بیمه‌های مهندسی

آغاز فعالیت شرکتهای بیمه در رشته بیمه‌های مهندسی به جنگ جهانی اول باز می‌گردد که ویرانیهای فراوانی را به دنبال داشت و حاصل سالها فعالیت و کوشش ملتها را به نابودی کشید.
ترمیم این ویرانیها مستلزم سرمایه‌گذاری‌های عظیم بود ولی جلب این سرمایه‌های هنگفت و تشویق سرمایه‌داران به سرمایه‌گذاری در چنین شرایطی بسیار دشوار بود زیرا ترس و وحشت از دست رفتن سرمایه مانع از سرمایه‌گذاری در جهت ترمیم خرابیهای ناشی از جنگ بود.
بیمه‌های مهندسی دقیقا برای رفع این نگرانی و ایجاد میل و رغبت به فعالیتهای سازندگی به وجود آمد و به صورت تکیه‌گاهی مطمئن برای سرمایه‌گذاران درآمد.
وقوع جنگ جهانی دوم باعث توجه بیشتر به این رشته بیمه‌ای شده و پیشرفتهای فنی، اقتصادی و عمرانی دهه‌های اخیر موجبات رشد و توسعه و تکامل بیمه‌های مهندسی را فراهم آورد.
شرکت سهامی بیمه ایران با صدور بیمه نامه تمام خطر مقاطعه کاری برای عملیات احداث سد لتیان در سال ۱۳۴۱ نخستین گام را در ایجاد و توسعه بیمه‌های مهندسی در ایران برداشت و به دنبال آن طرحهای عظیم دیگری به تدریج زیر پوشش بیمه‌ای بیمه ایران قرار گرفت. طرحهای بزرگی که هریک گامی به سوی پیشرفت و توسعه اقتصادی، عمرانی، تولیدی و صنعتی … بوده‌اند و می‌باشند.
بیمه مهندسی به دو دسته تقسیم می‌شوند:
الف) بیمه نامه‌هایی که برای دوره عملیات ساختمانی و یا نصب (دوره احداث) صادر می‌شوند.
ب) بیمه نامه‌هایی که برای دوره بهره‌برداری صادر می‌شوند.
بیمه‌ نامه‌های دوره عملیات ساختمانی و نصب شامل:
ـ بیمه تمام خطر پیمانکاران:
که برای پوشش عملیات احداث ساختمانهای مسکونی، اداری، راه، راه آهن، سد، پروژه‌های آبیاری و زهکشی، موج شکن و به طور کلی برای کارهای مهندسی راه و ساختمان صادر می‌گردد.
ـ بیمه تمام نصب:
این بیمه نامه برای نصب کارخانه‌ها، پروژه‌های انتقال آب، خطوط انتقال برق و کلیه کارهایی که در آن ارزش اقلام مورد نصب بیش از پنجاه درصد ارزش کل پروژه باشد به کار می‌رود. از خصوصیات بارز این بیمه‌ نامه‌ها این است که مدت بیمه نامه برای دوره عملیات احداث می‌باشد بدین معنی که:
بر طبق شرایط پیمان بین صاحبکار و پیمانکار مدت بیمه نامه بر اساس جدول زمان‌بندی بوده و معمولا بیش از یک سال است و چنانچه پروژه به بهره‌برداری نرسد مدت بیمه نامه تا تحویل موقت تمدید می‌گردد. بعد از امضای گواهی تحویل موقت در صورت درخواست بیمه‌گذار یک سال نیز پوشش دوره نگهداری داده می‌شود بنابراین دوره این بیمه نامه‌ها از زمان تجهیز کارگاه تا تحویل موقت به اضافه یکسال نگهداری می‌باشد.
این بیمه نامه‌ها دارای دو بخش است. بخش اول خسارت مالی وارد به مورد بیمه و بخش دوم مسئولیت مدنی بیمه گذار در مقابل اشخاص ثالث ناشی از اجرای کار مورد بیمه را تحت پوشش قرار می‌‌دهد.
