رژیم غذایی ضدسنگ کلیه

درباره سختی و درد بیماری سنگ کلیه حرف و حدیث بسیار است. اینکه دردش از درد زایمان سخت‌تر است و اگر کسی مبتلا شد، همیشه خطر عود مجدد وجود دارد و باید خوردن بعضی از غذاها را برای همیشه کنار بگذارد و چنین و چنان. به تمام این حرف‌ها اضافه کنید روش‌های غیرعلمی درمان‌های سنتی را مثل خوردن جوشانده حلزون و کارهای عجیب و غریب دیگری که هرکدام ممکن است زمینه ابتلا به بیماری جدیدی را فراهم کند. ولی متخصصان تغذیه درباره این بیماری چه می‌گویند؟ آیا برای این بیماری هم رژیم‌درمانی خاصی وجود دارد؟ ...
پاسخ به سوال بالا مثبت است. بگذارید در همین ابتدای کار به‌تان بگویم که تغذیه تأثیر انکارناپذیری روی این بیماری مزمن کلیوی دارد و شما با رعایت یک سری اصول تغذیه‌ای می‌توانید از ابتلا به این بیماری پیشگیری کنید یا اگر دچار هستید به درمان خودتان کمک کنید. همه پزشکان معالج هم به بیماران رژیم غذایی خاصی را توصیه می‌کنند. البته درستش این است که رژیم غذایی بیماران مبتلا به سنگ کلیه را متخصصان تغذیه تجویز کنند. ما هم به سراغ دکتر علی کشاورز، متخصص تغذیه و رژیم درمانی رفتیم تا ببینیم برای پیشگیری و درمان سنگ کلیه، بهترین رژیم غذایی کدام است؟
● دو دستگی آدم‌ها
دکتر کشاورز می‌گوید: «برای تجویز رژیم پیشگیری از سنگ کلیه، آدم‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند: آنهایی که مستعد ابتلا به این بیماری هستند و آنهایی که مستعد نیستند. اگر شما جزو آن دسته از افرادی هستید که تا به حال سنگ کلیه نداشته‌اید و هیچ کدام از اعضای خانواده‌تان هم سابقه این بیماری را ندارند فقط کافی است یک رژیم پیشگیرانه ساده را رعایت کنید، یعنی عادت‌های غذایی نادرستی را که ممکن است به ایجاد سنگ کلیه منجر شوند، ترک کنید. بدترین عادت غذایی که می‌تواند باعث سنگ کلیه شود، کم نوشیدن آب است. اگر شما عادت دارید برای نوشیدن مایعات آن‌قدر صبر کنید تا تشنگی به سراغتان بیاید، بدانید که کلیه‌هایتان را در معرض خطر سنگ‌سازی قرار داده‌اید.» دکتر کشاورز می‌گوید: «انسان باید آن‌قدر مایعات بنوشد که احساس تشنگی نداشته باشد چون احساس تشنگی به این معناست که بدن لااقل دو درصد آب از دست داده است. البته گهگاه احساس تشنگی کاملا طبیعی است ولی اگر افراد در شرایط کاری یا محیطی خاصی قرار دارند که به علت فعالیت زیاد یا تعریق مدام تشنه شوند، این خطرناک است و می‌تواند باعث رسوب کردن املاح در کلیه‌ها و ایجاد سنگ شود.»
البته در این قسمت، روی سخن دکتر کشاورز بیشتر به افرادی است که به خاطر اجتناب از دست‌شویی رفتن‌های مکرر از نوشیدن مایعات خودداری می‌کنند: «به خصوص آقایان در سنین بالا به خاطر مشکل پروستات، نوشیدن مایعات را کم می‌کنند تا شب‌ها مجبور نباشند برای دست‌شویی رفتن چند بار بیدار شوند. درحالی که این کار بسیار خطرناک است؛ هم خطر سکته را زیاد می‌کند و هم کلیه‌ها را در معرض نابودی قرار می‌دهد.»
خلاصه اینکه نوشیدن آب، به مقدار کافی، حرف اول ر ا در پیشگیری و حتی درمان سنگ کلیه می‌زند. به این ترتیب که اگر شما تا به حال سنگ کلیه نداشته‌اید و می‌خواهید هیچ وقت هم نداشته باشید، آب بنوشید.اگر قبلا سنگ کلیه داشته‌اید و می‌خواهید عود نکند، آب بنوشید و اگر در حال حاضر به این بیماری مبتلا هستید، باز هم تا می‌توانید آب بنوشید.
و اما بحث درمان سنگ کلیه. برای این بخش هم دکتر کشاورز، نوشیدن مایعات فراوان را قبل از هرچیز توصیه می‌کند تا به دفع هرچه سریع‌تر سنگ‌ها کمک کند.
