خواب و خوابیدن

خواب سیکل استراحت بدن است با یک حالت بی‌خبری طبیعی، ویژگی ‌خواب این است که بیشتر در شرایط بی‌حرکتی و کاهش حس کردن محرک‌های خارجی قرار دارد، خواب توسط کمپلکس هورمونال صورت می‌گیرد که پاسخی است در برابر سیگنال‌های حسی و حرکتی از طرف بدن و پیرامون زندگی.
در بیشتر از ۸۰ درصد موارد، خواب بدون رویا است و به حرکت غیر سریع چشم شناخته می‌شود (NREM) و دراین حالت تنفس و ضربان قلب آهسته و منظم هستند، فشار خون پایین است و شخص خوابیده نسبتاً بی‌حرکت است، در صورتی‌که خواب با حرکت سریع (REM) چشم باشد با رویا همراه خواهد بود که در طی ۳ تا ۵ پریود در هر شب در فواصل ۲ ساعت به وقوع می‌پیوندد (شخص دارد خواب می‌بیند و در عوالم دیگر دارد سیر و سیاحت می‌کند) و حالا تنفس و ضربان قلب نامنظم و حرکت‌های غیر ارادی در عضلات وجود دارد و ناگفته نماند که این پریودها از لحاظ طول مدت متغیر هستند نه به یک اندازه.
معمولاً بالغان در هر شب به ۸ ساعت خواب احتیاج دارند تا فونکسیون‌ها به خوبی صورت گیرند، اما بعضی مردم بیشتر از این با کمتر از این اندازه‌ باید بخوابند.
مردها یک ساعت کمتر از زن‌ها خواب لازم دارند، لابد برای اینکه باید بروند نان بخرند و صبحانه درست بکنند برای خانم و با عجله بدوند برای کار، بچه‌ها و مخصوصاً نوجوان‌ها ۹ تا ۱۰ ساعت در هر شب باید بخوابند.
● چارت مشکلات خواب
بعضی مردم هنوز سرشان را روی بالش نگذاشته‌ خواب هستند، خوشا به حال‌شان، و آیا شما طول می‌کشد تا به خواب بروید و راحت در خواب باشید؟ توجه کنید:
آیا معمولاً شب‌ها به سختی به خواب می‌روید؟ اگر بله آیا در طول روز تنش دارید؟ اگر باز هم بله ممکن است مشکلات خواب شما بر اثر استرس باشد که لطفاً آرام باشید، و اگر تنش و استرس ندارید، وقتی در طول شب بیدار می‌شوید آیا برایتان مشکل است دوباره به خواب بروید؟
اگر بله وقتی شب بیدارمی‌شوید فکر و خیال به سرتان می‌زند و درگیر مشکلات شغلی خود می‌شوید و یا احساس می‌کنید که در برنامه‌ی‌ شغلی خود شکست خورده‌اید؟
اگر بله با دکترتان تماس بگیرید زیرا ممکن است افسردگی و اختلالات آرامشی داشته باشید و اگر یک خانم هستید و سن بالای ۴۰ سال بادکترتان درباره‌ی احتمال یائسگی مشورت کنید. و اگر این چیزها نیست آیا وقتی بیدار می‌شوید نفس تنگی دارید؟
اگر بله ممکن است مشکلات قلبی یا تنفسی داشته باشید و اگر این‌طور نیست آیا مسن شده‌اید و بالاتر از ۶۰ سال دارید؟ که در مورد مسن‌ها این یک امر طبیعی است و بسیاری از بدخوابی‌ها در شب به علت بالا رفتن سن است و اگر نه آیا شما یک زن حامله هستید؟
اگر بله بدخوابی در حامله‌ها امری عادی محسوب می‌شود و در ۳ ماهه‌‌ی اول و ۳ ماهه‌ی آخر حاملگی بسیاری از خانم‌های حامله به درجات مختلف بی‌خوابی به سرشان می‌زند و اگر باز هم نه، شما که شب‌ها بد می‌خوابید آیا در طول روز مقدار زیادی قهوه و یا الکل می‌نوشید و یا شام مفصل می‌خورید اگر بله نوشیدن الکل و قهوه را کاهش دهید و شب‌ها شام سبک‌تری میل کنید.
اگر هیچکدام از این مسائل را ندارید آیا اخیراً دوز قرص خواب و مسکن را کم کرده‌اید و آیا خوردن آنها را به کلی و بدون مشورت با دکتر و سر خود قطع کرده‌اید؟
دراین صورت از دکترتان طرح و برنامه‌‌ی چگونگی خوردن دوز دارو را دستور بگیرید. خوب اگر شما که خوب نمی‌خوابید آیا تنبل و کم تحرک هستید و در طول روز ورزش نمی‌کنید و می‌خورید و می‌خوابید و سر همسرتان نق می‌زنید!! رژیم‌ ورزشی ملایم و تحرک مشکل بدخوابی شما را برطرف می‌کند. اگر تغییر روش زندگی مشکل خواب شبانه‌ی شما را برطرف نمی‌کند، که حتماً می‌کند، دست به دامن دکتر بشوید.
● چه کنیم که به اندازه کافی بخوابیم؟
۱) هر روز صبح در ساعت معین از خواب برخیزید. حتی آخر هفته‌ها و تعطیلات.
۲) سعی کنید درطول روز کم بخوابید (چرت روزانه) و اگر نمی‌توانید چرت نزنید این زمان را به نیم ساعت محدود کنید که برای خواب خوب شب بسیار مفید است.
۳) از نوشیدن قهوه ومشروبات الکلی اجتناب کنید یا کم بنوشید، سیکار نکشید واگر ورزش می‌کنید که کارخیلی خوبی می‌کنید، ۴ تا ۶ ساعت قبل از موقع خواب ورزش خسته کننده نکنید.
۴) خوردن یک غذای سبک قبل از خواب شبانه مفید است و از صرف غذاهای سنگین قبل از رفتن به رختخواب خودداری کنید.
۵) در اتاق خواب سر و صدا نباشد، نور چراغ خواب کم باشد، اتاق نه سرد باشد و نه گرم.
۶) اگر به خواب نمی‌روید، اتاق خواب را ترک کنید و به جای ساکتی بدون فعالیت پناه ببرید (از همسرتان خواهش کنید که مبادا مثل این سریال‌ها دائم داد بکشد!) و موقعی برای خواب برگردید که احساس کنید دیگر خواب آلود هستید.
۷) در صورتی‌که با این دستورها مشکل بدخوابی شما برطرف نمی‌شود به یک متخصص مسایل خواب مراجعه کنید و توصیه‌ی هیچ‌ کسی را قبول نکنید زیرا آنها نمی‌دانند و نمی‌دانند که نمی‌دانند!

دکتر عبدالپیمان علویان
بیهوشی

منبع : هفته نامه پزشکی امروز