ناسازگاری سخت‌افزاری و نرم‌افزاری

یكی از مسایلی كه از روزهای اول زندگی كامپیوتر مطرح است سازگاری بین اجزای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری می‌باشد. مشكل موجود اساساً ناشی از كمبود استانداردهای طراحی در صنعت نوپای كامپیوتر بود. طراحان زیرك نرم‌افزار نیز به این مشكل دامن می‌زدند. آنها با تولید كالاهایی كه با محصولات موجود ناسازگار بودند، می‌خواستند در مسابقه‌ای كه بین تولیدكنندگان سخت‌افزار و نرم‌افزار وجود داشت برنده شوند.
اما حال، زمان تغییر كرده است و استانداردها نیز به لطف تلاش‌های گروه‌هایی مانند ANSI و ISO پیشرفت چشمگیری كرده‌اند. اینترنت نیز در از بین بردن چنین موانعی كه بیشتر شامل همان ناسازگاری بین اجزای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری می‌شود، نقش بسزایی داشته است.
در حقیقت اینترنت موجب شده كه كاربران آسانتر داده‌هایشان را به اشتراك گذاشته و راحت‌تر با یكدیگر كار كنند و همین امر بسیاری از شركت‌ها را واداشته است تا از تعصبات گذشته دست برداشته و محصولات را به نحوی بهبود بخشند تا با اقلام موجود در بازار هماهنگی و سازگاری داشته باشند.
علی‌رغم افزایش سازگاری بین اجزای مختلف كامپیوتری، شاید هر از چند گاهی شما با اندك محصولاتی برخورد كنید كه با یكدیگر سازگاری نداشته باشند. در این مقاله به برخی از موارد ناسازگاری كه بیش از همه شناخته شده‌‌اند اشاره خواهیم كرد و نحوه‌ی رفع چنین مشكلاتی را نیز بیان خواهیم نمود. همچنین به توضیح یكسری مسایل می‌پردازیم كه شما می‌توانید با بكارگیری آنها از بوجود آمدن مشكلات ناشی از ناسازگاری بین اجزای مختلف كامپیوتر جلوگیری كنید.
● مشكل ناسازگاری
مشكلات ناسازگاری نرم‌افزارهای امروزی معمولاً حول یك موضوع می‌چرخند و آن نیز فرمت داده‌های اختصاصی است. بیشتر شركت‌ها برای حل این مشكل محصولاتی را تولید می‌كنند كه حداقل یكی از فرمت‌های فایلی پذیرفته شده توسط صنعت كامپیوتر را پشتیبانی كنند. اما در این میان استثناهایی نیز وجود دارد كه از جمله می‌توان به فرمت‌های فایلی چندرسانه‌ای ، فرمت‌های نشر، فن‌آوری‌های اینترنت و سیستم‌‌عامل‌‌ها اشاره كرد.
▪ فرمت‌های فایلی چند رسانه‌ای
تولیدكنندگان نرم‌افزارهای چندرسانه‌ای برای این كه بتوانند بازار را در دست بگیرند و در میان دیگر تولیدكنندگان درخشش بیشتری داشته باشند، سعی می‌كنند تا ویژگی‌های منحصر به فردی را در محصولات خود بگنجانند.
البته این مسأله بسیار هم خوب است اما مشكلی وجود دارد و آن این كه فرمت‌های فایلی چند رسانه‌ای موجود، از اغلب این ویژگی‌ها پشتیبانی نمی‌كنند و به دنبال تولید چنین محصولاتی، تولید كنندگان ناچار به ایجاد فرمت‌ فایلی جدید هستند كه همین امر موجب می‌شود تا كاربران با مشكل ناسازگاری مواجه شده و با آن سر و كله بزنند. برای مثال در نرم‌افزار Real Jukebox Plus محصول شركت Real Network از فرمت فایلی RMX استفاده شده است. این فرمت نسبت به سایر فرمت‌های فایل‌های صوتی، فواید امنیتی بیشماری را فراهم می‌كند؛ اما در عین حال نرم‌افزار Real Jukebox تنها برنامه‌ی كاربردی است كه از فایل‌های .RMX پشتیبانی می‌كند.
