسیده اند، مدام دست به كارهایی از قبیل غیبت، بدگویی و حسادت كردن می زنند كه اینگونه افراد معمولاً اعتقادات و باورهای درستی نداشته، از اعتماد به نفس كمتری برخوردارند و حتی وجدان خود را نیز زیر پا می گذارند تا به اهداف نفسانی و شیطانی خود دست یابند، نمونه بارز این مسأله را می توان در سریالهای طنز تلویزیونی به وفور مشاهده كرد.
وی معتقد است: متأسفانه این پدیده در میان زنان و مردان به نسبت مساوی وجود دارد و در تمامی خانواده ها اعم از بی سواد، تحصیلكرده، شاغل و بیكار دیده شده و هیچ تفاوتی میان زن و مرد نمی كند و ریشه آن در تربیت خانوادگی است.
این درحالی است كه دكتر فاطمه خجسته روانشناس معتقد است: پدیده حسادت و بدگویی كردن پشت سر دیگران بیشتر در میان قشر زن به دلیل توجه بیش از حد دیگران و حساس بودن روح آنها دیده می شود، زیرا كم ترین بی توجهی آنها را دچار عذاب روحی می كند و برای جلوگیری از بروز این نوع برخوردها و بی توجهی ها همیشه سعی می كنند تا از این طریق بیشتر مهم و خوب جلوه كنند.
وی معتقد است: اما به دلیل اینكه مردان از این نقطه نظر حساس نبوده و بیشترین نقطه ضعف آنها در این مسأله است كه بتوانند در جامعه مقام و منصب و جایگاه خوبی داشته باشند، به ظواهر و زیبایی خود چندان توجه نمی كنند.
وی معتقد است: در ضمن این نكته را باید یادآوری كرد كه در جامعه امروز بیشتر مردان به ظواهر زنان توجه می كنند و در تمامی موارد اعم از تشكیل زندگی و همچنین در محیطهای كاری بیشتر از روی ظاهر و قیافه زنان، آنها را برای زندگی انتخاب كنند نه از روی خصوصیات شخصی شان.
در ادامه دكتر آقاجانی می گوید: افرادی كه بدون اندیشه و تفكر می خواهند به جایگاه بالاتری برسند و برای رسیدن، اقدام به زیرآب زدن یكدیگر می كنند، بیمار محسوب می شوند، زیرا فقط به دنبال این هستند كه از نظر درونی ارضا شده و پیروز شوند، حتی اگر به آن مقام یا منصب نرسند، این افراد حتماً باید تحت نظر روانپزشك و روانكاو قرار بگیرند تا علت آن ریشه یابی و برطرف شود.
وی معتقد است: وجود چنین پدیده ای كه از آن به عنوان حسادت یاد می شود، در جوامع غربی و شرقی متفاوت است. در جوامع شرقی به دلیل اینكه افراد در سازمانها و ادارات دولتی و خصوصی ثبات شغلی نداشته و هیچ كس از فردای خود باخبر نیست و ترس از اینكه اگر اخراج شوم و نتوانم گلیم خود را از آب بیرون بكشم و رفاه نسبی برای خود و خانواده ام تهیه كنم، چه باید كرد؟ چنین مسأله ای كه بیشتر به علت مادیات اتفاق می افتد، به دلیل محكم كردن جای پای خود در آن سازمان یا نهاد آنها را وادار به چنین كاری می كند؛ این درحالیست كه در جوامع غربی زنان و مردان به دلیل مادیات دست به چنین كارهایی نمی زنند بلكه علت آن را در مشكلات روانی باید جست وجو كرد.وی می گوید: متأسفانه هرچه به جلو گام برمی داریم اوضاع و شكل گیری این پدیده بیش از پیش احساس می شود، زیرا در كشور ایران هر روز بر مشكلات زندگی، فقر، افزایش فرزندان، درآمد كم و نامناسب افزوده می شود و افراد برای دوری از چنین مسائلی فقط به فكر خود و زندگیشان هستند و به همین دلیل دائم در حال حسادت و بدگویی نسبت به دیگران خواهند بود.
وی معتقد است: نقش دولت برای جلوگیری از این پدیده و ایجاد كردن حداقل رفاه نسبی برای افراد جامعه اعم از زنان و مردان بسیار مهم و ضروری است همچنین خود افراد هم باورها و اعتقادات خود را قوی و محكم كنند و اقدام به خودسازی نمایند تا مشكلات موجود در جامعه حل شود.دكتر «فاطمه خجسته» در ادامه می گوید: برخی از این نوع حسادتها كه كلیه افراد خصوصاً زنان را وادار به تكاپو و فعالیت درجهت خودسازی و بهتر شدن می كند، خوب است، زیرا در اصل این نوع حسادت وجود آنها را تكان داده و در جامعه متوجه موقعیتشان می كند و درجهت برطرف كردن نقایص خود گام برمی دارند ولی متأسفانه آن دسته از حسادتهایی كه از بعد غرور در فرد ایجاد می شود.
