سازمان تامین اجتماعی در قرآن

از نظر اسلام اولا انسان برای تبلور استعدادهای ودیعتی خود به زیستی اجتماعی رهنمون گردیده؛ چنانکه قرآن کریم می‌فرماید: “ای مردم ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم و در تیره‌ها و قبایل قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید؛ ولی گرامی‌ترین شما نزد خدا با تقواترین شما است”. (حجرات: ۱۳) لذا می‌توان یکی از شاخص‌های اصلی انسان را تعلق او به اجتماع دانست که البته در اینجا بحث بر سر ذاتی بودن خصلت اجتماعی یا ثانوی بودن این نیاز نبوده؛ بل هدف تبیین ضرورت حیات اجتماعی برای انسان‌ها و نقش آن در تبلور شخصیت افراد است. در واقع از اینجا می‌توان به اهمیت و نقش سازنده اجتماع و نهادهای آن پی برد و نتیجه گرفت بحث از تشکیلات و نظام حکومتی و اداری و سازمانی، محدود به زمان و مکان خاص نبوده؛ بلکه مباحث جاوید روابط انسانی را تشکیل می‌دهد. جامعه و نهادهای اجتماعی مهد پرورش انسان‌ها و بروز استعدادها و برقراری ارتباط بین آحاد جامعه است. هر نهادی برای رفع نیازی از جامعه تشکیل می‌یابد و لذا سازمان‌ها در جهت تحقق اهداف نظام حکومت ایجاد می‌‌گردند تا با افزایش انسجام اجتماع پاسخی جامع‌تر به نیازهای انسانی بدهند.
ثانیا از دید اسلام انسان موجودی بی‌قید و مسئولیت نبوده، بلکه از قدرت فکر و اندیشه و اختیار و خلاقیت برخوردار است. در واقع از همین رو است که قرآن می‌فرماید: “ما امانت (تعهد، تکلیف، مسئولیت) را بر آسمان‌ها و زمین و کوه‌ها عرضه داشتیم که آنها از حمل آن ابا کرده هراسیدند؛ اما انسان آن را بر دوش کشید واو بسیار ظالم و جاهل بود”. (احزاب: ۷۲) با این حال انسان به واسطه صفت مسئولیت پذیری خویش مخلوقی است که مورد تکریم واقع شده و بر بسیاری از مخلوقات خداوند برتری بخشیده شده؛ چنان که می‌فرماید: “ ما بنی آدم را گرامی داشتیم و آنها را در خشکی و دریا (بر مرکب‌های راهوار) حمل کردیم و از انواع روزی‌های پاکیزه به آنها روزی دادیم و بر بسیاری از خلق خود برتری بخشیدیم. پس انسان از قدرت تمکن و سلطه برخوردار گردید” (اسراء: ۷۰) و از همین رو نیز می‌فرماید: “و ما تسلط و مالکیت و حکومت بر زمین را برای شما قرار دادیم و انواع وسایل زندگی را برای شما فراهم ساختیم”. (اعراف: ۱۰)
ثالثا از نظر اسلام هیچ‌ کدام از امکانات ودیعتی خداوند نمی‌تواند خود غایت و مقصود باشد؛ بلکه تمام آنها مقدمه‌ای است برای رسیدن به خداوند و رشد و هدایت انسان به سوی سعادت؛ چنانکه می‌فرماید: “اموال و فرزندان شما هرگز شما را نزد ما مقرب نمی‌سازند، جز کسانی که ایمان آورند و عمل صالح انجام دهند که برای آنها پاداش مضاعف در برابر اعمالی است که انجام داده‌اند و آنها در غرفه‌های (بهشتی) و امنیت خواهند بود”. (سبا: ۳۷)

دکتر عباس محمدی اصل

منبع : روزنامه رسالت