کروکدیل تمساح (گاندو)

برجسته‏ ترین موجود وحشی دره رودخانه سرباز است که بطور طبیعی در آنجا زیست می‏کند.کروکدیل‏ها یا به گویش محلی «گاندوها» نامیده می شوند.
کروکدیل‏ها یا به گویش محلی «گاندوها» از هندوستان، سیلان تا پاکستان غربی و بلوچستان جنوبی پراکنده ‏اند.
رودخانه سرباز، غربی‏ترین نقطه انتشار کروکدیل در آسیاست، از این‏رو دارای ارزش توأم ملی و بین‏ المللی است.تمساح حیوانی است که از میلیونها سال قبل در این منطقه (سرباز و باهوکلات)، می‏زیسته و از زمان دایناسورها تاکنون علیرغم تغییرات و نوسانات شدید اکولوژیک، ضمن سازش با این تغییرات، توانسته است دوام و بقاء خود را حفظ کند.
شاید به درستی نمی‏توان گفت که تمساح‏ها از چه زمانی وارد این منطقه شده ‏اند، ولی به هر حال تمساحها بیش از ۲۰۰ میلیون سال که جزء سکنه کره زمین گردیده ‏اند، ۲۱ گونه و ۷ زیرگونه از آنها در سطح جهان شناسایی گردیده است که در سه خانواده قرار دارند. تمساح های سرباز و باهوکلات که در جنوب شرقی بلوچستان زندگی می‏کنند، زیرگونه‏ ای از خانواده کروکودیلها بنام علمی crocodvias palastris palastris هستند.حیوانات رشته کروکودیلیا که بزرگترین موجودات خزنده به شمار می‏روند، آخرین بازماندگان دوران مزوزوئیک، زمانی که خزندگان شکل حاکم زندگی در روی زمین بودند، می‏باشند ۱۸۰ میلیون سال قبل یعنی دوره تریاس مبدأ پیدایش نسل اولیه این موجودات است. اگرچه این حیوانات با دایناسورها همزمان بودند، ولی برعکس آنها موفق شدند خود را با تغییرات محیط وفق داده و انطباق لازم را بدست آورند.
خشکی را ترک نموده و به دریا روی آوردند. به همین دلیل کمتر از دایناسورها، فشار تحولات اقلیمی را متحمل شدند و در صحنه زندگی باقی ماندند. تمساحها در طول میلیونها سال در رودخانه‏ ها و حوضچه‏ ها و مردابها و گاهی در دریاها به زندگی ادامه دادند.تمساح های نر، متمایل به سیاه و ماده‏ ها معمولاً قهوه‏ ای هستند. تمساحها جزء خزندگان هستند که اکسیژن مورد نیاز خود را علیرغم زندگی کردن در آب برکه‏ ها از هوا دریافت می‏نمایند، اگرچه زمان تخم گذاری این تمساحها مشخص نشده است، ولی با این وجود، نوزادها در فروردین ماه دیده شده ‏اند. تخمها در لانه ‏ای مخصوص که تمساح ماده در نزدیکی ساحل رودخانه و در عمق نیم متری می‏سازد، گذارده می‏شوند، تعداد آنها معمولاً ۱۷ تا ۲۴ عدد است. بعضی از تخمها را خود پدر و مادر می‏خورند و بعد از بیرون آمدن نوزادها از تخم، تا زمانی که پوستشان نرم است، والدین از آنها تغذیه می‏کنند بطوریکه ۲ الی ۳ نوزاد بیشتر باقی نمی‏ماند.
تخمهای تمساح حدود ۷/۵ سانتیمتر بلندی دارد و روی تخمهایش را با شن می‏پوشاند و کنار آنها تا بیرون آمدن بچه‏ ها از تخم می‏ماند، بیرون آمدن بچه از تخم سه ماه زمان لازم دارد. جالب است زمانیکه بچه‏ ها از تخم بیرون می‏آیند، نمی‏توانند همان ۳۰ سانتیمتر خاکی را که روی آنها قرار دارد، پس بزنند و همان موقع مادرشان را صدا می‏زنند، با اولین صدا، مادر می‏فهمد، زمین را می‏کند و بچه‏ ها را از زیر خاک نجات می‏دهد. بچه‏ هایی که از تخم بیرون می‏آیند، ۲۵ سانتیمتر بلندی دارند و از همان لحظه‏ ای که از تخم بیرون می‏آیند، به هر چیزی گاز می‏زنند و همگی به سوی آب می‏روند.