● در حسرت یک لیوان دوغ!
پرهیز غذایی در بیماران سنگ کلیه‌ای بسیار مهم است. این بخش از ماجرا بسته به جنس و ترکیب سنگ‌ها تفاوت دارد؛ به گفته این مختصص: «عمده سنگ‌های کلیوی از جنس اگزالات کلسیم هستند و کسانی که این نوع سنگ را دارند یا قبلا داشته‌اند، نباید در مصرف لبنیات افراط کنند. البته گاهی بیماران می‌آیند و می‌گویند پزشک معالج توصیه کرده به طور کلی مصرف لبنیات را قطع کنند که این اشتباه است چون لبنیات بهترین منبع کلسیم مورد نیاز بدن است و اگر این کلسیم به بدن نرسد، پس از مدتی خطر پوکی استخوان و آسیب جدی به دندان‌ها را در پی دارد.»
دکتر کشاورز تأکید می‌کند که هر فردی روزانه دو واحد لبنیات احتیاج دارد. هر واحد لبنیات معادل یک لیوان شیر یا یک قوطی کبریت پنیر یا دو پیاله ماست است. با این حساب، کسانی که سنگ اگزالات کلسیم دارند یا قبلا دفع کرده‌اند و می‌ترسند دوباره دچار این بیماری شوند، بهتر است به همان روزانه دو واحد لبنیات اکتفا کنند تا هم کلسیم بدنشان تأمین شود و هم از خطرات سنگ کلیه در امان باشند.
دکتر کشاورز در ادامه به ماجرایی اشاره می‌کند که می‌تواند ثابت کند مبتلایان به سنگ کلیه اگر در مصرف لبنیات افراط نکنند، هیچ وقت دچار بازگشت بیماری نخواهند شد: «۳۰ سال پیش وقتی من از فرانسه به ایران برگشتم، با یکی از دوستانم که به تازگی سنگ کلیه‌اش را جراحی کرده بود در رستورانی دیدار کردیم. موقع سفارش غذا من از او پرسیدم ماست سفارش نمی‌دهی؟ و او جواب داد مدت‌هاست حسرت خوردن یک پیاله ماست یا یک لیوان دوغ به دلم مانده اما پزشکم مصرف لبنیات را برایم قدغن کرده است. من به او اطمینان دادم که اگر ۲ واحد در روز لبینات بخورد هیچ مشکلی برایش پیش نمی‌آید و الان که ۳۰ سال از آن دوران می‌گذرد او با وجود مصرف روزانه دو واحد لبنیات، حتی یک بار هم سنگ کلیه‌اش عود نکرده است.»
و اما کسانی که دچار سنگ کلیه از نوع اوراتی یا سیستئینی هستند باید مصرف گوشت‌ها، گوشت قرمز و سفید، ماهی و مرغ را محدود کنند. دکتر کشاورز باز هم تأکید می‌کند که این مواد از برنامه غذایی حذف نشوند بلکه فقط محدود شوند.
● روی و آهن، به میزان لازم
سوال دیگر ما از دکتر کشاورز، متخصص تغذیه، این است که آیا مصرف مکمل‌هایی مثل قرص کلسیم، روی و آهن می‌تواند باعث ایجاد یا عود سنگ کلیه شود؟ دکتر کشاورز به سوال ما این‌طور جواب می‌دهد: «اگر فرد مستعد سنگ کلیه نباشد، خوردن قرص کلسیم به دستور متخصص هیچ مشکلی را ایجاد نمی‌کند چون همان طور که گفتیم هر فرد سالم از یک سالگی تا آخر عمر می‌تواند روزانه ۵/۲ گرم کلسیم مصرف کند که معادل مقدار زیادی لبنیات است؛ مثلا یک لیوان شیر فقط ۲۵۰ میلی‌گرم کلسیم دارد و اگر یک آدم سالم روزی یک لیتر شیر هم بخورد مشکلی پیش نمی‌آید. این فرد دیگر احتیاجی به مصرف مکمل کلسیم ندارد و این مکمل‌ها برای کسانی است که لبنیات نمی‌خورند. اینها اگر روزی سه تا قرص کلسیم همراه آب فراوان بخورند، خطری ندارد.»
دکتر کشاورز، مصرف قرص آهن برای خانم‌ها را هم به خصوص در سنین بلوغ امری لازم و بی خطر می‌داند ولی در آقایان این مکمل باید با تجویز متخصص مصرف شود. مکمل روی هم فقط در موارد خاصی مثل ریزش مویا پایین بودن رشد قدی کودکان آن هم با دستور متخصص و در دوره‌های زمانی کوتاه دو سه ماهه باید مصرف شود؛ یعنی اگر خودسرانه و در درازمدت مصرف شود، ممکن است مشکلاتی را در پی داشته باشد.

سارا هاشمی نیک

منبع : روزنامه سلامت