شنبه, ۱۹ خرداد, ۱۴۰۳ / 8 June, 2024
مجله ویستا
انیس الدوله وتحریم تنباکو
در یکی از سفرهای ناصرالدین شاه به روستای امامه از قرای لواسان او با دختری دهقان زاده آشنا برخوردکردکه اسمش فاطمه بود. وی با وجود صغر سن به سوالات شاه جوابهای مناسب داد. هوش ودرایت دختر مورد توجه ناصرالدین شاه قرار گرفت واورا با خود به حرمسرا بردوبه سوگلی محبوبش جیران سپرد.. طی سالیان بعد پس از مرگ جیران، کلیه اموال او به فاطمه داده شد و در سفر سلطانیه (۱۲۷۶ق) به عقد پادشاه درآمد. هوش و درایت این تازه وارد قدرت و نفوذش را در حرمخانه سلطنتی افزایش داد و طینت پاکش او را به کسب لقب انیسالدوله رهنمون ساخت. بنابه گفته اعتمادالسلطنه یکی از مورخان آن عصر وی زنی پاکدل بود و در مواقع ضروری غضب شاه را فرو مینشاند و همواره از بیچارگان حمایت میکرد و خود را دور از مردم نمیدانست. در هر حال مورد توجه و علاقهٔ شاه واقع شد و سوگلی مخصوصش گشت. به طوری که انیسالدوله زن حرمسرای شاهی بود که مفتخر به دریافت نشان حمایل آفتاب (۱) گشت. این نشان در فرنگ به ملکهها اعطا میگشت و چون او جشن تولد مفصلی برای شاه ترتیب داده بود که خارج از حد تصور بود، شاه این نشان را به او بخشید.
از آن به بعد اداره امور حرفخانه شاهی و برقراری حفظ و تعادل زنان اندرونی و ادارهٔ آنان برعهده انیسالدوله قرار گرفت. علاوه بر این، مسئولیت پذیرایی از کلیه میهمانان خارجی زن در کلیه مراسم جزو وظایف انیسالدوله قرار گرفت. او حتی در پارهای از مسائل مملکتی مورد مشورت شاه قرار میگرفت و عرایض مردم را به عرض شاه میرسانید و وساطت آنان را مینمود. (۲)
انیس الدوله در اعیاد و میهمانیها در حالیکه نیمتاج بر سر و غرق در نشانها و جواهراتی بود که شاهان کشورهای خارجی برایش فرستاده بودند از زنان اعیان و اشراف و شاهزادگان پذیرایی مینمود. (۳)
اما همین زن قدرتمند هنگامی که مردم ایران در برابر امتیاز رژی مخالفت کرده و علما تنباکو را تحریم نمودند در مبارزه مردمی علیه سیستم استبدادی شرکت کرد و با وجود دستورات اکید شاه با ایمان کامل به مخالفت با امتیاز تنباکو پرداخت.
در آن زمان زنان به پیروی از علما در صف اول مبارزات قرار گرفته بودند و با روبندههای سفید، پیچه و چادر در جلوی صف تظاهرکنندگان قرار داشتند. آنان یا علی و یا حسین گویان به بستن دکاکین تنباکوفروشی میپرداختند و کلیه آلات و ادوات آن را نابود میساختند و با صدای بلند میگفتند: ای شاه باجی، شاه باجی سبیلو، ای لا مذهب ما تو را نمیخواهیم، ای خدا میخواهند دین ما را ببرند، علمای ما را بیرون کنند و عقدمان را فرنگیان ببندند، اموات ما را فرنگیان دفن کنند و بر جنازه ما فرنگیان نماز بخوانند. (۴) شدت این تظاهرات به حدی بود که در بسیاری از شهرها تعدادی از تظاهرکنندگان دستگیر و زندانی شدند.
در تهران دستور تیراندازی صادر شد و عدهای کشته و جمعی مجروح بر جای ماند.
به دنبال این جریانات مبارزه منفی شروع شد و مردم با وجود تعلق خاطری که به مصرف توتون و تنباکو داشتند مغازههای خود را بستند و تمامی غلیانها را برچیدند و نه تنها در شهر بلکه در اندرون شاهی نیز هیچ کس لب به دخانیات نمیزد. تمام قهوهخانهها و ادارات دولتی استعمال توتون و تنباکو را کنار نهادند.
در حرمخانه سلطنتی نیز انیسالدوله سوگلی و ملکه قدرتمند حرمسرای شهی غلیانها را جمع کرد. هنگامی که شاه مطلع شد و علت آن را پرسید، انیسالدوله گفت : به دلیل آنکه حرام شده آن را جمع کردیم. شاه متغیر شد و گفت چه کسی حرام کرد؟.
انیسالدوله گفت : همان کسی که ما را بر تو حلال کرده است! شاه متغیر شده و چیزی نگفت و برگشت و به فاصله چند روز امتیاز رژی را ملغی نمود. بدین ترتیب انیسالدوله ملکه و سوگلی ناصرالدین شاه با وجود قرار گرفتن در محیط بسته حرمسرا از همراهی و همکاری با مردم خودداری ننمود و به ایفای نقش مهمی در پیروزی نهضت تنباکو پرداخت.
۱. اعتمادالسلطنه. روزنامه خاطرات. ص ۱۱۵، ۵۹۶، ۳۷۷-۳۷۶.
۲. ابوالقاسم تفضلی. انیسالدوله و روستای امامه. ص ۱۰۴-۱۰۳.
۳. دوستعلی معیرالممالک. یادداشتهایی از زندگانی ناصرالدین شاه. ص ۱۰۵.
۴.ابراهیم تیموری. اولین مقاومت منفی در ایران. ص ۱۰۴-۱۰۲.
نیلوفر کسری
منبع : موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
دورههای مدیریتی دانشگاه تهران
ویزای تضمینی ایتالیا کانادا
انتخابات ریاست جمهوری انتخابات شورای نگهبان ایران انتخابات ریاست جمهوری 1403 دولت سیزدهم دولت ریاست جمهوری انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ شورای حکام مجلس شورای اسلامی رئیس جمهور
تهران ازدواج آتش سوزی قتل شهرداری تهران فضای مجازی هواشناسی تصادف پلیس سازمان هواشناسی هلال احمر خانواده
همستر کامبت خودرو قیمت دلار قیمت خودرو حقوق بازنشستگان قیمت طلا تلگرام ارز دیجیتال بورس دلار سایپا بازار خودرو
شهید سریال رسانه ملی سینمای ایران تلویزیون سینما عمو قناد مجید قناد جواد عزتی موسیقی احسان علیخانی کتاب
اینترنت فضا
رژیم صهیونیستی غزه فلسطین اسرائیل جنگ غزه روسیه آمریکا ترکیه حماس اوکراین سازمان ملل فرانسه
فوتبال پرسپولیس استقلال لیگ برتر تیم ملی والیبال ایران والیبال حسن یزدانی جواد نکونام بازی تیم ملی فوتبال ایران تیم ملی ایران باشگاه پرسپولیس
موبایل هوش مصنوعی عکس فناوری اپل بازی تلگرامی مایکروسافت ناسا بازی همستر کامبت مرکز ملی فضای مجازی
سرطان دیابت چاقی چای قارچ فشار خون ناباروری اضطراب