دوشنبه, ۳۱ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 20 May, 2024
مجله ویستا
پته دوزی کرمان
كرمان ، این خطه ی خشك و گرم كه در طول تاریخ دراز و پر حادثه ی خود سمبل و مظهر مقاومت در برابر تهاجم شناخته شده و از حمله ی مغولها و تیموریان و تهاجم آغا محمد خان قاجار لطماتی سنگین دیده ، كانون حفظ و نگهداری میراث های فرهنگی و هنرهای بومی نیز هست و هزاران سال است كه مردم سخت كوش و صبور این منطقه از كشورمان به موازات سایر فعالیت های اقتصادی و اجتماعی به تهیه و تولید انواع فرآورده های صنایع دستی نیز مشغولند و هر چند توانسته اند در زمینه قالی بافی ، شالبافی و ترمه بافی شهرتی جهانگیر كشب كنند، معهذا « پته های » دوخت كرمان نیز دارای ویژگی هایی است كه آسان نمی توان از آن گذشت .
این هنر كه ریشه در تاریخ و گذشته ی فرهنگی كرمان دارد و هم اینك تولید آن در كرمان ، سیرجان و رفسنجان رایج است همانند سایر رشته های صنایع دستی سابقه ی تولیدی مشخص ندارد و هر یك از دست اندركاران پیدایی آن را به یكی از افسانه های بومی مرتبط میسازد و متاسفانه بدلیل آسیب پذیری منسوجات در برابر عوامل جوی ، در موزه های داخلی و خارجی نیز نمونه هایی از پته كه بتواند راهگشایمان به كشف سابقه ی این «هنر – صنعت » باشد وجود ندارد و قدیمی ترین قطعه پته یی كه هم اكنون یافت میشود روپوش مقبره ی شاه نعمت اله ولی در ماهان كرمان است .
پته چیست ؟
پته دوزی نوعی از رودوزی های ایرانی است كه طی آن تمام سطح پارچه بوسیله ی بخیه های نخی و رنگین پوشیده میشود و هنرمندانی كه اكثراً نیز از زنان و دختران خانه دار هستند با كمك سوزن نقوشی ذهنی را كه ملهم از پندارها و بینش های شخصی شان است بر زمینه ی پارچه ی پشمی ضخیمی بنام « عریض » مینشانند.
« عریض » كه در گذشته از آن برای دوخت دامن ، كت و پالتو نیز استفاده بعمل میآمد پارچه یی دستباف است كه بوسیله ی دستگاه های بافندگی چوبی تولید میشد. ولی در سالهای اخیر دستگاه های چوبی جای خود را به دستگا ه های «تك فاز» برقی دادند و پس از آن نیز تدریجاً بافته های كارخانه یی جانشین « عریض »های دستباف شده و هم اكنون «پته »های استان كرمان را بیشتر اینگونه پارچه های كارخانه یی تشكیل میدهد.
«رئیس » كه معمولاً در رنگ های عنابی ، مشكی ، سبز روشن، سبز تیره ، زرد، نارنجی ، قرمز، آبی تیره ، سبز ماشی ، لاكی و ….. مورد استفاده ی پته دوزان قرار میگیرد نوعی نخ پشمی دستریس یا ریسیده شده بوسیله ی ماشین است كه میزان مصرف آن به نسبت نوع نقش و ضخامت یا نازكی نخ مورد مصرف متفاوت میباشد . ولی بطور متوسط رودوزی هر متر پته به حدود ۳۷۵ تا ۴۰۰ گرم نخ احتیاج دارد.
طرز تهیه:
برای تهیه یك قطعه ی پته دوزی شده ابتدا عریض را به ابعاد لازم بریده و سپس آن را بدست طراح می سپارند و شیوه ی كار نیز به این صورت است كه زنان پته دوز خود مستقیما بطراح مراجعه نمیكنند و فروشندگان مواد اولیه ی پته معمولاً مقدار زیادی عریض بریده و طراحی شده در اختیار دارند كه بصورت آماده به سوزندوزان می فروشند.