شما می‌توانید در چنین مواردی از فرمت‌های فایلی پذیرفته شده‌‌ای كه به طور گسترده بكار گرفته می‌شوند استفاده كنید. برای مثال كاربرانِ نرم‌افزارReal Jukebox می‌توانند بجای استفاده از فرمت فایلی .RMX ، فایل‌های صوتی‌اشان را با فرمت‌های.MP۳ و یا WAV. ذخیره كنند. در حقیقت وقتی می‌خواهید فایل‌های داده‌ای را در یك برنامه‌ی كاربردی دیگر باز كنید از یك فرمت فایلی شناخته شده استفاده كنید.
▪ فرمت‌های نشر
همانطور كه گفته شد فایل‌های چند رسانه‌ای را می‌توان بدون قابلیت‌های گسترده‌ی مربوط به فرمت‌های فایلی بخصوص نیز باز كرد. اما در مورد فایل‌های نشری چنین چیزی ممكن نیست. بخاطر پیشرفت‌های حاصله، پدید‌آورندگان نشر رومیزی و طراحان گرافیكی قادر به استفاده از فرمت‌های گوناگون و فراوانی هستند كه همین امر باعث گسترش عملكردهای طراحی می‌شود. اما مشكلی كه وجود دارد این است كه دیگر نمی‌توان فایل‌های نشری را بین چند برنامه‌ی كاربردی به اشتراك گذاشت.
باید بگوییم كه راه‌های بسیار اندكی برای رفع چنین ناسازگاری وجود دارند. برنامه‌های كاربردی نشر، با فرمت‌های اختصاصی بسیاری بارگذاری می‌شوند كه اگر شما بخواهید اسناد این برنامه‌ها را به فرمت‌های فایلی دیگر تبدیل كنید ساعت‌ها باید با آنها كلنجار بروید. تنها راه‌حلی كه به نظر می‌رسد استفاده از زبان HTML است آن هم در صورتی كه شما به این زبان تسلط داشته باشید. با استفاده از این زبان بجای این كه برنامه‌ی نشر، اسنادتان را كدگذاری كند؛ می‌توانید فایل‌هایتان را به محتوای Web تبدیل كنید. چنین فایل‌هایی را می‌توان در هر سیستمی كه مرورگر وب دارد باز كرده و به محتوای آن دسترسی پیدا نمود.
▪ فن‌آوری‌های اینترنت
طبیعت رو به رشد اینترنت آن را مستعد بوجود آمدن ناسازگاری كرده است. چرا كه شما نیاز بهPlug inهای بی‌شماری دارید تا بتوانید به هر نوع داده‌ی موجود بر روی شبكه دسترسی پیدا كنید. دیگر صرفاً داشتن یك مرورگر وب كافی نیست، بلكه شما باید یكسری اجرا كننده‌ی چندرسانه‌ای و برنامه‌ی ناظر مانند Flash player ,Shockwave Player , RradPlyer ,Adobe Acrobat Reader و Quick Time را داشته باشید. تنها راه‌حل برای ناسازگاری‌های نرم‌افزاری در اینترنت؛ گرفتن و بار گذاری Plug-inها و برنامه‌های كاربردی اینترنت (البته به نسبتی كه خودتان نیاز دارید) می‌باشد. با گرفتن و بارگذاری پنج برنامه‌ای كه در بالا گفته شد می‌توانید بسیاری از نیازهای خودتان را در این زمینه برآورده كنید. گرفتن و بارگذاری این برنامه‌ها رایگان است. شما با به روز كردن Plug-inها و مرورگرتان می‌توانید مطمئن باشید كه كامپیوترتان با جدیدترین محتواهای اینترنت سازگار است.
▪ سیستم‌های عامل
ناسازگاری‌های نرم‌افزاری گاهی می‌تواند از جانب سیستم‌عامل باشد. به عبارت روشن‌تر نوع سیستم‌‌عاملی كه انتخاب می‌كنید تعیین كننده برنامه‌هایی هستند كه اجرا خواهید كرد. بسیاری از كاربران خصوصاً كاربران خانگی و یا ادارات كوچك تنها از یكی از نسخه‌های ویندوز مانند ویندوز ۲۰۰۰,۹۸,NT و یا دیگر نسخه‌های آن استفاده می‌كنند. همه‌ می‌دانیم كه ویندوز تنها سیستم‌عامل موجود نمی‌باشد. درمیان سیستم‌های عامل مشهور علاوه بر ویندوز، سیستم‌هایی چون Linux ,Unix و Netware نیز به چشم می‌خورند.
