وزارت رفاه از اصلی‌ترین وظیفه‌اش جا مانده‌است

روز به روز بر میزان تورم افزوده می‌شود و از آنجایی كه سنگ‌ها اصولا‌ مقابل پاهای ضعیف و لنگ قرار می‌گیرد این عامل محرك بر میزان فقر در جامعه نیز تاثیر می‌گذارد.
اما ای كاش وقتی از آمار ضد و نقیض تورم، نرخ بیكاری سخن به میان می‌آید، در مورد خط فقر هم تا حدودی، هرچند كوچك شفاف‌سازی می‌شود. اما با ارائه آمار پشت نوبتی‌های سازمان‌های حمایتی، شاید بتوان حدس زد كه در حال حاضر چند مرده حلا‌جیم. شاید تورم، فقر و ... از مشخصات یك جامعه رو به توسعه باشند اما اینكه در مواجهه با این نوع نوسانات چه راهكارهایی در ساز و كار قرار می‌گیرد مهم است. این در حالی است كه مهمترین وظیفه وزارت رفاه كه كاهش فقر در جامعه است و كاهش فقر هم نیازمند تعیین خط فقر، گویا این وزارتخانه از اصلی‌ترین وظیفه خود جامانده است.
به علا‌وه مواردی چون تعیین خط فقر همانند تورم، نرخ بیكاری كه از سوی سیاستمداران مطرح می‌شود، اغلب با آماری كه از سوی اقتصاددانان و كارشناسان مطرح می‌شود در تناقض است، شاید به دلیل ملا‌حظات سیاسی.از سوی دیگر آمار رسمی از طریق شیوه‌هایی خاص استخراج می‌شود كه وقتی فرمول آن در جامعه نمود پیدا می‌كند با واقعیت همخوانی ندارد.
اما چندی پیش و پس از آنكه وزارت رفاه مهلت خود برای ارائه فقر را تمام شده دید راهكاری دیگر را مطرح كرد كه به زعم خود اصلا‌حی بر خط فقر به شمار می‌رفت. «خط بقا» كه بسیاری از كارشناسان از آن به عنوان درآمد «بخور و نمیر»یاد كردند. معیار این تقسیم‌بندی، مصرف دو هزار كالری تعیین شده برای هر فرداست با واقعیت فاصله‌ای میان زمین تا آسمان را می‌پیماید چرا كه برای مثال هر فردی كه در سنین نوجوانی به سر می‌برد روزانه به طور متوسط چهار هزار كالری مصرف می‌كند. موسی‌الرضا ثروتی عضو كمیسیون اجتماعی مجلس معتقد است: تعیین خط فقر در قانون برنامه چهارم توسعه و در بودجه‌ریزی سال ۸۴، ۸۵ و ۸۶ تعیین شده كه وزارت رفاه موظف به ارائه آن است. در حالی كه در بند«ج» تبصره ۹۵ برنامه چهارم توسعه، تمام اقشار آسیب‌پذیر می‌بایست تحت پوشش سازمان‌های حمایتی قرار بگیرند كه متاسفانه این كار تا به حال و به طور كامل انجام نشده است. او میزان پیش‌بینی شده خط فقر را چیزی حدود ۱۲ درصد از جمعیت كشور می‌داند و می‌گوید: طبق پیش‌بینی‌ها ۱۲ درصد جمعیت كشور زیر خط فقر قرار می‌گیرند. اما او در حالی به این رقم اشاره می‌كند كه برخی از كارشناسان ۸۰ درصد از جمعیت را زیر خط فقر می‌دانند.
او در پاسخ به این سئوال اذعان می‌كند: در حال حاضر تعاریف روشنی از خط فقر وجود ندارد و برای روشن شدن این موضوع، وزارت رفاه باید هرچه زودتر نسبت به تعیین خط فقر اقدام كند.
برخی حقوق زیر ۵۰۰ هزار تومان و گروهی ۲۰۰ هزار تومان را خط فقر می‌دانند، اما باید گفت، این اعداد و ارقام به صورت رسمی مطرح نشده است.
