علاج واقعه قبل از وقوع

یکی از مهم‌ترین سوالاتی که افراد مبتلا به مواد مخدر و خانواده‌های آنان از روانپزشکان می‌پرسند شیوه‌های پیشگیری از ابتلای دیگران به مواد مخدر است.
روش‌های پیشگیری از اعتیاد شامل از بین بردن علل، کاهش عوامل خطر، افزایش مقاومت افراد و جلوگیری از سرایت است. دانستن مشکلات، نیازها و توانایی‌های آنها ضروری است. باید موقعیت‌های مصرف مواد را در اجتماع بدانیم، با محل‌های مصرف مواد در اجتماع آشنا باشیم، باورهای نادرست مردم درباره مواد را بدانیم و با عوامل خطر برای اعتیاد آشنا باشیم. عوامل موثر بر اعتیاد شامل عوامل فردی، خانوادگی، محیطی و اجتماعی است. صفات شخصیتی، مانند اعتماد به نفس پایین، پرخاشگری شدید ، صفات ضد اجتماعی و تجربه موقعیت‌های مخاطره‌آمیز مانند مورد آزار واقع شدن، مورد غفلت واقع شدن و اخراج از مدرسه از مهم‌ترین عوامل فردی موثر بر اعتیاد هستند. مهم‌ترین عوامل خانوادگی موثر بر اعتیاد شامل ناآگاهی، فقدان مهارت‌های تربیتی و وجود نگرش‌های مثبت نسبت به مواد است. دوستان معتاد و سیاست‌های نادرست مدرسه، مهم‌ترین عوامل محیطی هستند و فقر، مهاجرت، رشد سریع جمعیت، دسترسی آسان به مواد و قیمت ارزان آنها را می‌توان مهم‌ترین عوامل اجتماعی زمینه‌ساز اعتیاد دانست. وقتی با یک جوان درباره انواع مواد مخدرصحبت می‌کنیم، مهم این است که به اصطلاح از موضع بالغ-بالغ صحبت کنیم. هم آثار مثبت این مواد را برای او توضیح دهیم و هم آثار منفی آنها را. اگر بگوییم که فقط آثار منفی دارد، او به تمام صحبت‌های ما بی‌اعتماد می‌شود.
چرا که خودش برخی از آثار مثبت را تجربه کرده است. برای مثال سرخوش شده، یا در جمع رفقا یا هم‌قطارانش بیشتر تحویل گرفته شده، در حالی که ممکن است هنوز آثار منفی را تجربه نکرده است. دادن اطلاعات به تنهایی کافی نیست. ترساندن جوان هم فایده‌ای ندارد. اگر جوانان را خوب بشناسیم، متوجه می‌شویم که هر کدام از آنها عوامل محافظت کننده خاص خود را دارد که لزوما با دیگران یکی نیست. باید این عوامل را شناسایی و تقویت کنیم. نمی‌توانیم برای تمام آنها یک نسخه بپیچیم. تاریخچه هر کدام از آنها نشان می‌دهد که در گذشته توانسته است بر موقعیت‌های دشواری غلبه کند، یا با چنین موقعیت‌هایی به طور سالم کنار بیاید. مهم این است که این موارد را کشف کنیم. توانایی ارتباط برقرار کردن، کنار آمدن و حل مساله، خلق و خوی مناسب، داشتن یک ارزیابی واقع بینانه از محیط، داشتن حس درک شوخی، داشتن هدف در زندگی، هشیار بودن، توانایی ابراز هم‌حسی و هم‌دردی، توانایی خودمراقبتی، توانایی پند گرفتن از خطاهای قبلی، داشتن سرگرمی، استعداد و خلاقیت و اعتقادات معنوی و مذهبی عوامل محافظت کننده فردی هستند که باید شناسایی و تقویت شوند.
به جز اینها، یک سری عوامل محافظت‌کننده محیطی هم وجود دارند. مثل وجود ارتباط گرم و صمیمی‌با یک بزرگتر (مثل یک والد یا یک معلم)، داشتن انتظارات بالا ولی واقع بینانه، مسئولیت‌پذیری، آداب و رسوم خانوادگی، داشتن والدین با کفایت و با نظارت، محیط حفاظتی و حمایتی مدرسه، استانداردهای مثبت جامعه، داشتن فرصت برای ابراز وجود و مشارکت، دسترسی به افراد و دیگر منابع و حمایت خانوادگی. باید بهترین و بدترین‌ترین اوقات صحبت کردن با جوان را شناسایی کنیم. به علایق و کارهای جوان توجه داشته باشیم و اهمیت بدهیم. اطلاعات درست کسب کنیم و نسبت به آنچه می‌شنویم، منتقدانه برخورکنیم و الگویی شویم برای جوان که او هم این گونه برخورد کند. با جوان، روراست و صادق باشیم حتی اگر خودمان چیزی مصرف می‌کنیم (چه قانونی و چه غیر قانونی). خط ارتباطی را همیشه باز نگه داریم و همیشه در دسترس او باشیم.

منبع : روزنامه سلامت