Unix سیستم‌عاملی برای شبكه است كه در ابتدا توسط لابراتوار Bell ایجاد گردید كه در حال حاضر در چند شكل مختلف قابل دستیابی می‌باشد. Linux سیستم عاملی با مبدأ آزاد (Open Source) به شمار می‌رود. یعنی توزیع آن به همراه كد برنامه آزاد اعلام شده است. این سیستم براساس هسته‌ی Unix طراحی شده و توسط برخی از شركت‌ها چون Corel و RedHat توزیع می‌گردد و Netware نیز سیستم‌عاملی است كه برای شبكه طراحی شده و محصول شركت Novell می‌باشد.
متأسفانه تعداد برنامه‌های كاربردی برای كاربران خانگی كه می‌خواهند سیستمی غیر از ویندوز را بكار ببرند بسیار اندك است. در حقیقت چنین برنامه‌هایی تنها برای سیستم ویندوز طراحی شده‌اند. برای مثال اگر شما از سیستم Linux استفاده كنید در آن صورت نمی‌توانید از برنامه‌هایی مانند Microsoft Office و یا Quicken ۲۰۰۰ استفاده كنید مگر این كه یك نرم‌افزار مقلد ویندوز را نیز نصب نمایید.
قبل از این كه سیستم‌عامل‌تان را تغییر دهید، ابتدا مطمئن شوید كه آیا نرم‌افزارهایی كه در حال حاضر از آنها استفاده می‌كنید می‌توانند در این انتقال همراه با سیستم‌عامل جدید نیز اجرا شوند یا خیر؟ شما در این خصوص می‌توانید با تولید كننده‌ی نرم‌افزار ارتباط برقرار كرده و در خصوص دریافت یك نسخه‌ی نرم‌افزار مورد نظرتان كه با سیستم‌عامل جدیدتان سازگار باشد، اطلاعاتی را كسب نمایید. همچنین امكان انتقال داده‌های موجود را از یك سیستم‌عامل به سیستم‌عامل دیگر نیز بررسی كنید.
● ناسازگاری‌های سخت‌افزاری
ناسازگاری‌های سخت‌افزاری امروزه‌ دارای انواع گوناگونی هستند با این وجود می‌توان با پرداختن به بعضی موارد آشكار، برخی مشكلات گاه و بی‌گاهی كه در این زمینه پدید می‌آیند را رفع كرد:
▪ رسانه‌های ذخیره‌سازی:
شبیه به نظر رسیدن دو یا چند رسانه‌ی ذخیره‌سازی نمی‌تواند به این معنی باشد كه آنها با هم سازگارند. برای مثال دیسك‌های فشرده را در نظر بگیرید. كاربران عادی به سختی می‌توانند یك CD صوتی را از یك CD-RW (دیسك‌فشرده با قابلیت بازنویسی شدن) و یا از یك DVD (دیسك ویدیویی دیجیتالی) تشخیص دهند. اما یك دیسك گردان (دیسك‌درایو) می‌تواند در مدت كوتاهی تفاوت‌های موجود را شناسایی كند. از جمله‌ی این تفاوت‌ها می‌توان به ظرفیت داده‌ها (برای مثال DVD-ROM می‌تواند تقریباً چهار برابر ظرفیت یك CD-ROM ، داده ذخیره كند) یا به خوانده شدن داده‌ها از دیسك و یا قابلیت نوشته شدن داده‌ها بر روی دیسك (خصوصاً وقتی كه یك CD-ROM، را با یك CD-RW مقایسه می‌كنید.) اشاره كرد.