بیمه‌گذار شامل صاحبکار، پیمانکاران اصلی و کلیه پیمانکاران فرعی مشغول در اجرای پروژه می‌باشد.
حوادثی که در این بیمه نامه تحت پوشش می‌باشد شامل حوادث طبیعی یعنی کلیه حوادثی که بشر در ایجاد آنها دخالتی ندار مانند سیل، زلزله، طوفان و … حوادث ناشی از اجرای کار اعم از آتش‌سوزی، انفجار، افتادن اشیاء هنگام جا به جائی، سهل انگاری در هنگام نصب، شکست ماشین آلات در زمان آزمایش می‌باشد. این بیمه نامه‌ها از آن نظر تمام خطر نامیده می‌شوند که علاوه بر گستردگی حوادث تحت پوشش، هرحادثه دیگری را که بیمه‌گذار نگران آن باشد می‌توان با دریافت حق بیمه تحت پوشش قرار داد. مثلا طراحی غلط، مصالح معیوب و ریسک کارخانه سازنده را نیز می‌توان بیمه کرد .
علاوه بر موارد فوق پیمانکار می‌تواند ماشین آلات و تجهیزاتی را که در اجرای پروژه به عنوان ابزار کار استفاده می‌نماید نیز تحت پوشش بیمه قرار دهد.
خسارت قابل پرداخت در بخش یک خسارت فیزیکی غیرقابل پیش‌بینی و ناشی از حادثه می‌باشد. در بخش دو خسارت جانی و مالی وارد به اشخاص ثالث تحت پوشش قرار می‌گیرد.
در بیمه نامه‌هایی که برای دوره عملیات ساختمانی یا نصب صادر می‌شوند، طرحهای عمرانی و زیر بنایی تا زمان تحویل موقت به صاحبکار تحت پوشش قرار می‌گیرد. در حالی که بعد از تحویل موقت نیز سرمایه‌گذاری انجام شده در معرض خطرها و حوادث گوناگون می‌باشد. بیمه طرحهای تکمیل شده خسارتهای وارده را در دوره بهره‌برداری پوشش می‌دهد.
بیمه‌ نامه‌هایی که برای زمان بهره‌برداری صادر می‌شوند شامل موارد زیر است:
▪ بیمه سازه‌های تکمیل شده.
▪ بیمه شکست ماشین آلات.
▪ بیمه عدم‌النفع ناشی از شکست ماشین آلات.
▪ بیمه ماشین آلات و تجهیزات الکترونیکی.
▪ بیمه ماشین آلات و تجهیزات پیمانکاری.
▪ بیمه بویلر و مخازن تحت فشار.
▪ بیمه فساد کالا در انبار سردخانه.
دوره بیمه نامه‌های زمان بهره‌برداری یکساله بوده و هرسال تمدید می‌گردد.
▪ بیمه سازه‌های تکمیل شده:
بیمه نامه‌ای که برای پروژه‌های مهندسی راه و ساختمان صادر می‌شود بیمه سازه‌های تکمیلی می‌باشد. این بیمه نامه بعد از بیمه تمام خطر پیمانکاران در زمان بهره‌برداری پروژه‌های نظیر سد، راه، پل، ساختمان، برجها و پروژه‌های آبیاری و زهکشی و نظایر آن را تحت پوشش قرار می‌دهد، این بیمه نامه خطرات معینی را پوشش می‌دهد.
▪ بیمه نامه شکست ماشین آلات:
برای کارخانه‌ها در زمان بهره‌برداری صادر می‌شود و در حقیقت پس از تحویل موقت کارخانه‌ای که تحت پوشش بیمه تمام خطر نصب بوده می‌توان این بیمه نامه را از شرکت بیمه اخذ نمود. بیمه شکست ماشین آلات بیمه تمام خطر می‌باشد و کلیه خطرهایی را که به صراحت استثناء نشده است تحت پوشش قرار می‌دهد.