تمساح در هر دست ۵ انگشت دارد که ۳ تای اول دارای ناخن و ۲ تای دیگر فاقد آن است. بین انگشتهای بدون ناخن، پرده‏ای وجود دارد که برای شنا مورد استفاده قرار می‏گیرد. در پا ۴ انگشت وجود دارد که ۲ تای آن مثل دست فاقد ناخن است. دم تمساح باهوکلات و سرباز در هر طرف ۳۸ پولک و در انتها ۱۶ عدد تیغه برجسته دارد.
طول بدن در گونه ‏های مختلف فرق می‏کند. در تمساحهای نر از یکمتر تا ۷/۵ متر گزارش شده است. وزن آنها گاهی تا یک تن می‏رسد. طول تمساحهای سرباز و باهوکلات حداکثر تا چهارمتر می‏رسد. بیش از نصف طول بدن را دُم بلند آن تشکیل می‏دهد . این جاندار در همه جا به زندگی کردن عادت کرده است.< br> بعلاوه چشمان تیزبین و تصمیم قاطع خانوادگی مبنی بر فرار، به مجرد شنیدن صدا و با دیدن هر جنبنده اعم از دوست یا دشمن، بقاء آن را حتمی کرده است. تمساح جانوری تنبل، راحت طلب و خودخواه است و بسیاری از وقت خود را صرف لَم ‏دادن در زیر نور آفتاب می‏نماید.ولی در مواقع احساس خطر یا تعقیب شکار، موجودی است به غایت سریع و پرقدرت.
این حیوان اغلب در کنار آب به انتظار شکار می‏نشیند و حیواناتی را که برای نوشیدن آب به وی نزدیک می‏شوند با حرکت سریع و جانبی آرواره‏ های خود به چنگ می‏آورد.تسماح همه چیزمی‏خورد، از ماهی گرفته تا انسان، شیره گوارشی این جانور آنقدر اسید دارد که می‏تواند در چند دقیقه سرنیزه آهنی و قلاب فولادی را که قورت داده باشد، آب کند. به نظر می‏رسد که این جانور به غذای زیاد احتیاج نداشته باشد. هیکل آن بزرگ و آرواره‏ هایش قوی می‏باشد، با حرکت دم می‏تواند یک گوزن بزرگ را بر زمین بزند و پای آن را بکشد. این جانور شکاری را که گرفته است، بطور کامل و بدون سروصدا در آب فرو می‏برد و با آرواره ‏های قوی خود آنرا محکم می‏گیرد. چشم‏ها و سوراخهای بینی را از آب خارج نگاه می‏دارد. هزارها بلورهای کوچک و نازک در چشم آن وجود دارد که امکان دید را حتّی در شب و در زیر آب برای آن بیشتر می‏سازد.
اگر در محیط زندگی تمساح ماهی زیاد باشد به انسان حمله نمی‏کند، برعکس موقعی که غذای معمولی آن کم باشد به انسان حمله می‏کند. هرگاه جانور بزرگی مثل گاو یا آهویی را شکار می‏کند با حرکات سر آن را به چپ و راست حرکت می‏دهد و شکار تعادلش را از دست می‏دهد و نمی‏تواند برای نجات خود اقدامی کند. سپس آنرا در زیرآب می‏برد و خفه می‏کند وکم کم آنرا می‏خورد. ساختمان دندان تمساح برای جویدن مناسب نیست، به این جهت شکارهای بزرگ را نگه می‏دارد که بگندد و شل شود، سپس آنرا می‏خورد.
تمساح کرانه‏ های محفوظ و آبهای قسمتهای عمیق تر رودخانه را برای استراحت در روز ترجیح داده و با فرارسیدن شب فعالیت و جستجوی خود را برای تغذیه شروع می‏کند. میزان فعالیت تمساح بستگی کامل به میزان آب موجود در رودخانه و بویژه برکه‏ های محل زندگی آن دارد. در ماههایی که هوا متعادل است، خود را مانند الواری بزرگ بر روی حوضچه‏ های آب محل زندگی خود شناور می‏کند، تنها سوراخهای بینی و گاه چشمهای خود را از آب بیرون و بقیه بدن را در زیر آب بصورت غوطه‏ ور نگاه می‏دارد.
بطور کلی از عوامل اصلی که امروزه این جانور را تهدید می‏کند، شرایط زیستگاهی و از اَهَم آن کمبود آب است. عمده‏ ترین مسئله برای زیست تمساح همانا استمرار جریان آب می‏باشد.غذای اصلی کروکدیل بطور عمده ماهی، لاک‏پشت، پرندگان آبزی و لاشخور است.

منبع : بانک اطلاعات گردشگری