تأمین کالری مورد نیاز روزانه مطابق هزینه خانواده

انسان‌ها همواره به‌دنبال آن هستند که انرژی لازم را برای انجام فعالیت‌های خود به‌دست آورند و این از طریق مصرف موادغذائی و استفاده از کالری موجود در آن امکان‌پذیر است ولی با توجه به محدودیت درآمدی تأمین کالری مورد نیاز مستلزم آگاهی از میزان کالری موجود در هر ماده غذائی و تخصیص صحیح هزینه‌ها برای به‌دست آوردن میزان کالری موردنظر است.قبلاً سلسله مطالبی در ارتباط با کالری مورد استفاده خانوارها برحسب دهک‌های درآمدی آغاز کردیم، در این شماره کالری مورد استفاده یک خانوار با سرپرست مزد و حقوق‌بگیر بخش عمومی مورد بحث قرار می‌گیرد.برحسب وضع شغلی، سرپرست خانوار در یکی از ۷ حالت کارفرما، کارکن مستقل، مزد و حقوق‌بگیر بخش عمومی، مزد و حقوق‌بگیر بخش بخش تعاونی، مزد و حقوق‌بگیر بخش خصوصی، کارکن فامیلی بدون مزد و غیرشاغل قرار دارد که طبق تعریف مرکز آمار ایران، حقوق‌بگیر بخش عمومی کسانی را شامل می‌شود که در وزارتخانه‌ها، مؤسسات، سازمان‌ها، شرکت‌های دولتی، نهادهای انقلاب اسلامی و همچنین دیگر مؤسسات عمومی مانند شهرداری‌ها کار می‌کنند در مقابل کاری که انجام می‌دهند مزد و حقوق (نقدی و غیرنقدی) دریافت می‌کنند. بر طبق طرح آمارگیری از هزینه و درآمد خانوارهای شهری مرکز آمار ایران که یک طرح نمونه‌گیری است ۲۰ تا ۳ درصد سرپرستان خانوار در سال ۱۳۸۲ مزد و حقوق‌بگیر بخش عمومی بوده‌اند.طبق تعریف، خانوار از از چند نفر تشکیل می‌شود که دارای اقامتگاه ثابت، هزینه‌ها و تغذیه مشترک می‌باشند. به این ترتیب فردی که به تنهائی زندگی می‌کند نیز، خانوار تلقی می‌شود.
۱. خصوصیات اقتصادی و اجتماعی یک خانوار شهری کل کشور با سرپرست مزد و حقوق‌بگیر:
مطابق اطلاعات طرح هزینه و درآمد خانوارهای شهری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۲، خانوارهای با سرپرست حقوق‌بگیر بخش عمومی با متوسط بعد ۵۴/۴ نفر (بعد خانوار به معنی تعداد افراد خانوار است) دارای درآمد سالانه ۴۵۷۸۵۳۷۸ ریال و هزینه سالانه ۵۱۱۳۰۳۲۳ ریال (به‌عبارت دیگر هزینه کل ماهانه ۴۲۶۰۸۶ تومان) است، که ۱۰۲۹۶۱ تومان آن صرف هزینه‌های خوراکی و ۳۲۳۱۲۵ تومان سهم هزینه‌های غیرخوراکی خانوار در طول یک ماه بوده است. شکاف درآمدی در گروه‌شغلی بخش عمومی که به معنی تفاوت درآمد و هزینه سالانه خانوار است ۵۳۴۴۹۴۵ ریال می‌باشد یعنی متوسط هزینه‌های سالانه ۵۳۴۴۹۴۵ ریال بیشتر از متوسط درآمد سالانه خانوارها است. اینکه چگونه خانوار این شکاف را می‌پوشاند در حوصله این بحث نیست ولی معمولاً این تفاوت با استفاده از پس‌انداز، وام، فروش کالاهای بادوام منزل (دست دوم) و... جبران می‌شود.
۲. افراد در طول روز به کالری نیازهای متفاوتی دارند.میزان کالری مورد نیاز در سنین مختلف نه تنها برحسب جنس افراد بلکه با توجه به وزن آنها متفاوت است. به‌طور مثال پسران ۷ـ۵ ساله که به‌طور متوسط ۲۰ کیلوگرم وزن دارند به ۱۸۵۰ کیلوکالری در روز انرژی نیاز دارند.