در مرحله طراحی ، ابتدا طرح روی كاغذ كالك ترسیم میشود و پس از آن خطوط طرح را بطور متناسب با سوزن سوراخ كرده و سپس بر روی عریض مورد نظر منطبق می سازند و روی آن پود در گچ یا خاكه ی زغال میریزند و این عمل را « گرته زنی » مینامند ( برای پارچه های تیره از خاك گچ و برای پارچه های روشن از خاك زغال استفاده میشود) سپس نقاط مشخص شده را با قلم و مركب چنین روی پارچه مشخص میسازند. پس از طراحی ، انتخاب نخ و زنگ مطرح است . رنگهای روشن ظرف سال های اخیر به پته دوزی راه یافته و رنگهای اصیل اغلب تیره است . از آنجا كه طرحهای پته نه شلوغ است و نه هندسی رنگهای روشن چندان جاذبه یی به محصول نمیدهد و تیره بودن رنگها ارتباط نقوش را منطقی ترو قابل قبول تر میسازد. پس از انتخاب و تهیه ی نخ ، پته دوز ابتدا جای خطوط اصلی را سوزن میزند. این مرحله بدلیل آنكه نقوش به طور خطی دوخته میشود . به مرحله «ساق دوزی » معروف است . سپس داخل نقوش و متن با اسلوب خاصی سوزن دوزی و پر میشود. كه این قسمت را اصطلاحاً « آب دوزی » یا «متن دوزی » میگویند. مرحله ی سوم كه یكی از مهمترین مراحل پته دوزی میباشد مرحله « برگ دوزی » و « سایه زدن » با نخ پیرامون گل ها و نقشها است . برگ دوزی معمولاً در اطراف حاشیه و بصورت زیگزاك انجام میشود و آنرا «پتك دوزی » نیز مینامند ( پتك در زبان محلی به معنی جوانه است ). پس از اتمام دوخت پته را شسته و با كمك دستگاه مخصوصی بنام نورد اطو زده و آماده ی فروش میكنند. در حال حاضر پته دوزی بر روی سجاده ، جا قرآنی پرده ، رویه كوسن ، زیر لیوانی ، رومیزی ، سوزنی ، بقچه و …. انجام میشود.
منبع : بنياد انديشه اسلامي
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
سیدابراهیم رئیسی سید ابراهیم رئیسی سقوط بالگرد رئیسی ایران بالگرد رئیسی رئیس جمهور ابراهیم رئیسی سقوط بالگرد دولت سیزدهم مجلس شورای اسلامی دولت
هلال احمر تهران پلیس سیل هواشناسی سلامت مشهد سیل مشهد بارش باران آموزش و پرورش سازمان هواشناسی خراسان رضوی
هوش مصنوعی دلار قیمت دلار خودرو یارانه بورس حقوق بازنشستگان قیمت خودرو ایران خودرو قیمت طلا بازار خودرو مالیات
سینمای ایران سینما تلویزیون لیلا حاتمی زری خوشکام نمایشگاه کتاب علی حاتمی کتاب فیلم
قرآن ایلان ماسک مریخ
روسیه جمهوری اسلامی ایران اتحادیه اروپا رژیم صهیونیستی غزه اسرائیل فلسطین آمریکا جنگ غزه حماس چین اوکراین
فوتبال پرسپولیس لیگ برتر انگلیس استقلال منچسترسیتی فدراسیون فوتبال لیگ برتر بازی تراکتور بارسلونا باشگاه پرسپولیس اشکان دژاگه
گوگل هواپیما آیفون اپل تبلیغات اینترنت نمایشگاه ایران هلث
سازمان غذا و دارو سیگار سرطان استرس کاهش وزن سلامت روان دیابت ویتامین