این بیمه نامه خسارت فیزیکی وارد به ماشین آلات و تأسیسات کارخانه را پوشش می‌دهد. چنانچه ماشینی در خط تولید بشکند این بیمه نامه خسارت فیزیکی آن ماشین را پوشش می‌دهد و در نهایت هزینه جایگزینی ماشین از طرف شرکت بیمه پرداخت می‌شود که شامل هزینه نصب، حقوق و عوارض گمرکی و هزینه حمل نیز می‌باشد. ممکن است چند روز و حتی چند ماه خط تولید تا رسیدن ماشین جدید تعطیل شود و کارخانه ضرر و زیان عدم تولید داشته باشد.
برای تأمین این نیاز بیمه عدم‌النفع ناشی از شکست ماشین آلات کارخانه‌ها قابل عرضه می‌باشد. با اخذ این بیمه نامه که مکمل بیمه شکست ماشین آلات می‌باشد بیمه‌گذار در صورت تعطیلی خط تولید می‌تواند طبق شرایط بیمه نامه ضرر و زیان ناشی از عدم تولید خود را از شرکت بیمه مطالبه نماید.
▪ بیمه ماشین آلات و تجهیزات الکترونیکی:
با توجه به استفاده روز افزون از کامپیوتر و سایر دستگاههای الکترونیکی در صنایع، پزشکی و مهندسی این بیمه نامه پوشش خسارت فیزیکی وارد به سخت افزار، خسارت از دست دادن نرم افزار و همچنین هزینه‌های جانبی جهت کرایه دستگاه مشابه تا تعمیر و یا تعویض دستگاه خسارت دیده را جبران می‌نماید.
▪ بیمه ماشین آلات تجهیزات پیمانکاری:
پیمانکارانی که در پروژه‌های مختلف کار می‌کنند می‌توانند بیمه نامه جداگانه‌ای جهت تحت پوشش قرار دادن ماشین آلات و تجهیزات اخذ نمایند. این بیمه نامه سالانه بوده و مورد بیمه را در مقابل خسارتهای فیزیکی غیرقابل پیش‌بینی و ناشی از حادثه تحت پوشش قرار می‌دهد.
▪ بیمه بویلر و مخازن تحت فشار:
بویلرها و مخازن تحت فشار که در فشار و درجه حرارت بالا کار می‌کنند امکان دارد منفجر شده و به مالک و همسایگان خسارت واردنمایند. این قبیل دستگاهها نیاز به بازدیدهای دوره‌ای توسط مهندسان ماهر جهت اطمینان از وضعیت نگهداری آنها نیز دارد شرکتهای بیمه با ارائه پوشش بیمه بویلر و مخازن تحت فشار سرویس بازدید و توصیه‌های ایمنی را نیز انجام می‌دهند.
▪ بیمه فساد کالا در انبار سردخانه:
سردخانه‌ای که تجهیزات سیکال تبرید خود را نزد شرکت بیمه، بیمه شکست ماشین آلات نموده باشد می‌تواند بیمه فساد کالا را نیز اخذ نماید. چنانچه یکی از دستگاههای تبریدی ارکار افتاده و در اثر افزایش درجه حرارت، مواد نگهداری شده در داخل سردخانه فاسد شود این قبیل خسارتها را از محل بیمه فساد کالا در انبار سردخانه می‌توان جبران نمود.
هرکدام از بیمه نامه‌های فوق دارای فرانشیز و استثنائات و شرایط خاص خود می‌باشند و در هنگام صدور بیمه نامه می‌توان برخی از استثنائات را با پرداخت حق بیمه اضافی تحت پوشش قرار داد.
علاوه بر جبران خسارت توصیه‌های ایمنی در بازدید کارشناسان بیمه جهت جلوگیری از وقوع خسارت و یا به حداقل رساندن میزان آن از خدمات ارزنده صنعت بیمه به اقتصاد کشور می‌باشد.
نیروگاه اتمی بوشهر، طرح عظیم توسعه نیشکر و صنایع جانبی، سدهای کرخه، کارون یک، کارون سه و صدها پروژه دیگر مانند پروژه یادمان تهران از جمله پروژه‌های عظیم ملی می‌باشند که نزد بیمه ایران بیمه تمام خطر مهندسی شده‌اند.

منبع : شرکت خدمات بیمه ۱۵ آبان