سیراف ، بندر طاهری ، بوشهر

سیراف در جنوب شرقی بندر بوشهر در جوار بندر كوچك طاهری قرار دارد. این شهر باستانی بزرگ شامل بنادر سه گانه كنونی یعنی بندر طاهری، كنگان و دَیِّر بود. روزگاری همهمه ناخدایان، جاشویان و بازرگانان هم‌آهنگ با غوغا و كوبش امواج بر دیوار ساحلی، این بندر را به عنوان یكی از پرجوش و خروش‌ترین بنادر جهان مشهور كرده بود. امروزه خاموشی و آرامشی پایان‌ناپذیر، ویرانه‌های آن را در آغوش گرفته است.
قدمت سیراف با توجه به مدارك تاریخی و كشفیات باستان‌شناسی به دوره ساسانیان می‌رسد. نام اولیه این بندر «اردشیرآب» بود كه در گذر تاریخ به سیراف تبدیل شده است. ظاهراً اردشیر بابكان در جریان احداث این بندر به علت اهمیت آب در موقعیت سخت جغرافیایی آن، یك شبكه گسترده آبرسانی نیز ایجاد كرده بود.
این بندر از بنادر مهم خلیج‌فارس در عهد ساسانیان بود و در منتهی‌‌‌الیه شاهراه بازرگانی مهم ساسانیان كه از شهر گور (فیروزآباد كنونی) می‌‌گذشت، قرار داشته است. جاده مفروش سنگی و پهن گور به سیراف، راهنمای كاروان‌های بزرگ تجاری بوده كه آنان را به ساحل دریا هدایت می‌كرده است.
ترقی و شكوه و جلال سیراف در قرون اولیه اسلامی به وقوع پیوست. همزمان با قدرت یافتن آل‌بویه و تبدیل شیراز به مركز نظامی و سیاسی، بندر سیراف به علت نزدیكی‌ آن به شیراز به یك بندر بازرگانی مطمئن بدل شد و حتی بندی نظامی نیز به شمار می‌رفت.
سیراف در روزگار دیلمیان به سبب قدرت سیاسی و اقتصادی و نظامی آنان بندر بزرگ خلیج‌فارس بود و شاید تنها بندر ایرانی صادرات و واردات اصلی در خلیج‌فارس محسوب می‌شد. دریانوردی و بازرگانی مشغله اصلی مردمان این خطه بود. ناخدایان و دریانوردان سیرافی شهره آفاق بودند. این بندر در قرن سوم هجری واسطه عمده تجارت بین كشورهایی مانند هندوستان، چین، جزایر هند شرقی، زنگبار و بصره بود. بازرگانی در خلیج‌فارس در سده سوم و چهارم هجری به بالاترین درجه‌ پیشرفت خود رسیده بود،‌ همه ساله كشتی‌های بزرگ چینی از بندر سیراف حركت می‌كردند و در بازگشت كالاهایی مانند سنگ‌های قیمتی، عاج، چوب، صندل، چوب آبنوس، كاغذ، عنبره‌، انواع عطریات هندی و ادویه می‌آوردند. از بندر سیراف كشتی‌های كوچك‌تر این كالاها را به بنادر دیگر خلیج‌فارس می‌بردند. همچنین سیراف مهم‌ترین مركز تجارت مروارید بود. بنا به نوشته تاریخ‌نویسان، در قرون اولیه‌ اسلامی سیراف یكی از پرجمعیت‌ترین و آبادترین شهرهای اردشیر خوره (یكی از پنج بخش فارس) محسوب می‌گردید.
در حال حاضر آثار باستانی سیراف در جلگه باریكی به طول 4 كیلومتر و به عرض 700 متر مشاهده می‌شود. كاوش‌های باستان‌شناسی سیراف از سال 1345 توسط یك هیئت مشترك باستان‌شناسی ایران - انگلیس شروع گردید و تا سال 1352 هفت فصل كاوش در این محوطه باستانی صورت گرفت. در خلال این كاوش‌های باستان‌شناسی آثاری به شرح زیر پدیدار شد :
- قسمتی از یك دژ دفاعی تقریباً مربع شكل اواخر دوره ساسانی، خندق كم عمقی در شمال قلعه و یك ورودی باشكوه با برج‌های نیم‌دایره در قسمت جنوبی. احتمال می‌رود این دژ توسط شاهپور دوم به عنوان یك پایگاه دفاعی ساخته شده باشد.
- مسجد جامع سیراف مربوط به اواخر قرن دوم هجری قمری و چندین مسجد كوچك مربوط به قرون سوم و چهارم هجری قمری.
- قسمتی از محله‌ اعیان‌نشین با خانه‌ها و خیابان‌ها و كوچه‌های منظم از سده سوم و چهارم هجری قمری.
- كوره‌های سفالگری و شیشه‌گری قرن چهارم هجری قمری.
- ساختمانی مشابه كاروانسرا یا زرادخانه یا انبار گمرك از قرن چهارم هجری قمری. این ساختمان بر تپه‌ای مشرف به دریا بنا شده است و احتمال دارد مركز اداری و حكومتی سیراف بوده باشد.
- تعدادی آرامگاه‌های گروهی در ارتفاعات شمال سیراف.
- یك مجموعه ساختمانی كاخ مانند و چند بنای دیگر.