این مسأله را زنده می كند كه ظاهر خود را بهتر جلوه دهند و تلاشی درجهت رفع آن نكند. در ادامه دكتر «محسن مهدوی» روانشناس نیز در این زمینه معتقد است: مطلوبیت و جذابیت اجتماعی جریانها است كه در جامعه میان افراد با یكدیگر و با جامعه مشاهده می شود. در واقع افراد در آیینه این جذابیت و مطلوبیت است كه «من» ایده ال و تصویر مناسب خود را پیدا می كنند، این مسأله به فرهنگ كلی و اینكه افراد باید چه خصوصیاتی داشته باشند تا به مطلوبیت و جذابیت بر سند و نیز به فرهنگ شخصی افراد برمی گردد كه چه نوع جذابیت و مطلوبیتی را طالب هستند و می خواهند به آن دست پیدا كنند. وی معتقد است، این مسأله در كلیه افراد عادی جامعه كه دارای شخصیت نرمالی هستند صدق می كند ولی متأسفانه عده ای از افراد از نظر مطلوبیت و جذابیت اجتماعی در سطحی پایین قرار گرفته اند، عطش پایان ناپذیری دارند و افرادی گوشه گیر و منزوی هستند.
وی می گوید: در بخشهایی سیاسی افراد سعی می كنند تا پایگاه اجتماعی مناسبی را اشغال كنند و مطلوبیت پیدا نمایند. این درحالیست كه این مسأله در جوامع امروزی در بسیاری از كشورها در زنان هم كه وارد نقش های سیاسی، مدیریتی، نظارتی و دانشگاهی نیز شده اند، دیده می شود، همچنین به دلیل اینكه زنان برای دنیای خود اهمیت زیادی قائل هستند به همین دلیل پدیده حسادت مطرح می شود، این پدیده جریانی احساسی و عاطفی شدیداً تحریك شده ای است كه به دلیل احساس حقارت در زنان پدید می آید كه این امر در دو حالت به صورت شدیدتری صورت می پذیرد، در مواردی كه آنها احساس كنند كه از نظر دنیایی با اشخاص همسال خود تفاوتهایی دارند و اینكه افراد مقابلشان از جذابیت و مطلوبیت بهتری در مقایسه با آنها برخوردارند كه متأسفانه این مسأله باعث احساس حقارت در آنها می شود درنتیجه نیروهای تنشی موجود در وجود آنها تحریك شده و تبدیل به جبهه های روانی می شود به همین دلیل انواع حرفها، ژستها، حركاتی از جانب آنها سرمی زند كه نشان دهند دارای جذابیت و زیبایی بیشتری نسبت به همسالان خود هستند.
وی می گوید: این جریانها بیشتر تحت تأثیر خوددوستی است درصورتی كه این خوددوستی به حسد برسد كه مرد احساس كند كه فقط خودش زیباست و مطلوبیت اجتماعی برای او خواهد بود، جریان غیرعادی محسوب می شود، ولی در غیر این صورت مورد قبول و توجه همگان است.
وی معتقد است: اینگونه حسادتها و جریانها در زنان به گونه ای دیگر نیز شكل می گیرد، كه با توجه به علت شناسی و ریشه یابی صحیح و مناسب تشخیص داده می شود، به عنوان مثال اگر دو زن كه از نظر مدرك تحصیلی، نوع رشته، مقام و منزلت در یك سطح هستند را درنظر بگیریم، در صورتی كه یكی از آنها بدون دلیل از توجه و جذابیت بیشتری در مقابل دیگران برخوردار است، بلافاصله دچار جریانهای احساسی، عاطفی، حقارت، تحقیر دیگران و عكس العمل های نامناسبی نسبت به فرد مقابل می شود.
وی می گوید: وجود حس حقارت، حسادت و تحقیر كردن دیگران هیچ تفاوتی میان زنان و مردان ندارد بلكه این امر بستگی به این موضوع دارد كه شخصیت افراد تا چه اندازه طالب این است كه مورد توجه قرار بگیرد.
این پدیده در مردان كه دارای نقش های سیاسی هستند و در زنانی كه به زیبایی خود اهمیت زیادی قائل هستند، به وفور یافت می شود. همین وجود تبلیغات اجتماعی اعم از واگذاری نقشها به افرادی كه شایستگی آن را دارند و ... نیز باعث به وجود آمدن مسائل روانی مانند برخوردهای تند، كدورتها و عكس العلمل هایی از جانب طرف مقابل می شود.
وی معتقد است: متأسفانه حسادت یك امر منفی است و افرادی كه دائماً دچار چنین صفتی می شوند، توانایی كنترل كردن خود را نداشته و باید به دنبال راه حل هایی برای تجزیه و تحلیل شخصیتشان باشند و علل به وجود آورنده آن را از طریق تبصره روانی (تحلیل روانی) مورد بررسی قرار دهند. دكتر مهدوی معتقد است: كلیه افراد اعم از زن و مرد و بزرگ و كوچك در زندگی دچار احساس حقارت شده اند ولی شدت و ضعف آن در افراد مختلف متفاوت است و بستگی به عناصر سازنده شخصیتی آنها و نقشی كه در این مجموعه بازی می كنند، دارد. به وجود آمدن چنین پدیده ای در بعضی از افراد به صورت كنترل شده و در بعضی دیگر قابل كنترل نیست.
وی در پایان می گوید: در صورتی كه پدیده حسادت باعث جنبه های انهدامی و پرخاشگرانه نسبت به طرف مقابل شود نوعی بیماری روانی محسوب می شود اما در صورتی كه جنبه ساختاری داشته باشد و اشخاص را به نقاط ضعف خود و برطرف كردن آنها آشنا سازد خوب است.

ارمغان جوادنیا

منبع : پایگاه اطلاع رسانی پزشکی ایران سلامت