صرف‌نظر از اختلافاتی كه دیسك‌های ذخیره‌سازی با یكدیگر دارند، توجه به این نكته ضروری است كه هر كدام از آنها دارای ویژگی‌های منحصر به فردی هستند كه به همین دلیل امكان دارد با هر نوع دیسك‌گردانی كه در بازار موجود است سازگاری نداشته باشند. برای این كه دیسك عملكرد بهتری داشته باشد همواره آن را در دیسك‌گردانی قرار دهید كه آن را پشتیبانی می‌كند. البته این مسأله كمی گیج‌كننده است. اما در هر صورت با كسب اطلاعات می‌توانید از قابلیت‌های درایو دیسك‌تان آگاهی پیدا كنید. برای مثال درایوهای جدید MultiReedl علاوه بر CD-ROM می‌توانند CD-RWها را نیز بخوانند اما درایوهای قدیمی چنین ویژگی را دارا نیستند. دیسك‌های نوری تنها رسانه‌هایی نیستند كه از نظر سازگاری مشكل‌ساز می‌شوند.چرا كه برخی از تولید كنندگان مانند Iomega و Imation رسانه‌های ذخیره‌سازی ۵/۳ اینچی‌ای تولید می‌كنند كه ظرفیتشان بالا می‌باشد. این كارتریج‌ها از نظر اندازه‌ی ظاهری مانند دیسكت‌های MB۴۴/۱ قدیمی هستند اما مقدار داده‌‌ای كه می‌توانند ذخیره كنند ۱۷۵ برابر آن دیسكت‌های قدیمی است. به همین دلیل این دیسكت‌ها را نمی‌توانید در درایو دیسكت‌های MB۴۴/۱ قرار دهید. البته شما می‌توانید دیسكت‌های MB۴۴/۱ را در درایوهای جدیدی كه از Super Diskهای شركت Imation پشتیبانی می‌كنند قرار داده و به محتوای آنها دسترسی پیدا كنید.
یكی از موارد دیگری كه در زمینه‌ی سازگاری اجزای سخت‌افزاری باید مورد توجه واقع شود استفاده از كارت‌ حافظه‌ی پایدار می‌باشد. در میان این كارت‌ها می‌توان به محصولات معروفی چون Smart Media و CompactFlash اشاره كرد. البته امكان دارد شما به محصولات دیگری نیز مانند MultiMedia Cards, Memory Sticks و Secure Digital برخورد كنید.
این كارت‌ها از فن‌آوری EEPROM استفاده می‌كنند. این نوع‌ فن‌آوری حافظه‌ای، بجای این كه در هر لحظه داده‌ها را بر روی یك بایت ذخیره كند آنها را روی یك تراشه حافظه در یك بلوك بزرگ قرار می‌دهد. این نوع حافظه برای ذخیره بلند مدت مناسب است و قابلیت برنامه‌ریزی مجدد را دارد. كارت‌های حافظه‌ی پایدار در اشكال و اندازه‌های مختلف به بازار عرضه می‌شوند و قابل تعویض نیستند.
▪ تكنولوژی پایه‌ای سیستم‌كامپیوتری :
(Platform) چون كامپیوترها دستگاه‌هایی متشكل از لایه سخت‌افزار تراشه‌ی لایه‌ای هستند، لایه‌ی بین افزار و سیستم‌عامل و لایه‌ی برنامه‌ی كاربردی پایین‌ترین لایه‌ی یك ماشین می‌باشد، كه آن را Platform می‌نامند.
وقتی صحبت از ناسازگاری سخت‌افزاری است، بیشترین مشكل را در تكنولوژی پایه‌ای سیستم‌ كامپیوتری می‌توان یافت. برای مثال شما نمی‌توانید یك درایو دیسك سخت متعلق به PC رومیزی را در یك كامپیوتر مكنیتاش و یا كامپیوتر دستی و یا یك كامپیوتر كتابی قرار دهید. PCهای كتابی بخاطر استفاده از بخش‌های اختصاصی شناخته شده، می‌باشند و به همین دلیل هم بهتر است كه اجزای سخت‌افزاری این گونه كامپیوترها را از كارخانه‌ی تولید كننده‌ی آن دریافت كنید.