● در قانون خط بقا نداریم
ثروتی در ادامه به خط بقا اشاره می‌كند و می‌گوید: در قانون چیزی به اسم خط بقا نداریم. تعیین خط بقا فرافكنی و به نوعی احاله مشكل به دیگری محسوب می‌شود. در حال حاضر ۱۲ میلیون نفر از جمعیت كشور زیر خط فقر قرار گرفته‌اند كه تنها شش میلیون نفر از آنها تحت پوشش حمایت قرار دارند. یعنی شش میلیون نفر دیگر نیازمند حمایت هستند. كه وزارت رفاه موظف بود تا سال دوم برنامه چهارم توسعه یعنی سال ۸۵ تمام این افراد را تحت پوشش حمایت قرار دهد كه انتظار ما از دولت عدالت‌محور این است كه در این زمینه اقدام كند. كسانی كه در حال حاضر تحت پوشش سازمان‌های حمایتی قرار گرفته‌اند نیز چندان دل خوشی از نحوه حمایت خود ندارند.
ثروتی نیز به این نكته اشاره می‌كند و می‌گوید: طبق بند «ل» تبصره ۹۷ قانون برنامه چهارم توسعه، حداقل حقوق افراد تحت پوشش ۴۰ درصدحداقل حقوق متوسط جامعه تعیین شده است كه به صورت میانگین مبلغی معادل ۶۰ هزار تومان ارزیابی می‌شود.
اما در حال حاضر میانگین ۳۶ هزار تومان است و برای مثال حقوق فرد معلولی كه در یك خانواده تحت پوشش سازمان‌های حمایتی قرار گرفته ۲۰ هزار تومان تعیین شده است كه بدیهی است امورات یك نفر در ماه با ۲۰ هزار تومان مرتفع نخواهد شد. در عین حال فقر نسبی نیز قابل تامل است كه حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد جامعه را مبتلا‌ كرده است كه این امر نیز بررسی و مطالعه كارشناسی را می‌طلبد.
او درخصوص اظهاراتی مبنی بر اینكه تعیین خط فقر در این برهه از زمان غیرممكن تلقی می‌شود، می‌گوید: به هر حال این موضوع باید از لحاظ علمی بررسی شود، چرا كه تمام سازمان‌های حمایتی فعالیت‌های خود را بر اساس خط فقر پایه‌ریزی می‌كند.
از سوی دیگر حقوق بخشی از كارمندان مشمول مالیات نمی‌شود و این نشان‌دهنده آن است كه خط فقر نسبی وجود دارد و وزارت‌رفاه برای كاهش فقر در جامعه ملزم به تعیین خط فقر است. اما عباسپور دیگر عضو كمیسیون اجتماعی مجلس، تعیین خط فقر را كار دشواری می‌داند و می‌گوید: نوسانات قیمت‌ها در مسائلی چون بنزین و مسكن كه بر تمام قیمت‌ها تاثیرگذار است تعیین خط فقر و اینكه یك فرد در ماه نیازمند چه مقدار حقوق است كه در رفاه به سر ببرد را وارد مرحله دشواری كرده است. برای مثال،ILO سازمان بین‌المللی كار، اشتغال یك ساعت در هفته را برای تعیین شاغل بودن افراد كافی می‌داند و این در كشورهایی كاربرد دارد كه از حیث تامین اجتماعی و مسائل بیمه‌ای غنی هستند.
بنابراین مفاهیم این‌چنینی در ایران كه فعلا‌ از حیث تامین اجتماعی به نقطه قابل قبولی دست نیافته معنایی ندارد و تعیین قیمت واقعی رفاه اجتماعی كار آسانی نیست. برای مثال اگر در خانواده فرزند دانشجویی وجود داشته باشد و یا بیماری حادی دامنگیر این خانواده باشد چگونه خط فقر مشخص خواهد شد؟
وزارت رفاه و یا سازمان تامین اجتماعی گناهی ندارد.

منبع : روزنامه حیات نو