با این‌حال در بسیاری از متونی که در این زمینه کار شده است میزان انرژی مورد نیاز یک فرد بزرگسال، روزانه ۲۲۰۹ کیلوکالری عنوان شده است که در این بررسی از آن استفاده خواهد شد.
۳. میزان کالری در هر ۱۰۰ گرم، هزینه سالانه و ماهانه و کالری مورد استفاده ماهانه برحسب انواع موادخوراکی در یک خانوار شهری با سرپرست مزد و حقوق‌بگیر بخش عمومی: ۱۳۸۲موادخوراکی در ۹ گروه طبقه‌بندی می‌شوند و هر گروه دارای زیرمجموعه‌هائی می‌باشد، کالری در هر ۱۰۰ گرم با توجه به کالا یا کالاهای شاخص هر گروه بر مبنای میزان کالری اندازه‌گیری شده برای ۱۴۷ قلم از کالاهای خوراکی محاسبه شده است.پس از محاسبه در تمامی زیرگروه‌ها مجموعه کالری استفاده شده در طول یک‌ماه برای یک خانوار با بعد ۵۴/۴ نفر، به رقم ۴۲۸۵۶۷ کیلوکالری می‌رسیم که متوسط روزانه آن ۱۴۲۸۶ کیلوکالری است. زمانی‌که متوسط تعداد افراد خانوار ۵۴/۴ ذکر می‌شود به‌ معنای آن است که از تعداد نفرات خانوارها با ابعاد متفاوت با سرپرست مزد و حقوق‌بگیر بخش عمومی میانگین گرفته شده و رقم ۵۴/۴ به‌دست آمده است. البته در زندگی واقعی صددرصد غیرممکن است که تعداد نفرات دارای رقم اعشار باشد ولی با توجه به اینکه تمامی محاسبات به‌صورت متوسط به‌دست آمده است می‌توان از این داده‌ها استفاده نمود و متوسط سرانه کالری مصرف شده (برحسب هزینه) در خانوارهای با سرپرست مزد و حقوق‌بگیر را محاسبه نمود. رقم به‌دست آمده ۳۱۴۷ کیلوکالری است که بیش از متوسط ذکر شده در بالا می‌باشد. با توجه به اینکه خانوارهای مورد بررسی دارای تعداد نظرات متفاوت و در سنین مختلف هستند در نتیجه می‌توان محاسبات دقیق‌تری انجام داد. به‌طور مثال اگر فرض کنیم خانوار دارای ۵ عضو شامل پدر، مادر و ۳ فرزند است که به ترتیب در سنین ۵۵، ۵۲، ۲۶، ۲۳ و ۱۸ سال قرار دارند و عضو اول، سوم و پنجم دارای جنسیت مردم و اعضاء دوم و چهارم دارای جنسیت زن می‌باشند و وزن آنها به ترتیب ۶۵، ۷۰، ۷۵، ۵۳ و ۷۰ کیلو باشد به این ترتیب میزان کالری مورد نیاز روزانه این خانوار عبارتست است از: ۲۹۵۰+۲۶۷۳+۳۳۸۶+۲۱۰۹+۳۱۱۷=۱۴۲۳۵ همچنان که مشاهده می‌شود با توجه به وزن افراد در گروه سنی و جنسی خاص خود میزان کالری مورد نیاز محاسبه و تعدیل شده است. اگر خانوار فرضی ما متوسط هزینه‌های خوراکی را داشته باشد در آن صورت دچار کمبود کالری نخواهد شد.
نباید فراموش کرد که محاسبات فوق فقط بر مبنای کالری مورد نیاز روزانه و برمبنای هزینه خانوار بدون در نظر گرفتن سایر فاکتورهای غذائی از جمله پروتئین، ویتامین‌ها، موادمعدنی (کلسیم، سدیم) و... صورت گرفته است.
شکوفه قصوری

منبع : ماهنامه اقتصاد خانواده