اگر لازم است كه از چند نوع سیستم عامل استفاده كنید، برنامه‌هایی وجود دارند كه با سیستم‌عامل‌های چندگانه به خوبی عمل كنند. برای مثال با استفاده از برنامه‌های Microsoft Word و Microsoft Pocket Word بر روی PCهای رومیزی و دستی‌تان می‌توانید خیلی سریع و راحت اسناد متنی را بین این دو سیستم انتقال دهید. بنابراین اگر مجبورید از سیستم‌عامل‌های چندگانه استفاده كنید، سعی كنید نرم‌افزاری پیدا كنید كه با همه‌ی آن چند سیستم ‌سازگاری داشته باشد.
▪ گذشت زمان:
مشكلِ فن‌آوری، عمرِ كوتاه آن است، زیرا دائماً در حال پیشرفت می‌باشد و وقتی شما بخواهید یك جزء پیشرفته را در یك PC قدیمی قرار دهید، هر قدر هم كه در رفع مشكل ناسازگاری این جزء با مابقی اجزاء بكوشید هیچ گاه موفق به رفع آن نخواهید شد. برای مثال سعی نكنید كه كارت گرافیكی Hercules ۳D Prophet IIMX محصول شركت Guillemot Corp را در كامپیوتری كه از پردازند‌ه‌ی ۴۸۶ استفاده می‌كند، قرار دهید. همین طور نباید تلاش كنید كه كارت حافظه‌ای Rambus را بر روی برد اصلی‌ای قرار دهید كه از حافظه‌ی SDRAM پشتیبانی می‌كند. در حقیقت كامپیوترتان وقتی می‌تواند جزء جدیدی را بپذیرد كه آن را با تمام شرایط سیستم مطابق و سازگار ببیند.
برای این كه به ناسازگاری بین اجزای قدیمی و جدید برخورد نكنید سعی كنید به طور مرتب (تقریباً هر دوسال یكبار) PC خود را ارتقاء دهید و یا هنگام افزودن قطعات جدید محدودیت‌های PCتان را در نظر بگیرید. خوب است قبل از خرید هر قطعه سخت‌افزاری و یا نرم‌افزاری جدید از شرایطی كه سیستم‌تان برای پذیرش‌ آن قطعه دارد یعنی این كه آیا از آن قطعه پشتیبانی می‌كند یا خیر، نیز اطلاع یابید.
▪ دقت كنید:
گاهی در ظاهر به نظر می‌رسد كه دو محصول با هم مشكل داشته باشند، اما با كمی دستكاری می‌توان كاری كرد كه هر دو با هم به خوبی كار كنند. یك مثال خوب در این مورد می‌تواند برنامه‌های كاربردی مفیدی باشد كه توسط شركت‌های Corel,Microsoft و Lotus تولید شده‌اند. آخرین نسخه‌های این برنامه‌ها طوری طراحی شده‌اند كه با یكدیگر سازگار باشند. برای مثال شما می‌توانید اسنادی را كه كاملاً در برنامه‌ی Microsoft Word فرمت شده‌اند، در برنامه‌ی Lotus Word Pro باز كنید (برای این منظور می‌بایست در برنامه‌ی Word Pro از طریق منوی File فرمانImport / Export را اجرا كنید.) و یا اسنادی كه تحت برنامه‌ی Corel Word Perfect فرمت شده‌اند را به برنامه‌ی Word برده و در آنجا استفاده نمایید (برای این كار پس از ورود به برنامه‌ی Word كادر تبادلی Open را باز كرده و از آنجا نوع فایلی را كه با برنامه‌ی Word Perfect ‌ متناسب است، انتخاب كنید و یا اگر فرمت سندتان زیاد برایتان مهم نیست می‌توانید با انتخاب فرمت .TXT اسناد متنی ساده را به صورت فایل‌های متنی ASCII (اَسكی) ذخیره كنید).
▪ یكی از ناسازگاری‌های دیگری كه گاهی بدیهی نیز به نظر می‌رسد، ناسازگاری از جانب درایورها (راه‌اندازهای وسایل) می‌باشد. همانطور كه می‌دانیم راه‌اندازها، نرم‌افزارهایی هستند كه اجازه می‌دهند تا اجزای سخت‌افزاری با سیستم ارتباط برقرار نمایند. اگر عملكرد یكی از اجزای كامپیوتر پس از نصب یك جزء سخت‌افزاری جدید دچار اختلاف شد و یا اگر خودِ جزء نصب شده با توجه به این كه سیستم می‌تواند از آن پشتیبانی كند اما به خوبی عمل نكرد، در آن صورت شاید لازم باشد كه راه‌اندازها را به روز كنید. شما می‌توانید راه‌اندازهای هر جزء سخت‌افزاری را از پایگاه Web شركت تولیدكننده‌ی آن گرفته و بارگذاری كنید. برای این منظور معمولاً در پایگاه‌ Web این شركت‌ها باید به قسمت Support و یا Help مراجعه نمایید.
● یكسری اعمال پیشگیرانه
همه می‌دانیم كه پیشگیری، بهتر از درمان است و البته در مورد مشكلات ناشی از ناسازگاری نیز مصداق دارد. در اینجا به مواردی اشاره می‌شود كه با بكارگیری آنها می‌توانید از وقوع مشكلات مذكور جلوگیری كنید.
▪ استانداردها را در نظر بگیرید:
از محصولاتی استفاده كنید كه در هر جایی كه امكان دارد قادر به ایجاد و یا باز كردن استانداردها باشند.
▪ از فرمت‌های اختصاصی پرهیز كنید:
از استفاده كردن فایل‌ها و یا استانداردهایی كه اختصاصی به نظر می‌رسند، خودداری كنید. زیرا شما برای دسترسی به آن فایل‌ها و استانداردها به محصولات بخصوصی نیاز دارید. برای مثال فرمت فایلی .WPS كه به برنامه‌ی Microsoft Works مربوط می‌شود تنها با یكسری از برنامه‌‌های كاربردی می‌تواند كار كند. اگر قصد دارید داده‌هایتان را به اشتراك بگذارید بهتر است كه از یك فرمت فایلی شناخته شده استفاده كنید.
▪ از ویرایشگر HTML استفاده كنید:
بعضی از كارها ارزش زحمت‌كشیدن را دارند. چنین چیزی خصوصاً در مورد طراحی صفحات وب صادق است. بجای استفاده از یك ویرایشگر وب Point and Click (كه با اشاره كردن و فشار دادن دكمه‌ی ماوس فعال می‌شوند) برای ایجاد صفحه‌ی شروع پایگاه توصیه می‌كنیم كه از یك ویرایشگر HTML استفاده كنید. با تكیه بر كد كه با هر مرورگری سازگار است دیگر شما با مشكل ناسازگاری كه برخی از برنامه‌ها به خاطر استفاده از فرمت‌های اختصاصی دارند مواجه نخواهید شد.
▪ صبركنید:
به نظر می‌رسد بهترین روشی كه در مقابل فن‌آوری‌های جدید می‌توان اقتضاء كرد صبر كردن و دیدن است. یعنی اگر شما از جمله افراد عجولی باشید كه به محض ورود یك فن‌آوری جدید آن را تهیه می‌كنند، در آن صورت به احتمال زیاد همواره با مشكل ناسازگاری دست و پنجه نرم می‌كنید. چرا كه تكامل و رشد یك استاندارد زمان می‌برد و استانداردی كه شما انتخاب می‌كنید امكان دارد در آینده یك استاندارد غالب و رایج گردد و یا برعكس. برای مثال می‌توان به رقابت بین نوارهای ویدیوییVHS و Betamax اشاره كرد.
ناظرین معتقدند كه با پیشرفت فن‌آوری، موضوع ناسازگاری به گذشته خواهد پیوست. قبلاً چنین چیزی در مورد برخی از فن‌آوری‌ها تجربه شده است كه اگر اكنون به آنها فكر كنید امر بعیدی به نظر خواهند رسید. برای مثال سال‌ها قبل امكان داشت شما رادیویی بخرید كه با یك ایستگاه محلی ناسازگاری داشته باشد و یا یك وسیله برقی‌ای كه دوشاخه‌ی آن استاندارد نبود و در پریز برق خانه جا نمی‌گرفت. در حالی كه امروزه وجود چنین مشكلاتی غیر قابل تصور است. در مورد كامپیوتر نیز به همین نحو است و امیدواریم موضوع ناسازگاری‌های كامپیوتری از بین رفته و دیگر با چنین مشكلاتی مواجه نباشیم.